ابعاد تازه‌ای از سجایای علمی و اخلاقی مرحوم آیت‌الله علی صافی
درک محضر اعلام و اساتید بزرگ همچون (...- ملا محمد باقر فشارکی)
کد خبر: 342089
۱۴ دی ۱۳۹۳ - ۱۷:۲۰
به یاداو که مَرد خدا بود
ابعاد تازه‌ای از سجایای علمی و اخلاقی مرحوم آیت‌الله علی صافی
حوزه/یکی از رجال الهی عصر ما که نام پر آوازه اش با شجاعت و امر به معروف و نهی از منکر عجین است، مرحوم آیت ... حاج آقا علی صافی گلپایگانی است؛ که ندای «سیّدی قد طال الانتظار» او هنوز گوش ها را می نوازد و «لبّیک یا حسین» هایش بر آسمان دل های دوستانش طنین افکن است .
به گزارش خبرگزاری «حوزه» پنجمین سالروز ارتحال غمبار آن عالم ربانی که مصادف است با14 دی ماه ،بهانه ای شد تا با فرزند ایشان حاج آقا مصطفی صافی، زندگی معرفت آموز آن اسوه نیکان را به گفت و گو بنشینیم.
ابتدا کمی از خصوصیات اخلاقی مرحوم والد و ارادت ایشان به ائمه هدی علیهم السلام بگویید؟
- بسم الله الرحمن الرحیم.
عالم عامل عارف و فقیه جامع و اصولی ، انسانی به تمام معنی محبّ و شیفته اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام که با آزاد منشی، صراحت لهجه، بیان و صداقت اعتقاد و گفتار، درد و درک و باور دینی، ایمانی و اسلامی را در عمق جانش دریافته و با شناخت کامل از ارزش‌های والای الهی و انسانی، با تمام توان دفاع، و از بروز بِدَع و انحرافات فکری منکرات، تعدّی، تجاوز و ظلم و بی دینی به نحو شایسته و بایسته و با شیوه‌های بدیع و خطابه‌های بلیغ و شجاعت و شهامت و پایمردی مثال زدنی و استقامت در خور و شأن یک فقیه ولایی جلوگیری می‌نمود.
اخلاص و تواضع ایشان در تمام شئون زندگی روحانی و حیات معنوی چنان بروز و ظهور داشت که با اندک حضور در محضر پرفیضش، هر طالب و سالک را مجذوب و شیفته خویش می‌ساخت.
* فقیهی علوی
مرجعی ولایی، پژوهشگری عمیق و فقیهی علوی که خانه ساده و بی آلایش او نزدیک به یک قرن کانون عطوفت، مهر، زهد و تقوی و تعلیم و تعلم مکتب انسان ساز جعفری علیه السلام بود.
قوه و قدرت فقهی، ادبی، تاریخی و ... او زبانزد بود و با کوله باری از علم و دانش و فقاهت و پاسداری از مکتب انسان ساز اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام، اسوه عمل بود.
او فریادگری نستوه و حرّ و آزاده بود که با طراوتی فقیهانه و شور و احساسی مردم دوستانه، خواسته‌های مردم و متدینین را پاسخ می‌داد.
در ادبیات و قریحه شعر تبحّر خاص داشتند و با تمام اشتغالات فقهی و اصولی و تألیف کتب عدیده (قریب به 50 مجلّد) که مورد نیاز جامعه علمی و حوزوی بود از سرودن اشعار نغز و شیوا و پر محتوا که غالباً متضمّن مفاهیم قرآنی و روایی است غافل نبودند و دیوان منتشر شده (راز دل) قسمتی از اشعار معظم له است.
ایشان از عمق وجود به ساحت مقدّس ائمه اطهار علیهم السلام و خاصه حضرت بقیة ... الاعظم امام زمان عجل ... تعالی فرجه الشریف عشق و ارادت خاص داشتند و در مقام بروز و ظهور علاقه خویش به محضر مبارک این حضرات به تعظیم شعائر دینی و انعقاد مجالس و وعظ و سخنرانی و نیز سرودن اشعاری شیوا و بلیغ در مدح و منقبت حضرات معصومین علیهم السلام مجدانه می‌کوشیدند.
*مرثیه خوانی درمجالس حسینی
با نام و یاد سید و سالار شهیدان حضرت ابا عبد... الحسین علیه السلام چنان می‌سوخت که بی اختیار اشکش جاری می‌گشت و سالیان متمادی محفل روضه حضرت حسین بن علی علیهما السلام را در شب‌های پنجشنبه در قم و شب‌های جمعه در گلپایگان در منزل برقرار می‌ساخت و خود اول کسی بود که در ابتدایی ترین جایگاه ورود به مجلس جهت تکریم متدیّنین و اهل عزا جای می‌گزید و در برخی از مجالس به مرثیه خوانی و عزاداری شخصاً اقدام می‌نمود و در این مجلس باشکوه متدینین، علما و شخصیت‌های علمی و حوزوی شرکت می‌کردند تا از فیوضات این جلسه بهره مند گردند.
*درخصوص ارتباط قلبی و عمیق آن مرحوم با حضرت رضا علیه السلام و کرامتی هم که نصیب ایشان شده است؛ بفرمایید؟
ایشان ارادت و اخلاص خاصی نسبت به ساحت مقدس حضرت ثامن الحجج علیه آلاف التحیة و الثناء داشتند و همه ساله به زیارت آن امام همام مشرّف می‌شدند.
در یکی از سفرها، دچار مشکل گوش درد عجیبی شدند که به خونریزی‌های فراوان از داخل گوش منجر شد و روزانه یکی دو بار جراحت را پانسمان می‌کردیم تا جلوی خونریزی را بگیرد. لذا ایشان برای جلوگیری از هتک حرمت به آستان مقدّس مولایش چند روزی تا کنار درب حرم مطهّر مشرف می‌شدند و پس از خواندن زیارت بدون داخل شدن در حرم به محل اقامت مراجعت می‌فرمودند.
پس از گذشت چند روز پس از تشرّف جهت تعویض پانسمان اقدام شد ولی پس از بررسی، خونریزی و جراحت دیده نشد و نبودن مشکل به ایشان منتقل شد که ناگاه فرمودند (مگر می‌شود که آقا به ما نظری نداشته باشند.) فرمودند وقتی کنار درب حرم مطهّر جهت ابراز ارادت ایستاده بودم به این مضمون خدمت حضرت عرض کردم که (آقا می‌گویند شما به حیوانات هم نظر لطف دارید چه می‌شود که به این حقیر هم نظری کنید) قابل توجه آن که پس از این عنایت حضرت، تا آخر عمر شریفشان هیچگونه مشکلی در گوش ایشان مشاهده نشد.
*شعری از ایشان درباره امام رضا علیه السلام وجود دارد. لطفا ذکر کنید و ماجرای سرودنش را بیان نمایید؟
- روزی از محلّ اقامت جهت تشرّف به حرم مطهر رضوی در انتظار وسیله نقلیه بودیم. تاکسی توقف کرد و معظم له و حقیر و یکی از دوستان که جهت خدمت به ایشان همراه بودند سوار تاکسی شدیم.
راننده مقصد را جویا شد؛ ناگاه مرحوم آقا فرمودند مگر غیر از حرم مطهّر جای دیگری هست، و به بنده فرمودند فلانی قلم و کاغذ همراه داری؟ عرض کردم: بله، فرمودند بنویس.
مرا به غیر حرم این دیار کاری نیست به جز زیارت مولای خویش یاری نیست
خدا کند بپذیرد من ضعیف و ذلیل که جز به لطف و عطایش امیدواری نیست
که این دو بیت را فی البداهه سرودند.
و در سفری نیز اشعاری دیگر در مدح حضرت ثامن الحجج علیه السلام سرودند که دو بیت از آن را جهت تبرک و تیمن تقدیم می کنم:
این مهبط ملائکه صحن و سرای کیست؟ این بارگاه سر به فلک رفته جای کیست؟
این جلوه‌ای که مطلع آن شهر مشهد است روشن نموده ارض و سما از جلای کیست؟
چگونه به زیارت حرم مطهّر رضوی می‌رفتند؟ آیا آداب خاصی داشتند؟
- ایشان حداقل روزی 2 بار تشرّف داشتند و اعمال و آداب زیارت را آنچنان که وارد شده بجا می‌آوردند (اذن دخول- عتبه بوسی- زیارت روبروی حضرت- بالاسر حضرت و ...) که هر تشرّف یکی دو ساعت به طول می‌انجامید و این اعمال و افعال را با تضرّع و خلوص کامل بجا می‌آوردند و زمانی که قدرت جابجائی به علت بیماری‌ها و کهولت سن نداشتند و با صندلی چرخدار مشرف می‌شدند از روی ویلچر پیاده شده و حتماً می‌بایست که عتبه ورودی رواق مطهر را بوسه زنند و با حال خوش و گریه و زاری در بارگاه شریف آن حضرت به دعا و نیایش بپردازند و تا زمانی که قدرت داشتند نماز جعفر را هم می‌خواندند.
*آیا ایشان نسبت به مسجد مقدّس جمکران نیز مقیّد به حضور بودند؟
- بله، به جهت انتساب این مکان مقدس به حضرت صاحب الامر حجة ابن الحسن العسکری امام زمان روحی و ارواح العالمین له الفدا احترام خاصی قائل بودند و با عظمت یاد می‌کردند و می گفتند: که بسیاری از اوقات در سن جوانی با پای پیاده به این مسجد شریف مشرف می‌شدم و در کهولت سن نیز با کمک حقیر و همراهان جهت حضور و درک فیض این مکان شریف اهتمام داشتند و اشعاری نیز در وصف مسجد مقدس جمکران سروده‌اند.
*ورود ایشان به حوزه علمیه به چه صورتی بوده؟ گویا خاطره‌ای نیز از برخورد با مرحوم آیت‌الله حائری (ره) داشتند.
- ایشان در اوان جوانی دروس حوزوی را ابتدا در محضر ابوی مکرّمشان مرحوم آیت‌الله معظم آخوند ملا محمد جواد صافی گلپایگانی (ره)و نیز در محضر مرحوم آیت‌الله ملا ابوالقاسم قطب (ره) در گلپایگان گذراندند و سپس جهت ادامه تحصیلات حوزوی در حدود 18 سالگی به قم مشرّف شدند که مصادف است با زعامت مرحوم آیت‌الله العظمی حائری (ره) و دوران خفقان و گرفتاری‌های شدید رضاخانی و مشکلاتی از قبیل خلع لباس روحانیون- کشف حجاب بانوان و جلوگیری از تعظیم شعائر مذهبی و عزاداری و مجالس اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام و دیگر تنگناها و مشکلات.
یکی از مشکلات، خلع لباس روحانیون بود که با شدّت هر چه تمامتر انجام می‌گرفت و فقط کسانی می‌توانستند معمّم باشند که در یک امتحان جامع که از طرف وزارت فرهنگ و معارف آن زمان انجام می‌گرفت شرکت و قبول شوند و از تعدّی و تجاوز مأمورین رضاخانی در امان باشند و در این امتحان یکی دو فرع اصولی و فقهی مطرح و ادله و روایات و استنادات و ... آن می‌بایست بازگو شود.
ایشان می‌فرمودند: (روزی در صحن حرم مطهّر حضرت فاطمه معصومه علیهاالسلام خدمت حضرت آیة ... العظمی حائری رسیدم و عرض کردم که مطلبی دارم. ایشان با کمال تواضع و فروتنی و سعه صدر و محبت به حقیر فرمودند: چشم، اجازه بدهید تا در کنار یکی از حجره‌های حرم بنشینیم، و من که طلبه جوانی در حدود 22 ساله بودم مطلب امتحان را مطرح نمودم و عرض کردم که امتحان سختی است. مرحوم آیت‌الله العظمی حائری فرمودند که اگر از بنده هم همین حالا مستندات حکمی فقهی یا اصولی را جویا شوند شاید حضورذهن نداشته باشم ولی شما امتحان بدهید انشاء... موفق خواهید شد، و همینطور هم شد در امتحان شرکت و بحمد... با رتبه عالی استاد معارف فقه و اصول شدم) که هنوز مدرک این استادی را داریم. لازم به ذکر است که از کل حوزویان به علت سختی امتحان تعداد انگشت شماری شرکت و قبول شدند.
* ماجرای دیدار ایشان با حضرت امام (ره) جهت پاسداشت عزای حسینی چه بوده است؟
- روزهای اولیه پس از پیروزی انقلاب اسلامی ، مساجد و حسینیه‌ها مبدّل به پایگاهی برای بیان دیدگاه‌ها و عقاید بعضی از وابستگان گروه‌های سیاسی شده و منابر و تریبون‌های مختلف بیشتر در اختیار این گروه‌ها قرار داشت، لذا حضور روحانیون و وعّاظ اندکی کمرنگ شده و حتّی در مجالس تعظیم شعائر مذهبی و ایام عزاداری اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام سخنرانانی از این قشر حضور داشتند.
به خاطر می‌آورم که جناب مستطاب حجة الاسلام والمسلمین آقای آل طه از خطبای معروف و بعضی از اهالی منبر در جلسه‌ای چنین ابراز داشتند که از محضر رهبر معظم انقلاب حضرت امام خمینی (ره)درخواست ملاقات برای وعّاظ شده ولی تا آن زمان موفق به این مطلب نشده اند، لذا از مرحوم والد تقاضا نمودند که با توجه به چنین شرایطی و انس و الفت فیما بین معظّم له و مرحوم آقا ،ملاقات و سخنرانی حضرت امام می‌تواند چاره ساز باشد.
مرحوم والد خدمت مرحوم امام رسیدند و مشکل را مطرح و از ایشان ب
رای این گروه وقت ملاقات گرفته شد، و شد آنچه می‌بایست بشود و آن سخنرانی جامع و کامل مرحوم حضرت امام در آستانه ماه محرم الحرام راهگشا و فصل الخطاب عزاداری خامس آل عبا علیه السلام گردید و این مطلب همه ساله جریان داشت ...
* دلیل تبعید آن مرحوم به مشکین شهر چه بود؟
برای بیان این مطلب نیازمند نظری اجمالی به دوران حیات سیاسی اجتماعی مرحوم والد از نوجوانی و جوانی و ورود به حوزه علمیه قم و زمان زعامت مرحوم آیت‌الله العظمی حائری (ره) و حضور علمای معظم ثلاث مرحوم آیت‌الله العظمی حجت، مرحوم آیت‌الله العظمی صدر، و مرحوم آیت‌الله العظمی خوانساری رضوان ... تعالی علیهم، و پس از آن دوران مرجعیت عظمای فخر الشیعة و مفخر الشریعة مرحوم آیت‌الله العظمی بروجردی قدس ... نفسه الزکیة و پس از رحلت ایشان دوران مرحوم حضرت آیت‌اللهالعظمی امام خمینی (ره) و مرحوم آیت‌الله العظمی گلپایگانی (ره)و دوران مبارزات قبل از انقلاب و در جریان پیروزی انقلاب و پس از پیروزی و مراودات فیما بین این اعلام و زعمای بزرگ با مرحوم والد و حضور مؤثر ایشان در تمامی مسائل مهمّ سیاسی اجتماعی این ادوار تا پایان حیات پربرکت می‌باشیم که البته به علت کثرت مطالب و تنوع مباحث و تقید به بعضی ملاحظات شرعی و حفظ امانت، امکان آن نیست که در این مجال به آنها بپردازیم زیرا که هر دوره‌ای از این ازمنه شرح مبسوطی می‌طلبد.
* از مفاخر شیعه در فقه و اصول و کلام
مرحوم والد با توجه به سوابق خانوادگی و رشد و نموّ در دامان پدری چون مرحوم آیت‌الله العظمی آخوند ملا محمد جواد صافی گلپایگانی (ره)و سبک و شیوه زندگانی و مجاهدات و مبارزات دینی و سیاسی و حضور مستمر و اثرگذار ایشان در متن جامعه و همزمانی با حضور متّفقین و رضاخان و انواع فشارها و سختی‌های مربوط به این ادوار و نیز همّت و تلاش مجدانه آن پدر والامقام در جهت نفی باطل و عناصر ضد دین و ولایت و مهدویت و مبارزه جانانه با مظاهر بدع از جمله بهائیت و نجات متدینین و مؤمنین از خطر انحرافات فکری و عقیدتی و نشر معارف دین قویم و مکتب حقه اثنی عشری و همراهی و همفکری با بزرگانی همچون مرحوم آیت‌الله شهید حاج شیخ فضل ... نوری رضوان ... علیه و درک محضر اعلام و اساتید بزرگ همچون (سید محمد تقی مدرس- میرزا جهانگیرخان قشقائی- میرزا محمد هاشم خوانساری- ملا محمد باقر فشارکی) ایشان را می‌توان یکی از مفاخر شیعه در فقه و اصول و کلام و ادبیات و مجاهدی خستگی ناپذیر در راه اعلای کلمة ... دانست که این جامعیت را به فرزندان خویش منتقل و آنان را از پاسداران فخیم مرزهای ولایت و امامت و از علمای بنام حوزه علمیه قرار داد (مرحوم آیت‌الله العظمی حاج آقا علی صافی و حضرت آیة ... العظمی آقای حاج شیخ لطف ... صافی ادام ... ظله الشریف).
صداقت و صراحت و شفافیت سخن و حق گویی و بی پرده گویی عالمانه و عدم ملاحظه در بیان حق بر اساس دریافت‌های مجتهدانه ی والد، ایشان را در زمره عالمان و فقیهانی انگشت شمار قرار داد که فقط و فقط خدا را در نظرداشتند و همین صداقت و عدم تملّق و چاپلوسی باعث شد که او را از بهترین مشاوران و معاضدان مبرز اعاظم علما نظیر مرحوم آیت‌الله العظمی بروجردی(ره) و مرحوم آیت‌الله العظمی امام خمینی(ره) و مرحوم آیت‌الله العظمی گلپایگانی(ره) قرار دهد، و شاید بجا باشد اگر بگوئیم حادثه یا واقعه یا مطلب سیاسی اجتماعی خاصی در حوزه علمیه واقع نشده که معظم له نقش تعیین کننده‌ای در آن نداشته باشند.
ارتباط و الفت با مرحوم آیت‌الله العظمی بروجردی (ره) و حضور مستمرّ در تمام مراحل حیات پر فیض آن مرحوم در شئونات مختلف و بودن اوّل مستشکل درس مرحوم آقا و دادن مشاوره‌های مؤثر و دور از هوای نفس در موقعیت‌های مختلف او را به نزدیک‌ترین فرد در کنار آن مرحوم مبدّل ساخت، آنچنان که عنایات ویژه مرحوم آقا به ایشان ناشی از درک مقام علمی- عملی و سیاسی و اجتماعی ایشان، و مورد احترام خاص او بود لذا حضور همه جانبه در عرصه‌های مختلف او را از دیدگاه دستگاه حاکمیت به فردی مؤثر در حوزه علمیه قلمداد نمود و هر از گاهی نسبت به ایشان تنگناها و مشکلاتی فراهم می‌آورد.
ارتباط ایشان با مرحوم حضرت امام (ره) در این دوران و پس از رحلت مرحوم آیت‌الله العظمی بروجردی (ره) و شناخت کافی و وافی مرحوم امام (ره) از ایشان و والدشان موجب شد که در بسیاری از مسائل آن دوران و بعد از آن و پیش از انقلاب و پس از آن طرف مشورت قرار گیرند و ایشان نظرات خویش را صادقانه و با صراحت به مرحوم امام (ره) منتقل می‌نمودند.
* چهره‌ای مبارز و مجاهد
حضور معظم له در کنار مرحوم آیت‌الله العظمی گلپایگانی (ره) و انجام مأموریت‌های سخت و تبادل افکار و همسویی و همفکری با ایشان در جهت مسائل مملکتی و حوزوی و امور دیگر که از ذکر آنها گذر می‌کنیم، او را چهره‌ای مبارز و مجاهد در مقابل ظلم و جور دستگاه پهلوی نشان داد که به لحاظ همین امور، دستگاه پهلوی و بویژه ساواک نسبت به این شخصیت واکنش‌های مختلف نشان داده و به بارها تهدید و احضار و بازداشت و نهایتا تبعید معظم له منجر شد.
فراموش نمی‌کنم شاید 12 ساله بودم که رئیس ساواک آن زمان سرهنگ مهران به مدت 3 شب به منزل ما می‌آمد و آنگونه که مرحوم آقا نقل می‌کردند (او می‌گفته که شخص شاه نسبت به حضور شما در قم موافقت ندارد و می‌بایست از قم بروید و ایشان می‌فرمودند که من آزادی خودم را به دست خودم از بین نمی‌برم و از قم نمی‌روم مگر آن که زور باشد و دستگیر شوم).
بالاخره سحرگاهی فرا رسید و ایشان را با چند مأمور از منزل دستگیر و به مشگین شهر تبعید نمودند.
در مشگین شهر هم ایشان از امر به معروف و نهی از منکر و فراخوانی مردم به مخالفت با دولت وقت فروگذار نکردند تا جایی که پس از مدتی ایشان را به گلپایگان تبعید نمودند که آن هم مطالب خاص خودش را دارد.
* شعری که ایشان در تبعید برای قدس شریف سروده‌اند چه بود؟
- در زمان رژیم ستم شاهی پهلوی برای تنویر افکار ملّت مسلمان و متدیّنین و ترغیب و تحریص مردم به دینداری و جهاد و مقاومت، اشعاری سروده‌اند که قسمتی از آن در ذیل می‌آید و در این اشعار وضع مسلمانان و سردمداران ظالم آن زمان و فتنه‌های پیش روی مسلمین را به درستی یادآوری نموده‌اند.
ای مسلمان عزّت دیرینه را از سر بگیر * درس صبر و استقامت را ز پیغمبر بگیر
این تو بودی کز تو می‌لرزید پشت روزگار * چون نیاکان خیز و زین چرخ کهن چنبر بگیر
مسجد اقصای تو افتاده در دست یهود * ای مسلمان همّتی کن مسجد و منبر بگیر
می‌شود لبنان تو آن سان که شد جولان تو * آخر از خواب گران ای بی خبر سر بر بگیر
عرصه میدان تو جای شغالان گشته است * بیشه دین را از اینان همچو شیر نر بگیر
هر چه بر ما می‌رسد از شرق باشد یا ز غرب * راه را بر هر دو این قوم ستم گستر بگیر
والسلام علی عباد... الصالحین
اخبار مرتبط
نظر آیت الله العظمی صافی درباره خرید و فروش پایان نامه
-
آیت الله العظمی صافی در دیدار رئیس جمهوری
کاهش اختلافات جناحی به نفع مردم است / ویژگی دولت شما تحقق وعده‌ها است
-
آیت الله العظمی صافی:
مسلمانان در برابر تفرقه افکنی با هم متّحد باشند
نوشتاری از آیت الله العظمی صافی در خصوص مقام زن
برچسب‌ها
