ریاضت در نظر مرحوم فشارکی
مرحوم آقای سید حسین حائری فشارکی
اخوی‌‌زاده مرحوم آقای سید محمد فشارکی
ریاضت در نظر مرحوم فشارکی
پیش از این، نقش حیاتی عقل و علم در ریاضت واقعی را بیان نمودیم. مرحوم حاج شیخ مرتضی حائری در این مورد جریان جالبی را نقل فرموده‌‌اند که غنیمتی بسیار گران‌‌بهاست. ایشان در کتاب سرّ دلبران چنین نوشته‌‌اند:
مرحوم آقای سید حسین حائری فشارکی که علی‌‌الظاهر اخوی‌‌زاده مرحوم آقای سید محمد فشارکی استاد [والد[1]] بود و مرد صالح و فقیه روشن ضمیری بود... داستان سوّمی از آن مرحوم نقل می‌‌شود که راجع به موقع تشرف ایشان به سامراء بوده است.
می‌‌فرمود: من در حمام بودم، آخوند ملا فتحعلی سلطان آبادیـ که مرحوم میرزا حسین نوری قریب نیم صفحه از کتاب دار السلام چاپ جدید را گاهی به توصیف ایشان اختصاص می‌‌دهدـ هم در حمام بود. ایشان کور بودند و جایی را نمی‌‌دیدند، من رفتم خدمتش و سلام کردم و خودم را به عنوان برادرزاده آقای سید محمد فشارکی به ایشان معرفی کردم. ایشان در ضمن اظهار لطف گفتند: چه درس می‌‌خوانی؟ گفتم: شرح لمعه و قوانین. گفتند: نماز شب نیز می‌‌خوانی؟ گفتم: نه، چنین دستوری عمّ محترم نداده است. سه مرتبه گفت: علیک بصلاة اللیل.
حرف ایشان در گوش من همواره تأثیر می‌‌کرد تا آن که بالاخره بعد از بیرون آمدن از حمام یک سره به منزل ایشان رفتم که دستور ریاضت و آدمیت را از او بگیرم، چون معروف به سیر و سلوک و توجه الی اللّه تعالی بود. رفتم خدمتش و ایشان دستور ریاضت اربعین دادند.
به خانه عمّ محترم که برگشتم ایشان با بی‌‌تابی سؤال کردند: کجا بودی و چرا ما و بچه‌‌ها را منتظر گذاشتی؟ من واقع امر را برای ایشان ذکر کردم، گفت: افسوس این جوان را هم آخوند ملافتحعلی از دست ما می‌‌گیرد [و] دیگر به دنبال تحصیل و ترقی نخواهد رفت. پسرجان من! این ریاضت آخوند برای پیره‌‌زن‌‌هاست، تو اگر اهل ریاضتی بیا من دستوری به تو بدهم که ریاضت اهل علم و تحصیل باشد.
شب موقع خواب تسبیح را به دست بگیر و دود خود را روشن کن و مشغول کشیدن بشو و از اول صبح که از خواب بیدار شدی تا به حال که می‌‌خواهی بخوابی، حساب خودت را [تسویه] بکن که چه گناهی از تو سر زده است. همه را با تسبیح تعداد کن و پس از آن، از ته دل توبه کن و بنا بگذار که دیگر این گناه را انجام ندهی، تا چهل شب این عمل را انجام بده. و شب چهلم اگر هر چه فکر کردی چیزی از دانه‌‌های تسبیح نیفتاد و هیچ گناهی نکرده بودی، جدّا از ته دل خداوند متعال را شکر کن و پس از این بنا بگذار [که] سعی کنی هر عمل انجام می‌‌دهی برای خدا باشد، و آقا هم (یعنی میرزای بزرگ استاد) مشغول این ریاضت (یعنی دومی) هست.
آقای شیخ محمد علی اراکی که از شاگردان طبقه اول مرحوم والد می‌‌باشد نقل کردند که مرحوم آقای حاج شیخ والد قدّس سرّه فرمودند: با عده‌‌ای در اطراف مرحوم آقا سید محمد فشارکی بودیم و شاید از من فاضل‌‌تر هم در شاگردان او بود، ولی یک عنایتی مخصوص به خصوص من داشت که اسرار خود را به من می‌‌گفت، گفت من سعی می‌‌کنم که این درسی که می‌‌گویم از اول تا آخر برای خدا باشد و بحمد اللّه موفق هستم، مگر وقتی که یکی ایرادی می‌‌گیرد که من در صدد دفاع برمی‌‌آیم، دیگر این مراقبت نیست.[2]
