خاندان خاتون‌آبادی
وی از شاگردان ابوالقاسم دهکردی، محمدحسین فشارکی و سیدمهدی درچه‌ای بود و در ۱۳۹۵ درگذشت و در بقعه علامه مجلسی دفن شد.
خاندان خاتون‌آبادی
خاندان خاتون آبادی، از خاندان‌های علمی مشهور و پرنفوذ در اصفهان و سپس تهران که منصب رسمی امامت جمعه در این دو شهر (اصفهان: قرن دوازدهم تا چهاردهم، تهران: قرن سیزدهم تا پیروزی انقلاب اسلامی) را داشتند.
فهرست مندرجات
۱ - نسب
۲ - خاتون آباد
۳ - مشاهیر نسل میرمحمدصالح
۳.۱ - محمدباقر
۳.۲ - عبدالواسع بن محمدصالح
۴ - نخستین امام جمعه اصفهان
۵ - فرزندان محمدصالح
۶ - نخستین امام جمعه تهران
۶.۱ - نایب امام جمعه تهران
۷ - میرزا ابوالقاسم خاتون آبادی
۷.۱ - آثار
۸ - صدرالعلما
۹ - فرزند میرزا ابوالقاسم
۱۰ - میرزا ابوالقاسم
۱۰.۱ - آثار
۱۱ - نهضت مشروطه
۱۲ - اساتید میرمحمد
۱۳ - کشف حجاب
۱۴ - ظهیرالاسلام
۱۵ - سیدحسن امامی
۱۵.۱ - آثار
۱۶ - میرعبدالباقی
۱۶.۱ - اجازه روایت
۱۶.۲ - وفات
۱۶.۳ - آثار
۱۷ - داماد محمدتقی مجلسی
۱۸ - پسران عبدالباقی
۱۸.۱ - اجازه روایت
۱۸.۲ - آثار
۱۹ - نوادگان میرمحمد حسین
۲۰ - میرزامحمدعلی
۲۱ - حاج‌میرزا هاشم
۲۱.۱ - امامچی
۲۲ - آخرین امام جمعه
۲۳ - محمداسماعیل بن محمدباقر
۲۳.۱ - آثار
۲۴ - فرزند محمداسماعیل
۲۵ - فرزند میرمحمداسماعیل ثالث
۲۵.۱ - اساتید
۲۵.۲ - شاگردان
۲۵.۳ - وفات
۲۵.۴ - آثار
۲۶ - نوه میرزا ابوالقاسم
۲۶.۱ - کشف‌الحق
۲۶.۲ - نایب‌الصدر
۲۷ - فرزند محمدحسین نایب‌الصدر
۲۷.۱ - اساتید
۲۸ - سیدالعراقین
۲۸.۱ - مدرّس مدرسه چهارباغ
۲۸.۲ - اجازه روایت
۲۹ - عبدالحسین بن محمدباقر
۲۹.۱ - اساتید
۲۹.۲ - آثار
۳۰ - فرزند عبدالحسین
۳۰.۱ - بانو مجتهده امین
۳۰.۲ - شجره‌نامه
۳۱ - محمد بن محمدباقر
۳۱.۱ - لقب شریف
۳۲ - رساله شرح حال
۳۲.۱ - مادر بزرگ ملااحمد
۳۲.۲ - میرمحمدرضا
۳۲.۳ - پسر دایی میرمحمدصالح
۳۳ - فهرست منابع
۳۴ - پانویس
۳۵ - منبع
نسب
[ویرایش]
اجداد آنها از ساداتِ حسینیِ ساکن در مدینه بودند که نسب‌شان به حَسَنِ اَفْطَس، نوه امام زین‌العابدین (علیه‌السلام)، می‌رسد.
یکی از این سادات به نام حسن به دعوت حاکم خراسان به مشهد رفت، دختر حاکم را به همسری گرفت او نقیب‌النقبای خراسان شد.
پس از وفات وی فرزندانش به شهر قم و سپس تعدادی از آنها به اصفهان رفتند؛ از جمله عمادالدین بن حسن بن جلال‌الدین که سرسلسله خاندان خاتون آبادی است.
محمدباقر کتابی
با استناد به شجره‌نامه‌ای از خاتون آبادی‌ها، ورود سیدحسن به خراسان را اواخر قرن نهم و عمادالدین را نسل چهارم از فرزندان او
دانسته است.
خاتون آباد
[ویرایش]
در پی بروز طاعون در اصفهان، عمادالدین به خاتون آباد، از روستاهای اصفهان، رفت و تا پایان عمر در آن‌جا ماند.
ازاین رو اولاد و احفادش خاتون آبادی خوانده شده‌اند.
دو تن از فرزندان او، میراسماعیل و میرعلی، از خاتون آباد به روستای نزدیک آن، گَوَرت، رفتند و در آن‌جا اقامت گزیدند.
اسماعیل در ۱۰۳۳ درگذشت.
مدفن او در بقعه شاه‌مراد در گورت محل توجه مردم بوده است.
یکی از اعقاب میرعلی، میرمحمدصادق منجم خاتون آبادی (متوفی ۱۲۴۴) است که در نجوم و استخراج تقویم بسیار تبحر داشته است.
مشاهیر نسل میرمحمدصالح
[ویرایش]
بیشتر مشاهیر خاندان خاتون آبادی از نسل دو پسر میراسماعیل، یعنی میرمحمدصالح و میرمحمدباقر، هستند.
محمدصالح دو پسر داشت: میرعبدالواسع و میرمحمدرفیع.
← محمدباقر
پس از وفات محمدصالح در جوانی، برادرش محمدباقر زوجه او را که سیدةالنساء دختر سیدحسین عبدالوهابی سبزواری بود، به همسری گرفت و از او صاحب چهار فرزند پسر به نام‌های اسماعیل، عبدالحسین، عبداللّه و محمد و دو دختر به نام‌های فاطمه و آمنه شد.
بنابراین عبدالواسع و محمدرفیع از ناحیه مادر، برادران و از ناحیه پدر، پسران عموی اینان (فرزندان محمدباقر) هستند.
محمدباقر خاتون آبادی از محمدتقی مجلسی حدیث شنید.
وی بیش از شصت سال در گورت زندگی کرد و در ۱۰۶۰ درگذشت و در همان‌جا به خاک سپرده شد.
چندین جُنگ مشتمل بر ادعیه از او برجای ماند.
← عبدالواسع بن محمدصالح
مشاهیرخاندان خاتون آبادی از نسل محمدصالح بن اسماعیل: پسر بزرگ او، عبدالواسع، در جوانی به اصفهان رفت و در آن‌جا اقامت گزید.
پس از او برادرانِ تنی و ناتنی و برخی دیگر از بستگانش نیز به اصفهان رفتند.
وی از نزدیکان محمدتقی مجلسی بود و از او حدیث شنید.
عبدالواسع و برادرش محمدرفیع هر دو در اواخر قرن یازدهم درگذشتند.
مدفن عبدالواسع در نجف است.
نخستین امام جمعه اصفهان
[ویرایش]
مشهورترین فرزند عبدالواسع، محمدصالح خاتون آبادی، امام جمعه و شیخ‌الاسلام اصفهان و داماد محمدباقر مجلسی، و نخستین امام جمعه اصفهان از خاندان خاتون آبادی است.
خواهرزاده محمدصالح، ابوالحسن شریف بن محمدطاهر فتونی (متوفی ۱۱۳۸ یا ۱۱۳۹)، عالم دینی ساکن نجف، با سه واسطه جدِّ مادریِ محمدحسن نجفی (فقیه بزرگ امامی قرن سیزدهم و مؤلف جواهرالکلام) است.
فرزندان محمدصالح
[ویرایش]
مشهورترین فرزندان محمدصالح عبارت‌اند از:
۱) میرمحمد حسین خاتون آبادی، امام جمعه اصفهان و صاحب آثار فراوان.
۲) میرمحمد جعفر که برخی فرزندان و اعقاب او از عالمان دینی بودند.
۳) محمد، معروف به شهید که از طریق پدر، برادرِ میرمحمدحسین بود.
وی در علم کلام مهارت داشت و از شاگردان آقاجمال‌الدین خوانساری بود.
وی که در دوران حکومت شاه طهماسب دوم ملاباشی بود در ۱۱۴۸ پس از نشست معروف دشت مغان در پی امتناع از قبول نظر نادرشاه، شهید شد.
از او آثاری برجای مانده است.
به گفته برخی منابع، مزار «پیر سیّد» در تنکابن مدفن پسر او، محمدعلی، است که از اصفهان به تنکابن رفته و در آن‌جا ساکن شده بود و سیدمحمدهاشم تنکابنی، عالم و صاحب چند اثر، از احفاد اوست؛
اما در صحت این انتساب تردید شده است.
پسران میرمحمدحسین خاتون آبادی، میرمحمدمهدی و میرعبدالباقی بودند.
۱) میرمحمدمهدی، امام جمعه اصفهان بود.
او در ۱۱۸۳ درگذشت.
پس از او امامت جمعه اصفهان به برادرش، عبدالباقی و سپس به اعقاب عبدالباقی منتقل شد.
نخستین امام جمعه تهران
[ویرایش]
در تهران نیز منصب امامت جمعه به اعقاب محمدمهدی بن محمد حسین رسید.
نوه محمدمهدی که هم نام او و فرزند مرتضی بود، در ۱۱۸۵ یا ۱۱۸۶ به دنیا آمد.
او از عالمان دینی بود و در اصفهان به تدریس و اقامه جماعت اشتغال داشت.
فتحعلی شاه قاجار پس از وفات امام جمعه تهران، در ۱۲۳۶ وی را به تهران فراخواند و ضمن تکریم فراوان به امامت جمعه این شهر منصوب کرد.
میرمحمدمهدی بن مرتضی خاتون آبادی، مشهور به آقابزرگ، در فقه و حدیث تبحر داشت و نخستین امام جمعه تهران از این خاندان بود.
او در ۱۲۶۳ درگذشت و در نجف به خاک سپرده شد.
شرح نهج‌البلاغه به فارسی از آثار اوست.
← نایب امام جمعه تهران
برادرزاده و داماد محمدمهدی، ابوالقاسم، پسر محمدمحسن خاتون آبادی، در ۱۲۱۵ در اصفهان به دنیا آمد.
او در ۱۲۳۷ به همراه جمعی از عالمان اصفهان برای تعزیت فتحعلی شاه در وفات پسرش، رهسپار تهران شد و مورد توجه شاه قرار گرفت و چون میرمحمدمهدی پسر نداشت، شاه او را نایب امام جمعه تهران کرد.
او فقه، اصول وحکمت را از عالمان تهران فراگرفت و سپس به نجف رفت و نزد کسانی چون شیخ حسن کاشف الغطاء درس خواند.
میرزا ابوالقاسم خاتون آبادی
[ویرایش]
میرزا ابوالقاسم خاتون آبادی، مشهور به آقا، پس از بازگشت به تهران به تدریس و تصدی امور دینی مردم پرداخت و پس از وفات عمویش، محمدشاه قاجار او را به امامت جمعه تهران منصوب کرد.
وی در ۱۲۷۰ یا ۱۲۷۱ درگذشت و در بیرون دروازه تهران (به سمت شهرری) به خاک سپرده شد.
در دوره ناصرالدین شاه بر قبر او عمارتی مجلل با گنبد فیروزه‌ای بنا گردید.
این بنا - معروف به «سَرِ قبرِآقا» - اکنون در جنوب شرقی شهر تهران واقع شده است.
← آثار
رساله عملیه، منتخب‌الفقه و رساله‌ای درباره بُلدانِ مَفتوحُ العَنوة از آثار اوست.
صدرالعلما
[ویرایش]
برادر میرزاابوالقاسم، میرزامرتضی، ملقب به صدرالعلما (متوفی ۱۳۰۱) امام جماعت مسجد سیدعزیزاللّه تهران بود و در کنار برادر خود به خاک سپرده شد.
پس از او برادر دیگرش محمد باقر، ملقب به صدر العلما، جانشین او شد.
از پسران محمد باقر، جعفر صدر العلما (متوفی ۱۳۳۵، مدفون در مشهد) و یحیی صدرالعلما (متوفی ۱۳۷۰، مدفون در نجف)، از عالمان دینی نافذالکلمه و مورد توجه مردم بودند.
پسر دیگر محمدباقر صدرالعلما، میرزامحسن مجتهد، نیز از عالمان دینی متنفذ تهران و از فعالان نهضت مشروطه بود که در ۱۳۳۵ کمیته مجازات او را به قتل رساند.
وی داماد سیدعبداللّه بهبهانی بود.
فرزند میرزا ابوالقاسم
[ویرایش]
فرزند میرزا ابوالقاسم، زین‌العابدین، در ۱۲۶۱ به دنیا آمد.
پس از وفات پدرش، چون زین‌العابدین خردسال بود عمویش، مرتضی صدرالعلما، تا ۱۲۸۰ نماز جمعه را اقامه کرد و از آن پس، امامت جمعه به او واگذار شد.
زین‌العابدین خاتون آبادی با دختر یکی از ثروتمندان تهران ازدواج کرد و از او دو پسر داشت: ابوالقاسم و محمد.
وی پس از وفات همسرش، ضیاءالسلطنه دختر ناصرالدین شاه را به همسری گرفت.
سیدجواد ظهیرالاسلام و شمس‌السلطنه (همسر محمد مصدق، نخست وزیر ایران از ۱۳۳۰ـ ۱۳۳۲ش) فرزندان او از این همسر بودند.
میرزا زین‌العابدین پس از وفات حاج ملاعلی کنی در ۱۳۰۶، تولیت مدرسه فخریه (مروی) را برعهده گرفت.
وی در ۱۳۲۱ یا ۱۳۲۲ درگذشت و در کنار پدرش به خاک سپرده شد.
میرزا ابوالقاسم
[ویرایش]
بزرگترین پسر زین‌العابدین، میرزاابوالقاسم، در ۱۲۸۲ به دنیا آمد.
در ۱۳۰۴ به نجف رفت و نزد میرزاحبیب اللّه رشتی و شریعت اصفهانی درس خواند.
او داماد مظفرالدین شاه شد و پس از وفات پدر، به امامت جمعه تهران منصوب گردید و در۱۳۰۶ش درگذشت.
← آثار
آثارش عبارت‌اند از: مقصدالطالب فی شرح المکاسب (تهران ۱۳۱۴ و ۱۳۶۸) و رساله‌هایی درباره قاعده لاضرر (تهران ۱۳۲۳) و تسامح در ادلّه سنن (تهران ۱۳۲۳).
نهضت مشروطه
[ویرایش]
میرزاابوالقاسم از مخالفان مشروطیت بود.
در منابع تاریخ نهضت مشروطه ایران به اقدامات او در این باره اشاره شده است.
وی پس از فتح تهران و خلع محمدعلی شاه قاجار در ۱۳۲۷، به سفارت روسیه پناهنده شد، سپس به اروپا رفت و پس از چندی با موافقت حکومت به ایران بازگشت.
کمیسیونی متشکل از مشروطه خواهان که پس از فتح تهران، اداره امور کشور را در دست گرفته بودند او را از امامت جمعه برکنار کردند و برادرش میرمحمد، معروف به امام‌زاده، را - که از مشروطه خواهان عضو این کمیسیون بود - به جای او منصوب کردند.
اساتید میرمحمد
[ویرایش]
میرمحمد در نجف نزد میرزاحسین خلیلی تهرانی، آخوند ملامحمدکاظم خراسانی و سیدمحمدکاظم طباطبایی یزدی درس خوانده بود.
وی خطبه سلطنت احمدشاه قاجار را خواند و تا زمان وفاتش در ۱۳۲۴ش امام جمعه تهران بود.
کشف حجاب
[ویرایش]
محمد خاتون آبادی در واقعه کشف حجاب با رضاشاه مخالفت کرد.
وی در مقبره خانوادگی در سر قبر آقا به خاک سپرده شد.
ظهیرالاسلام
[ویرایش]
دیگر فرزند میرزازین‌العابدین، سیدجواد ظهیرالاسلام، که علوم قدیم و جدید آموخته بود نیز داماد مظفرالدین شاه بود.
وی چند بار به سمت نایب‌التولیه مدرسه عالی سپه‌سالار منصوب شد و اقدامات عمرانی قابل توجهی در مدرسه انجام داد.
همچنین دو بار (در ۱۲۹۵ش و ۱۲۹۸ش) نایب‌التولیه آستان قدس رضوی شد.
وی در دوره اول و دوم، نماینده مجلس سنا بود.
ظهیرالاسلام در ۱۳۴۴ش در ۸۴ سالگی درگذشت و در سرِ قبر آقا به خاک سپرده شد.
سیدحسن امامی
[ویرایش]
پس از وفات میرمحمد، سیدحسن امامی، فرزند ابوالقاسم (امام جمعه عزل شده)، امام جمعه تهران شد.
وی در ۱۲۸۱ش در تهران به دنیا آمد.
تحصیلات ابتدایی را در مدرسه‌ای روسی گذراند و سپس برای فراگیری علوم دینی به نجف رفت.
در ۱۳۰۷ش برای تحصیل در رشته حقوق عازم سویس شد و پس از اخذ درجه دکتریِ این رشته و بازگشت به ایران، افزون بر عهده‌دار شدن مناصب قضایی، به تدریس حقوق در دانشگاه پرداخت.
او علاوه بر امامت جمعه تهران، نمایندگی و ریاست دوره هفدهم مجلس شورای ملی را برعهده داشت که به دنبال بعضی وقایع سیاسی و اعتراض مردم به عملکرد او در همراهی با حکومت، در ۱۳۳۱ش از ریاست مجلس استعفا داد و مدتی در خارج از ایران به سر برد.
← آثار
مهمترین اثر او حقوق مدنی، شرح تفصیلی قانون مدنی ایران، است که به گفته خودش در مقدمه کتاب، آن را در دوران اقامت در خارج از کشور نوشته است.
کتاب بارها به چاپ رسیده است و هنوز هم یکی از مهمترین منابع این شاخه از حقوق به شمار می‌رود.
سیدحسن امامی قبل از پیروزی انقلاب اسلامی از ایران خارج شد و در ۱۳۵۸ش در ژنو درگذشت.
وی آخرین امام جمعه تهران از خاندان خاتون آبادی است.
میرعبدالباقی
[ویرایش]
میرعبدالباقی، از عالمان بزرگ و نافذالکلمه اصفهان بود که به تدریس علوم دینی و اقامه جماعت اشتغال داشت.
← اجازه روایت
عبدالباقی خاتون آبادی نزد چند تن از عالمان، از جمله پدرش و نیز محمدقاسم بن محمدصادق سراب تنکابنی، یوسف بن احمد بحرانی (صاحب الحدائق‌الناضرة) و میرزا ابوالقاسم مدرّس درس خواند یا از آنان اجازه روایت گرفت.
پسرش محمدحسین، علامه بحرالعلوم، محمدمهدی بن هدایت‌اللّه اصفهانی و علی بن محمدعلی طباطبایی از او اجازه روایت داشتند.
← وفات
عبدالباقی پس از وفات برادرش، محمدمهدی، امام جمعه اصفهان شد و در ۱۲۰۷ درگذشت.
مدفن او در نجف است.
← آثار
آثارش عبارت‌اند از: اکمال الاعمال که استدراکی است بر الاقبال سید بن طاووس (متوفی ۶۶۴)، الجامع در اعمال و آداب ماه رمضان و ریاض رضوان درباره زیارات امام رضا (علیه‌السلام).
داماد محمدتقى مجلسى
[ویرایش]
در نسب نامه مختصری که برای مشاهیر این خاندان ترسیم کرده، محمدصالحِ آقابزرگ (عالم دینی ساکن هندوستان) را فرزند عبدالباقی خاتون آبادی معرفی کرده است در حالی که او فرزند عبدالباقی بن محمدصالح مازندرانی (داماد محمدتقى مجلسى) است.
پسران عبدالباقی
[ویرایش]
پسرانِ عبدالباقی خاتون آبادی، میرمحمد و میرمحمد حسین بودند.
← اجازه روایت
محمدحسین، مشهور به محمدحسین صغیر و ملقب به سلطان‌العلما، نزد پدرش و آقامحمدباقر بهبهانی درس خواند و از محمدطاهر اصفهانی اجازه روایت داشت.
کسانی چون زین‌العابدین خوانساری، حمزة بن حسین و میرزاهدایت اللّه مشهدی نزد او درس خواندند یا از وی اجازه روایت داشتند.
میرمحمدحسین، پس از پدرش امام جمعه اصفهان شد و در ۱۲۳۳ درگذشت.
← آثار
برخی از آثارش عبارت‌اند از: رساله عملیه، مصابیح‌القلوب (در فقه؛ فارسی)، ردّ شبهات پادُریانِ نصرانی (پادُری) و رساله‌ای درباره مُنَجَّزاتِ مریض.
همچنین وی پس از هجوم روسیه به ایران، رساله جهادیه‌ای نگاشت که در رسایل و فتاوای جهادی
چاپ شده است.
نوادگان میرمحمد حسین
[ویرایش]
پس از میرمحمدحسین سلطان‌العلما، برادرش میرمحمد (متوفی ۱۲۴۴) و سپس فرزند میرمحمدحسین، میرزاحسن (متوفی ۱۲۴۸) امام جمعه اصفهان شدند.
مدفن میرزاحسن در اصفهان مشهور به «سَرِ قبر آقا» است.
بعد از او پسرانش، به ترتیب، میرمحمدمهدی (متوفی ۱۲۵۴)، میرسیدمحمد (متوفی ۱۲۹۱) و میرمحمدحسین (متوفی ۱۲۹۸) که هر سه عالمان دینی بودند عهده‌دار منصب امامت جمعه در اصفهان شدند.
میرمحمدحسین به سبب مخالفت با ظلال سلطان در ۱۲۹۶ از امامت جمعه برکنار شد.
میرزامحمدعلی
[ویرایش]
امام جمعه بعدی اصفهان، میرزامحمدعلی خاتون آبادی بود که در ۱۳۰۰ درگذشت و در مقبره محمدباقر مجلسی به خاک سپرده شد.
چند رساله فقهی از او برجای مانده است.
پدرش میرزاجعفر و جدّش میرمحمد، پسر میرعبدالباقی خاتون آبادی، نیز در همین مکان دفن شده‌اند.
حاج‌میرزا هاشم
[ویرایش]
پس از وفات محمدعلی، حاج‌میرزا هاشم خاتون آبادی (۱۲۵۰ـ ۱۳۲۱)، فرزند محمد بن حسن، که در اصفهان و نجف درس خوانده بود، امام جمعه شد.
مدفن او، سر قبر آقاست.
وی در اواخر عمر، به سبب پاره‌ای وقایع، توجه و اعتماد مردم را از دست داد.
← امامچی
پس از او ابتدا فرمان امامت جمعه به نام فرزند خردسالش، سیدحسن، مشهور به امامچی (متوفی ۱۳۶۵) صادر شد و میرزامحمدصادق، فرزند میرزامحمدعلی خاتون آبادی، به عنوان نایب امام، امامت جمعه را برعهده داشت.
اما سیدحسن پس از بلوغ نتوانست به جایگاه علمی و معنوی مناسبی دست بیابد، ازاین رو فرمان امامت جمعه به نام میرزامحمدصادق صادر شد.
پس از درگذشت محمدصادق در ۱۳۴۸، اصفهان تا ۱۳۶۸ امام جمعه نداشت.
آخرین امام جمعه
[ویرایش]
در ۱۳۶۸ فرمان امامت جمعه برای میرمحمدمهدی بن میرابوطالب خاتون آبادی از اعقاب میرمحمدباقر بن میراسماعیل صادر شد.
وی از شاگردان ابوالقاسم دهکردی، محمدحسین فشارکی و سیدمهدی درچه‌ای بود و در ۱۳۹۵ درگذشت و در بقعه علامه مجلسی دفن شد.
با مرگ او منصب امامت جمعه اصفهان از خاندان خاتون آبادی خارج شد.
مشاهیر خاندان خاتون آبادی از نسل محمدباقر بن اسماعیل:
محمداسماعیل بن محمدباقر
[ویرایش]
۱) محمداسماعیل (اسماعیل) بن محمدباقر، در ۱۰۳۱ در خاتون آباد به دنیا آمد و نزد کسانی چون محمدتقی مجلسی، رفیع‌الدین نائینی و محمد بن شرف‌الدین علی جزایری (مشهور به میرزا جزایری) درس خواند یا از آنان اجازه روایت گرفت.
وی حدود پنجاه سال در اصفهان به تدریس و ارشاد مردم مشغول بود،
در اواخر عمر عزلت گزید و در یکی از حجره‌های مدرسه‌ای که خود در تخت فولاد بنا کرده بود، اقامت کرد تا این‌که در ۱۱۱۶ درگذشت و در همان حجره به خاک سپرده شد.
از او چند اثر عام‌المنفعه در اصفهان و خاتون آباد برجای ماند.
در عهد شاه سلطان‌حسین صفوی بر قبر او بنایی ساخته شد که به تکیه خاتون آبادی معروف است و بسیاری از مشاهیر این خاندان در آن‌جا دفن شده‌اند.
← آثار
برخی آثارش عبارت‌اند از: شرح اصول کافی، شرح حدیث عمران صابی، تفسیر قرآن، رساله‌ای درباره نماز جمعه که در آن خواندن نماز جمعه به قصد وجوب عینی را بدعت دانسته است، نوروزیه، حاشیه بر شرح اشارات، معالم‌الدین، منهاج‌الیقین (هر دو درباره اصول دین) و زادالمسافرین و تحفةالسالکین.
فرزند محمداسماعیل
[ویرایش]
فرزند او محمدباقر، از نخستین مدرّسان مدرسه چهارباغ و عالمی مشهور، پرنفوذ و صاحب تألیفات بود.
اعقاب او غالباً متولی و مدرّس مدرسه چهارباغ بودند.
پسران او محمد و محمداسماعیل (مشهور به اسماعیلِ ثالث، متوفی ۱۱۶۰) مدرّس علوم دینی بودند.
فرزند میرمحمداسماعیل ثالث
[ویرایش]
فرزند میرمحمداسماعیلِ ثالث، میرزا ابوالقاسم مشهور به مدرّس است که در علوم کلام و حکمت، فقه، تفسیر و حدیث تبحر داشت و نزدیک به سی سال در جامع عباسی (نام کنونی آن: مسجد امام) اقامه جماعت می‌کرد.
وی از مشهورترین مدرّسان اصفهان بود که سالیان طولانی در مدرسه چهارباغ تدریس کرد و اولاد و احفادش تا مدتها با عنوان مدرّس شناخته می‌شدند.
← اساتید
میرزا ابوالقاسم فلسفه را نزد ملااسماعیل خواجویی و آقامحمد بیدآبادی خواند و فقه و اصول و حدیث را از سیدمحمدمهدی طباطبایی بحرالعلوم در عتبات عراق فراگرفت.
بحرالعلوم هم حکمت و کلام را نزد او آموخت.
← شاگردان
ابوالقاسم جعفر بن حسین خوانساری و ملاعلی نوری از شاگردان او بودند.
← وفات
وی در ۱۲۰۲ درگذشت و در نجف به خاک سپرده شد.
← آثار
برخی آثارش عبارت‌اند از: شرح نهج‌البلاغه، تفسیر قرآن و حاشیه بر چند کتاب حدیثی از جمله کتاب مَن‌لایَحضُرُه الفقیه و الاستبصار .
نوه میرزا ابوالقاسم
[ویرایش]
نوه میرزا ابوالقاسم، محمدصادق بن محمدرضا، در ۱۲۰۷ متولد شد و نزد کسانی چون میرزای قمی و ملاعلی نوری درس خواند.
وی در فقه، حدیث، کلام، ریاضیات و علوم غریبه تبحر داشت و سالیان زیادی به تدریس و اقامه جماعت مشغول بود و شاگردان زیادی تربیت کرد.
او در ۱۲۷۲ درگذشت.
← کشف‌الحق
کتابش کشف‌الحق معروف به اربعینِ خاتون آبادی در احوال امام زمان است.
← نایب‌الصدر
پسر او میرزامحمدحسین نایب‌الصدر از شاگردان شیخ مرتضی انصاری و حاج‌ملاعلی کنی بود.
وی شجره‌نامه مفصّلی برای خاندان خاتون‌آبادی نوشت.
او در ۱۳۲۶ درگذشت و در تکیه خاتون‌آبادی اصفهان به خاک سپرده شد.
فرزند محمدحسین نایب‌الصدر
[ویرایش]
فرزند محمدحسین نایب‌الصدر، میرمحمدصادق، از عالمان دینی مشهور در اصفهان بود.
← اساتید
وی در نجف نزد آخوند خراسانی و سیدمحمدکاظم یزدی درس خواند و گفته شده در نگارش کفایَة الاصول به آخوندخراسانی کمک می‌کرد.
محمدصادق از مدرّسان بزرگ بود و بسیاری از عالمان اصفهان نزد او درس خواندند.
وی در ۱۳۴۸ درگذشت و در تکیه سیدالعراقین در تخت فولاد به خاک سپرده شد.
چند رساله فقهی و اصولی از او برجای ماند.
میرمحمدصادق خاتون آبادی، جدّ مادریِ سیدمحمدحسین بهشتی است.
برادر میرمحمدصادق، ابوالفضل خاتون آبادی (متوفی ۱۳۸۸، مدفون در قم) نیز مدرّس علوم دینی بود.
برخی احفاد ابوالقاسم مدرّس از نسل فرزند دیگرش، محمد، از صوفیان اصفهان بودند.
مدفن غالب آنان تکیه آغاباشی (در کنار تکیه خاتون آبادی) است.
سیدالعراقین
[ویرایش]
یکی از اعقاب برادرِ ابوالقاسم مدرّس (ابوالمحسن بن محمد اسماعیلِ ثالث) هم از عالمان مشهور اصفهان بوده است: عبدالحسین بن مهدی بن میرمعصوم، مشهور به سیدالعراقین.
وی در ۱۲۹۴ در اصفهان متولد شد.
علوم دینی را در آن‌جا و نجف فراگرفت و از استادانش به تصدیق اجتهاد نایل شد.
سپس به اصفهان بازگشت و به تدریس و اقامه جماعت پرداخت.
← مدرّس مدرسه چهارباغ
او از مشهورترین مدرّسان مدرسه چهارباغ و آخرین مدرّس سرشناس آن تا پیش از تعطیل مدرسه (در مقطعی از دوره حکومت پهلوی اول) بود.
سیدالعراقین در ۱۳۵۰/۱۳۱۰ش درگذشت و در تخت فولاد به خاک سپرده شد.
بعدها بر قبر او بقعه‌ای بنا کردند که به بقعه سیدالعراقین معروف است.
← اجازه روایت
وی از کسانی چون شیخ الشریعه اصفهانی روایت می‌کرد و سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی از او اجازه روایت داشت.
عبدالحسین بن محمدباقر
[ویرایش]
عبدالحسین بن محمدباقر در ۱۰۳۹ به دنیا آمد.
← اساتید
وی نزد کسانی چون محمدتقی مجلسی، محمدباقر سبزواری، میرزارفیعا طباطبایی، میرمحمدمؤمن حسینی استرآبادی، ملاعبداللّه تونی و احمد تونی درس خواند و یا از آنان حدیث شنید و اجازه روایت گرفت.
عبدالحسین در ۱۱۰۵ درگذشت و در تکیه بابارکن‌الدین در تخت فولاد به خاک سپرده شد.
← آثار
وی تألیفاتی داشته است.
مشهورترین اثر عبدالحسین خاتون آبادی، وقایع السِّنین و الاَعوام به فارسی است و سه «مقصد» دارد: از خلقت آدم تا میلاد پیامبر اکرم، ولادت پیامبر اکرم تا سال یازدهم هجری و از آن سال تا زمان وفات مؤلف.
اهمیت این کتاب، که به ترتیبِ سال تدوین شده، محتوای آن بر گزارش رویدادهایی است که در حکومت صفویان، به ویژه در زمان حیات مؤلف، رخ داده و او ناظر آنها بوده است.
همچنین اطلاعاتی که وی درباره دانشمندان و بزرگان معاصر خود ارائه می‌دهد بسیار ارزشمند، با اهمیت و موثق است.
نگارش وقایعِ پس از درگذشت مؤلف، تا ۱۱۹۳ ادامه یافته و به کتاب ضمیمه شده است.
به گفته حبیب آبادی
چند نفر از خاندان عبدالحسین خاتون‌آبادی، هریک پس از دیگری، وقایع را نوشته‌اند.
به نظر می‌رسد ملحقات برخی سال‌ها را فرزندش، محمدحسین (متولد ۱۰۷۳)، نگاشته باشد، زیرا وی چند بار میراسماعیل خاتون آبادی را عمو و فرزندش میرمحمدباقر خاتون آبادی (متولد ۱۰۷۰) را پسرعموی خود معرفی کرده و او را سه سال بزرگتر از خود دانسته است.
وقایع السنین و الاعوام با تصحیح محمدباقر بهبودی در ۱۳۵۲ش به چاپ رسیده است.
فرزند عبدالحسین
[ویرایش]
فرزند عبدالحسین، میرمحمدمعصوم (متوفی ۱۱۵۵) زاهد و اهل ریاضت بود و مزارش در تخت فولاد موردتوجه و احترام بوده است.
پسر او، عبدالغنی (متوفی ۱۱۶۱) شیخ الاسلام اصفهان بود.
← بانو مجتهده امین
بانوی مجتهده معاصر، نصرت‌بیگم امین (مشهور به بانوامین، متوفی ۱۳۶۲ش) از احفاد میرمحمدمعصوم خاتون آبادی است.
← شجره‌نامه
نوه عبدالحسین، عبدالکاظم پسر محمدصادق (متوفی۱۱۵۱، مدفون در نجف) شجره‌نامه مفصّلی برای خاندان خاتون‌آبادی نگاشته است.
آقابزرگ طهرانی این شجره‌نامه را در نجف دیده، در تألیفاتش از آن استفاده کرده و بر ارزش و اهمیت آن تأکید کرده است.
محمد بن محمدباقر
[ویرایش]
محمد بن محمدباقر، در ۱۰۴۷ در خاتون آباد به دنیا آمد و از کسانی چون محمدباقر سبزواری و محمدباقر مجلسی، علوم دینی را فراگرفت، حدیث شنید و اجازه نقل حدیث دریافت کرد.
او حدود پنجاه سال در جامع عباسی به تدریس علوم دینی پرداخت.
میرمحمدحسین خاتون‌آبادی یکی از شاگردان او بود.
محمد خاتون‌آبادی در ۱۱۳۳ درگذشت و در کنار قبر برادرش محمداسماعیل، در یکی از حجره‌های تکیه خاتون‌آبادی، به خاک سپرده شد.
از آثارش می‌توان به کتاب الاربعین و رساله‌هایی در موضوعات گوناگون از جمله فقه و اصول فقه اشاره کرد
← لقب شریف
گفتنی است که دختر محمدباقر، فاطمه، همسر محمدِ گَوَرتی بود که به سبب وصلت با این خاندان ملقب به شریف شد.
آنها از اصفهان به نجف مهاجرت کردند.
پسرشان، عبدالرحیم شریف، که در علوم گوناگون به ویژه ریاضیات و نجوم مهارت داشت و پس از تحصیل در اصفهان، ساکن نجف اشرف شده بود، با سه واسطه، جدّ پدری محمدحسن نجفیِ صاحب جواهر است.
رساله شرح حال
[ویرایش]
تراجم‌نویسان از عالمان بسیاری با عنوان خاتون آبادی نام برده‌اند که در برخی موارد نسب آنها به‌طور کامل بیان نشده و ازاین رو - به رغم شهرت و داشتن تألیفات - چگونگی انتساب‌شان به این خاندان روشن نیست.
میرمحمدحسین خاتون‌آبادی در رساله‌ای مختصر (در چند برگ) به بررسی شرح حال بعضی از عالمان خاندانش پرداخته است.
به کمک این رساله که نسخه خطی آن در کتابخانه مجلس شورای اسلامی (مجموعه ش۵۵۰۱) موجود است، می‌توان برخی ابهامات را برطرف کرد یا کاهش داد از جمله :
← مادر بزرگ ملااحمد
ملااحمد خاتون آبادی پسر محمدمهدی. (زنده در ۱۱۵۵) وی عالم دینی و متبحر در علوم ریاضی و نجوم، استاد عبداللّه بن نورالدین جزایری و نویسنده معرفةالتقویم بود که چند بار به چاپ رسیده است.
با استناد به این رساله
جدّ پدری او محمدمؤمن خاتون آبادی، همسر آمنه، دختر میرمحمدباقر بن میراسماعیل خاتون آبادی است؛ بدین ترتیب آمنه مادربزرگ ملااحمد است.
← میرمحمدرضا
میرمحمدرضا بن میرمحمدمؤمن خاتون آبادی. (متوفی ۱۱۳۵ و مدفون در تخت فولاد) در کتاب‌های تراجم گزارشی از شرح زندگانی وی نیامده و گاه شرح حال او با شرح حال میرمحمدرضا حسینی منشی‌الممالک (از عالمان دینی اصفهان) خلط شده است.
آثارش عبارت‌اند از: جَنّات ُالخُلود که کتابی دایرةالمعارفی است جدول‌بندی شده
و خزائن‌الانوار و معادن‌الاخبار
که تفسیری فارسی است و در ۱۳۸۶ش در تهران به چاپ رسیده است.
مصحح در مقدمه این کتاب
او را فرزند محمدمؤمن بن میرعبدالرفیع بن محمدصالح خاتون آبادی و آمنه، دختر عمادالدین محمد، دانسته است.
اما عبدالحسین خاتون آبادی (برادرِ مادریِ میررفیع) هنگام ذکر نام فرزندان او، نامی از محمدمؤمن نبرده است.
با استناد به نسخه خطیِ یاد شده، به احتمال زیاد پدر میرمحمدرضا، محمدمؤمن خاتون آبادی و مادر او آمنه، دختر میرمحمدباقر بن میراسماعیل است.
← پسر دایی میرمحمدصالح
محمدابراهیم بن محمدنصیر خاتون آبادی. (متوفی ۱۱۴۸) عالم، ادیب، مدرّس علوم دینی، شیخ الاسلام مشهد و صاحب تألیفات بسیار.
همچنین پسرش محمدحسین (متوفی ۱۱۵۹، مدفون در مشهد)، شیخ الاسلام منصوب از ناحیه نادرشاه افشار و صاحب آثاری است.
با استناد به رساله مذکور
محمدابراهیم خاتون آبادی، پسر داییِ میرمحمدصالح خاتون‌آبادی (داماد محمدباقر مجلسی) است.
فهرست منابع
[ویرایش]
(۱) آقااحمد کرمانشاهی، مرآت الاحوال جهان‌نما: سفرنامه، قم ۱۳۷۳ش.
(۲) محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
(۳) محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام‌الشیعة: الکرام البررة، قسم ۱ـ۲، مشهد ۱۴۰۴، قسم ۳، چاپ حیدر محمدعلی بغدادی و خلیل نافی، قم ۱۴۲۷.
(۴) محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام‌الشیعة: الکواکب المنتشرة فی القرن الثانی بعد العشرة، چاپ علی‌نقی منزوی، تهران ۱۳۷۲ش.
(۵) محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام‌الشیعة: نقباء البشر فی القرن الرابع عشر، مشهد، قسم ۱ـ۴، ۱۴۰۴، قسم ۵، چاپ محمد طباطبائی بهبهانی، ۱۳۸۸ش.
(۶) جعفر بن باقر آل‌محبوبه، ماضی النجف و حاضرها، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
(۷) رضا استادی، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه عمومی حضرت آیةاللّه العظمی گلپایگانی، ج ۲، قم: دارالقرآن الکریم، (بی‌تا).
(۸) محمدحسن بن علی اعتمادالسلطنه، المآثر و الآثار، در چهل سال تاریخ ایران، چاپ ایرج افشار، ج ۱، تهران: اساطیر، ۱۳۶۳ش.
(۹) مهدی بامداد، شرح حال رجال ایران در قرن ۱۲ و ۱۳ و ۱۴ هجری، تهران ۱۳۵۷ش.
(۱۰) عبدالحسین حائری، فهرست کتابخانه مجلس شورای ملی، تهران، ج۱۰، بخش ۱، ۱۳۴۷ش، بخش ۳، ۱۳۴۸ش.
(۱۱) محمدعلی حبیب آبادی، مکارم‌الآثار، اصفهان، ج ۱ـ۵، ۱۳۳۷ـ (۱۳۵۵ش).
(۱۲) احمد حسینی اشکوری، تراجم الرجال، قم ۱۴۲۲.
(۱۳) عبدالحسین بن محمدباقر خاتون آبادی، وقایع السنین و الاعوام، یا، گزارشهای سالیانه از ابتدای خلقت تا سال ۱۱۹۵ هجری، چاپ محمدباقر بهبودی، تهران ۱۳۵۲ش.
(۱۴) محمدحسین بن محمدصالح خاتون آبادی، احوال‌العلماء من اقارب المؤلف، نسخه خطی کتابخانه (ش ۱) مجلس شورای اسلامی، ش ۷ر۵۵۰۱.
(۱۵) محمدرضا بن محمدمؤمن خاتون آبادی، خزائن الانوار و معادن‌الاخبار، چاپ مریم ایمانی خوشخو، تهران ۱۳۸۶ش.
(۱۶) خوانساری، روضات الجنات.
(۱۷) محمدحسن بن عبدالرسول زنوزی، ریاض‌الجنة، روضه ۴، قسم ۴، چاپ علی رفیعی، قم ۱۳۸۶ش.
(۱۸) ابوالقاسم سحاب، تاریخ مدرسه عالی سپه‌سالار، (تهران ۱۳۲۹ش).
(۱۹) محمد سمامی حائری، بزرگان تنکابن، قم ۱۳۷۲ش.
(۲۰) محمد شریف رازی، اختران فروزان ری و طهران، یا تذکرةالمقابر فی احوال المفاخر، قم: مکتبةالزهراء، (بی‌تا).
(۲۱) باقر عاقلی، روزشمار تاریخ ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی، تهران ۱۳۷۶ش.
(۲۲) محمدحسین عمادالکُتاب، کمیته مجازات و خاطرات عمادالکتاب، چاپ محمدجواد مرادی‌نیا، تهران ۱۳۸۴ش.
(۲۳) محمدباقر کتابی، رجال اصفهان (در علم و عرفان و ادب و هنر)، اصفهان ۱۳۷۵ش.
(۲۴) عبدالکریم بن مهدی گزی برخواری، تذکرة القبور، چاپ ناصر باقری بیدهندی، قم ۱۳۷۱ش.
(۲۵) عباس مبارکیان، چهره‌ها در تاریخچه نظام آموزش عالی حقوق و عدلیه نوین، تهران ۱۳۷۷ش.
(۲۶) حسین محبوبی اردکانی، تعلیقات حسین محبوبی اردکانی بر المآثر و الآثار، در چهل سال تاریخ ایران، چاپ ایرج افشار، ج ۲، تهران: اساطیر، ۱۳۶۸ش.
(۲۷) شهاب‌الدین مرعشی‌نجفی، الاجازة الکبیرة، او، الطریق و المَحَجَّة لثمرة المُهْجَة، اعداد و تنظیم محمد سمامی حائری، قم ۱۴۱۴.
(۲۸) خان‌بابا مشار، فهرست کتاب‌های چاپی عربی، تهران ۱۳۴۴ش.
(۲۹) خان‌بابا مشار، مؤلفین کتب چاپی فارسی و عربی، تهران ۱۳۴۰ـ ۱۳۴۴ش.
(۳۰) محمدتقی مصطفوی، آثار تاریخی طهران، ج ۱، تنظیم و تصحیح میرهاشم محدث، تهران ۱۳۶۱ش.
(۳۱) حسین مکّی، وقایع سی‌ام تیر ۱۳۳۱، با تجدیدنظر و اضافات، تهران ۱۳۶۶ش.
(۳۲) علی مؤتمن، راهنما، یا، تاریخ و توصیف دربار ولایتمدار رضوی (ع)، مشهد ۱۳۴۸ش.
(۳۳) موسوعة طبقات الفقهاء، جعفر سبحانی، قم: مؤسسة الامام الصادق، ۱۴۱۸ـ۱۴۲۴.
(۳۴) مصلح‌الدین مهدوی، تذکرةالقبور، یا، دانشمندان و بزرگان اصفهان، اصفهان ۱۳۴۸ش.
(۳۵) مصلح‌الدین مهدوی، زندگینامه علامه مجلسی: تاریخ علمی واجتماعی اصفهان در قرن ۱۱ هجری، اصفهان ۱۴۰۱.
(۳۶) مصلح‌الدین مهدوی، لسان الارض، یا، تاریخ تخت فولاد، اصفهان ۱۳۷۰ش.
(۳۷) نامه دانشوران ناصری، قم: دارالفکر، (۱۳۳۸ش).
پانویس
[ویرایش]
| ۱. | ↑ محمدحسین بن محمدصالح خاتون آبادی، احوال‌العلماء من اقارب المؤلف، گ ۲۹۱ـ ۲۹۲، نسخه خطی کتابخانه (ش ۱) مجلس شورای اسلامی، ش ۷ر۵۵۰۱. |
| ۲. | ↑ محمدباقر کتابی، رجال اصفهان (در علم و عرفان و ادب و هنر)، ج۱، ص۵۳ـ۵۴، اصفهان ۱۳۷۵ش. |
| ۳. | ↑ محمدباقر کتابی، رجال اصفهان (در علم و عرفان و ادب و هنر)، ج۱، ص۵۳ـ۵۴، اصفهان ۱۳۷۵ش. |
| ۴. | ↑ محمدحسین بن محمدصالح خاتون آبادی، احوال‌العلماء من اقارب المؤلف، گ ۲۹۱، نسخه خطی کتابخانه (ش ۱) مجلس شورای اسلامی، ش ۷ر۵۵۰۱. |
| ۵. | ↑ عبدالحسین بن محمدباقر خاتون آبادی، وقایع السنین و الاعوام، ج۱، ص۵۰۶، یا، گزارشهای سالیانه از ابتدای خلقت تا سال ۱۱۹۵ هجری، چاپ محمدباقر بهبودی، تهران ۱۳۵۲ش. |
| ۶. | ↑ محمدحسین بن محمدصالح خاتون آبادی، احوال‌العلماء من اقارب المؤلف، گ ۲۹۲، نسخه خطی کتابخانه (ش ۱) مجلس شورای اسلامی، ش ۷ر۵۵۰۱. |
| ۷. | ↑ محمدعلی حبیب آبادی، مکارم‌الآثار، ج۱، ص۱۳۰، اصفهان، ج ۱ـ۵، ۱۳۳۷ـ (۱۳۵۵ش). |
| ۸. | ↑ محمدعلی حبیب آبادی، مکارم‌الآثار، ج۴، ص۱۲۲۱، اصفهان، ج ۱ـ۵، ۱۳۳۷ـ (۱۳۵۵ش). |
| ۹. | ↑ عبدالحسین بن محمدباقر خاتون آبادی، وقایع السنین و الاعوام، ج۱، ص۵۱۷، یا، گزارشهای سالیانه از ابتدای خلقت تا سال ۱۱۹۵ هجری، چاپ محمدباقر بهبودی، تهران ۱۳۵۲ش. |
| ۱۰. | ↑ محمدحسین بن محمدصالح خاتون آبادی، احوال‌العلماء من اقارب المؤلف، گ ۲۹۳ـ۲۹۰، نسخه خطی کتابخانه (ش ۱) مجلس شورای اسلامی، ش ۷ر۵۵۰۱. |
| ۱۱. | ↑ عبدالحسین بن محمدباقر خاتون آبادی، وقایع السنین و الاعوام، ج۱، ص۵۳۹ـ ۵۴۰، یا، گزارشهای سالیانه از ابتدای خلقت تا سال ۱۱۹۵ هجری، چاپ محمدباقر بهبودی، تهران ۱۳۵۲ش. |
| ۱۲. | ↑ عبدالحسین بن محمدباقر خاتون آبادی، وقایع السنین و الاعوام، ج۱، ص۵۴۳ـ ۵۴۴، یا، گزارشهای سالیانه از ابتدای خلقت تا سال ۱۱۹۵ هجری، چاپ محمدباقر بهبودی، تهران ۱۳۵۲ش. |
| ۱۳. | ↑ محمدحسین بن محمدصالح خاتون آبادی، احوال‌العلماء من اقارب المؤلف، گ ۲۹۰ـ ۲۹۱، نسخه خطی کتابخانه (ش ۱) مجلس شورای اسلامی، ش ۷ر۵۵۰۱. |
| ۱۴. | ↑ محمدحسین بن محمدصالح خاتون آبادی، احوال‌العلماء من اقارب المؤلف، گ ۲۹۳، نسخه خطی کتابخانه (ش ۱) مجلس شورای اسلامی، ش ۷ر۵۵۰۱. |
| ۱۵. | ↑ محمدحسین بن محمدصالح خاتون آبادی، احوال‌العلماء من اقارب المؤلف، گ ۲۸۸، نسخه خطی کتابخانه (ش ۱) مجلس شورای اسلامی، ش ۷ر۵۵۰۱. |
| ۱۶. | ↑ جعفر بن باقر آل‌محبوبه، ماضی النجف و حاضرها، ج۲، ص۳۹۹ـ۴۰۰، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶. |
| ۱۷. | ↑ مصلح‌الدین مهدوی، تذکرةالقبور، ج۱، ص۱۴، یا، دانشمندان و بزرگان اصفهان، اصفهان ۱۳۴۸ش. |
| ۱۸. | ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۶، ص۹۷، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. |
| ۱۹. | ↑ جعفر سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۱۲، ص۳۲۸، قم:مؤسسة الامام الصادق، ۱۴۱۸۱۴۲۴. |
| ۲۰. | ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام‌الشیعة: الکواکب المنتشرة فی القرن الثانی بعد العشرة، ج۱، ص۵۰۹، چاپ علی‌نقی منزوی، تهران ۱۳۷۲ش. |
| ۲۱. | ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام‌الشیعة: الکرام البررة، قسم ۳، ص ۶۱۹ـ۶۲۰، قسم ۱ـ۲، مشهد ۱۴۰۴، قسم ۳، چاپ حیدر محمدعلی بغدادی و خلیل نافی، قم ۱۴۲۷. |
| ۲۲. | ↑ محمدعلی حبیب آبادی، مکارم‌الآثار، ج۵، ص۱۶۹۵ـ۱۶۹۶، اصفهان، ج ۱ـ۵، ۱۳۳۷ـ (۱۳۵۵ش). |
| ۲۳. | ↑ محمد سمامی حائری، بزرگان تنکابن، ج۱، ص۳۳۰ـ ۳۳۱، قم ۱۳۷۲ش. |
| ۲۴. | ↑ محمد سمامی حائری، بزرگان تنکابن، ج۱، ص۳۴۸، قم ۱۳۷۲ش. |
| ۲۵. | ↑ محمدعلی حبیب آبادی، مکارم‌الآثار، ج۲، ص۳۱۹ـ ۳۲۰، اصفهان، ج ۱ـ۵، ۱۳۳۷ـ (۱۳۵۵ش). |
| ۲۶. | ↑ محمدعلی حبیب آبادی، مکارم‌الآثار، ج۲، ص۵۴۸، اصفهان، ج ۱ـ۵، ۱۳۳۷ـ (۱۳۵۵ش). |
| ۲۷. | ↑ محمدعلی حبیب آبادی، مکارم‌الآثار، ج۵، ص۱۷۰۳، اصفهان، ج ۱ـ۵، ۱۳۳۷ـ (۱۳۵۵ش). |
| ۲۸. | ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۱۴، ص ۱۴۸۱۴۹، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. |
| ۲۹. | ↑ نامه دانشوران ناصری، ج ۲، ص ۳۸۸ـ ۳۹۰، قم: دارالفکر، (۱۳۳۸ش). |
| ۳۰. | ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۳، ص۱۴۵ ۱۴۶، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. |
| ۳۱. | ↑ مهدی بامداد، شرح حال رجال ایران در قرن ۱۲ و ۱۳ و ۱۴ هجری، ج۱، ص۵۵، تهران ۱۳۵۷ش. |
| ۳۲. | ↑ محمدعلی حبیب آبادی، مکارم‌الآثار، ج۲، ص۵۴۹، اصفهان، ج ۱ـ۵، ۱۳۳۷ـ (۱۳۵۵ش). |
| ۳۳. | ↑ محمدتقی مصطفوی، آثار تاریخی طهران، ج۱، ص۴۳۷، ج ۱، تنظیم و تصحیح میرهاشم محدث، تهران ۱۳۶۱ش. |
| ۳۴. | ↑ محمدحسن بن علی اعتمادالسلطنه، المآثر و الآثار، ج۱، ص۲۱۳، در چهل سال تاریخ ایران، چاپ ایرج افشار، ج ۱، تهران: اساطیر، ۱۳۶۳ش. |
| ۳۵. | ↑ محمدحسن بن علی اعتمادالسلطنه، المآثر و الآثار، ج۱، ص۲۲۱، در چهل سال تاریخ ایران، چاپ ایرج افشار، ج ۱، تهران: اساطیر، ۱۳۶۳ش. |
| ۳۶. | ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام‌الشیعة: نقباء البشر فی القرن الرابع عشر، قسم ۱، ص ۲۲۳ـ۲۲۴، مشهد، قسم ۱ـ۴، ۱۴۰۴، قسم ۵، چاپ محمد طباطبائی بهبهانی، ۱۳۸۸ش. |
| ۳۷. | ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام‌الشیعة: نقباء البشر فی القرن الرابع عشر، قسم ۵، ص ۳۵۵، مشهد، قسم ۱ـ۴، ۱۴۰۴، قسم ۵، چاپ محمد طباطبائی بهبهانی، ۱۳۸۸ش. |
| ۳۸. | ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام‌الشیعة: نقباء البشر فی القرن الرابع عشر، قسم ۵، ص ۵۸۶، مشهد، قسم ۱ـ۴، ۱۴۰۴، قسم ۵، چاپ محمد طباطبائی بهبهانی، ۱۳۸۸ش. |
| ۳۹. | ↑ مهدی بامداد، شرح حال رجال ایران در قرن ۱۲ و ۱۳ و ۱۴ هجری، ج۱، ص۲۴۱، تهران ۱۳۵۷ش. |
| ۴۰. | ↑ محمدعلی حبیب آبادی، مکارم‌الآثار، ج۲، ص۵۴۸، اصفهان، ج ۱ـ۵، ۱۳۳۷ـ (۱۳۵۵ش). |
| ۴۱. | ↑ محمدحسین عمادالکُتاب، کمیته مجازات و خاطرات عمادالکتاب، ج۱، ص۲۳ـ۲۴، چاپ محمدجواد مرادی‌نیا، تهران ۱۳۸۴ش. |
| ۴۲. | ↑ محمدحسین عمادالکُتاب، کمیته مجازات و خاطرات عمادالکتاب، ج۱، ص۲۲۵، چاپ محمدجواد مرادی‌نیا، تهران ۱۳۸۴ش. |
| ۴۳. | ↑ باقر عاقلی، روزشمار تاریخ ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی، ج۱، ص۱۱۹، تهران ۱۳۷۶ش. |
| ۴۴. | ↑ مهدی بامداد، شرح حال رجال ایران در قرن ۱۲ و ۱۳ و ۱۴ هجری، ج۱، ص۵۵، تهران ۱۳۵۷ش. |
| ۴۵. | ↑ محمدعلی حبیب آبادی، مکارم‌الآثار، ج۵، ص۱۶۵۰ـ ۱۶۵۱، اصفهان، ج ۱ـ۵، ۱۳۳۷ـ (۱۳۵۵ش). |
| ۴۶. | ↑ حسین محبوبی اردکانی، تعلیقات حسین محبوبی اردکانی بر المآثر و الآثار، ج۱، ص۴۴۰، در چهل سال تاریخ ایران، چاپ ایرج افشار، ج ۲، تهران: اساطیر، ۱۳۶۸ش. |
| ۴۷. | ↑ محمدحسن بن علی اعتمادالسلطنه، المآثر و الآثار، ج۱، ص۱۹۲، در چهل سال تاریخ ایران، چاپ ایرج افشار، ج ۱، تهران: اساطیر، ۱۳۶۳ش. |
| ۴۸. | ↑ محمدعلی حبیب آبادی، مکارم‌الآثار، ج۵، ص۱۶۵۱، اصفهان، ج ۱ـ۵، ۱۳۳۷ـ (۱۳۵۵ش). |
| ۴۹. | ↑ محمد شریف رازی، اختران فروزان ری و طهران، ج۱، ص۴۲۰، یا تذکرةالمقابر فی احوال المفاخر، قم: مکتبةالزهراء، (بی‌تا). |
| ۵۰. | ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام‌الشیعة: نقباء البشر فی القرن الرابع عشر، قسم ۱، ص۶۸ـ۶۹، مشهد، قسم ۱ـ۴، ۱۴۰۴، قسم ۵، چاپ محمد طباطبائی بهبهانی، ۱۳۸۸ش. |
| ۵۱. | ↑ حسین محبوبی اردکانی، تعلیقات حسین محبوبی اردکانی بر المآثر و الآثار، ج۱، ص۴۴۶، در چهل سال تاریخ ایران، چاپ ایرج افشار، ج ۲، تهران: اساطیر، ۱۳۶۸ش. |
| ۵۲. | ↑ باقر عاقلی، روزشمار تاریخ ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی، ج۱، ص۲۲۷، تهران ۱۳۷۶ش. |
| ۵۳. | ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۴، ص۱۷۳، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. |
| ۵۴. | ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۱۷، ص۱۰، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. |
| ۵۵. | ↑ خان‌بابا مشار، مؤلفین کتب چاپی فارسی و عربی، ج ۱، ستون ۲۲۹ـ۲۳۰، تهران ۱۳۴۰ـ ۱۳۴۴ش. |
| ۵۶. | ↑ مهدی بامداد، شرح حال رجال ایران در قرن ۱۲ و ۱۳ و ۱۴ هجری، ج۱، ص۵۶، تهران ۱۳۵۷ش. |
| ۵۷. | ↑ باقر عاقلی، روزشمار تاریخ ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی، ج۱، ص۶۳، تهران ۱۳۷۶ش. |
| ۵۸. | ↑ باقر عاقلی، روزشمار تاریخ ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی، ج۱، ص۶۵، تهران ۱۳۷۶ش. |
| ۵۹. | ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام‌الشیعة: نقباء البشر فی القرن الرابع عشر، قسم ۵، ص۲۱۰، مشهد، قسم ۱ـ۴، ۱۴۰۴، قسم ۵، چاپ محمد طباطبائی بهبهانی، ۱۳۸۸ش. |
| ۶۰. | ↑ محمد شریف رازی، اختران فروزان ری و طهران، ج۱، ص۴۲۱ـ ۴۲۲، یا تذکرةالمقابر فی احوال المفاخر، قم: مکتبةالزهراء، (بی‌تا). |
| ۶۱. | ↑ باقر عاقلی، روزشمار تاریخ ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی، ج۱، ص۶۷، تهران ۱۳۷۶ش. |
| ۶۲. | ↑ ابوالقاسم سحاب، تاریخ مدرسه عالی سپه‌سالار، ج۱، ص۱۱۵ـ۱۱۹، (تهران ۱۳۲۹ش). |
| ۶۳. | ↑ ابوالقاسم سحاب، تاریخ مدرسه عالی سپه‌سالار، ج۱، ص۱۲۲ـ۱۲۳، (تهران ۱۳۲۹ش). |
| ۶۴. | ↑ حسین محبوبی اردکانی، تعلیقات حسین محبوبی اردکانی بر المآثر و الآثار، ج۱، ص۴۴۸، در چهل سال تاریخ ایران، چاپ ایرج افشار، ج ۲، تهران: اساطیر، ۱۳۶۸ش. |
| ۶۵. | ↑ علی مؤتمن، راهنما، ج۱، ص۲۳۳، یا، تاریخ و توصیف دربار ولایتمدار رضوی (ع)، مشهد ۱۳۴۸ش. |
| ۶۶. | ↑ محمد شریف رازی، اختران فروزان ری و طهران، ج۱، ص۴۲۲ـ۴۲۳، یا تذکرةالمقابر فی احوال المفاخر، قم: مکتبةالزهراء، (بی‌تا). |
| ۶۷. | ↑ حسین مکّی، وقایع سی‌ام تیر ۱۳۳۱، ج۱، ص۶۸ـ۷۱، با تجدیدنظر و اضافات، تهران ۱۳۶۶ش. |
| ۶۸. | ↑ حسین مکّی، وقایع سی‌ام تیر ۱۳۳۱، ج۱، ص۱۲۰ـ ۱۲۳، با تجدیدنظر و اضافات، تهران ۱۳۶۶ش. |
| ۶۹. | ↑ حسین مکّی، وقایع سی‌ام تیر ۱۳۳۱، ج۱، ص۳۰۴، با تجدیدنظر و اضافات، تهران ۱۳۶۶ش. |
| ۷۰. | ↑ باقر عاقلی، روزشمار تاریخ ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی، ج۱، ص۳۸۳، تهران ۱۳۷۶ش. |
| ۷۱. | ↑ باقر عاقلی، روزشمار تاریخ ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی، ج۱، ص۴۶۶، تهران ۱۳۷۶ش. |
| ۷۲. | ↑ باقر عاقلی، روزشمار تاریخ ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی، ج۱، ص۴۶۸ـ۴۶۹، تهران ۱۳۷۶ش. |
| ۷۳. | ↑ باقر عاقلی، روزشمار تاریخ ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی، ج۱، ص۴۷۱، تهران ۱۳۷۶ش. |
| ۷۴. | ↑ عباس مبارکیان، چهره‌ها در تاریخچه نظام آموزش عالی حقوق و عدلیه نوین، ج۱، ص۱۲۵ـ۱۲۶، تهران ۱۳۷۷ش. |
| ۷۵. | ↑ محمد شریف رازی، اختران فروزان ری و طهران، ج۱، ص۴۲۲، یا تذکرةالمقابر فی احوال المفاخر، قم: مکتبةالزهراء، (بی‌تا). |
| ۷۶. | ↑ عباس مبارکیان، چهره‌ها در تاریخچه نظام آموزش عالی حقوق و عدلیه نوین، ج۱، ص۱۲۶، تهران ۱۳۷۷ش. |
| ۷۷. | ↑ خوانساری، روضات الجنات، ج۲، ص۳۶۱. |
| ۷۸. | ↑ محمدعلی حبیب آبادی، مکارم‌الآثار، ج۲، ص۳۱۶، اصفهان، ج ۱ـ۵، ۱۳۳۷ـ (۱۳۵۵ش). |
| ۷۹. | ↑ جعفر سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۱۲، ص۴۳۶۴۳۸، قم:مؤسسة الامام الصادق، ۱۴۱۸۱۴۲۴. |
| ۸۰. | ↑ جعفر سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۱۲، ص۴۹۳، قم:مؤسسة الامام الصادق، ۱۴۱۸۱۴۲۴. |
| ۸۱. | ↑ جعفر سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۱۳، ص۴۱۳۴۱۵، قم:مؤسسة الامام الصادق، ۱۴۱۸۱۴۲۴. |
| ۸۲. | ↑ جعفر سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۱۳، ص۶۳۹۶۴۰، قم:مؤسسة الامام الصادق، ۱۴۱۸۱۴۲۴. |
| ۸۳. | ↑ محمدعلی حبیب آبادی، مکارم‌الآثار، ج۲، ص۳۱۷، اصفهان، ج ۱ـ۵، ۱۳۳۷ـ (۱۳۵۵ش). |
| ۸۴. | ↑ محمدعلی حبیب آبادی، مکارم‌الآثار، ج۲، ص۳۱۹ـ۳۲۰، اصفهان، ج ۱ـ۵، ۱۳۳۷ـ (۱۳۵۵ش). |
| ۸۵. | ↑ خوانساری، روضات الجنات، ج۲، ص۳۶۱. |
| ۸۶. | ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۲، ص۲۸۲، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. |
| ۸۷. | ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۵، ص۲۸، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. |
| ۸۸. | ↑ محمدعلی حبیب آبادی، مکارم‌الآثار، ج۲، ص۳۱۶، اصفهان، ج ۱ـ۵، ۱۳۳۷ـ (۱۳۵۵ش). |
| ۸۹. | ↑ جعفر سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۱، ص۲۳۶، قم: مؤسسة الامام الصادق، ۱۴۱۸ـ۱۴۲۴. |
| ۹۰. | ↑ آقااحمد کرمانشاهی، مرآت الاحوال جهان‌نما: سفرنامه، ج۱، ص۱۰۵ـ ۱۰۶، قم ۱۳۷۳ش. |
| ۹۱. | ↑ آقااحمد کرمانشاهی، مرآت الاحوال جهان‌نما: سفرنامه، ج۱، ص۱۱۱، قم ۱۳۷۳ش. |
| ۹۲. | ↑ خوانساری، روضات الجنات، ج۲، ص۳۶۴. |
| ۹۳. | ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام‌الشیعة: الکرام البررة، قسم ۱، ص ۳۹۶ـ۳۹۷، قسم ۱ـ۲، مشهد ۱۴۰۴، قسم ۳، چاپ حیدر محمدعلی بغدادی و خلیل نافی، قم ۱۴۲۷. |
| ۹۴. | ↑ محمدعلی حبیب آبادی، مکارم‌الآثار، ج۲، ص۳۲۰، اصفهان، ج ۱ـ۵، ۱۳۳۷ـ (۱۳۵۵ش). |
| ۹۵. | ↑ محمدعلی حبیب آبادی، مکارم‌الآثار، ج۳، ص۹۵۹، اصفهان، ج ۱ـ۵، ۱۳۳۷ـ (۱۳۵۵ش). |
| ۹۶. | ↑ احمد حسینی اشکوری، تراجم الرجال، ج۱، ص۳۲۲، قم ۱۴۲۲. |
| ۹۷. | ↑ احمد حسینی اشکوری، تراجم الرجال، ج۴، ص۴۳، قم ۱۴۲۲. |
| ۹۸. | ↑ جعفر سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۱۲، ص۳۸۶ ۳۸۷، قم:مؤسسة الامام الصادق، ۱۴۱۸۱۴۲۴. |
| ۹۹. | ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۱۰، ص۲۱۵، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. |
| ۱۰۰. | ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۱۱، ص۲۱۵، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. |
| ۱۰۱. | ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۲۳، ص۱۷، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. |
| ۱۰۲. | ↑ رضا استادی، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه عمومی حضرت آیةاللّه العظمی گلپایگانی، ج۲، ص۱۷۰، ج ۲، قم: دارالقرآن الکریم، (بی‌تا). |
| ۱۰۳. | ↑ محمدعلی حبیب آبادی، مکارم‌الآثار، ج۳، ص۹۵۹، اصفهان، ج ۱ـ۵، ۱۳۳۷ـ (۱۳۵۵ش). |
| ۱۰۴. | ↑ محمدحسن بن علی اعتمادالسلطنه، المآثر و الآثار، ج۱، ص۱۲۱ـ۱۷۰، در چهل سال تاریخ ایران، چاپ ایرج افشار، ج ۱، تهران: اساطیر، ۱۳۶۳ش. |
| ۱۰۵. | ↑ عبدالکریم بن مهدی گزی برخواری، تذکرة القبور، ج۱، ص۶۱ـ۶۲، چاپ ناصر باقری بیدهندی، قم ۱۳۷۱ش. |
| ۱۰۶. | ↑ مصلح‌الدین مهدوی، تذکرةالقبور، ج۱، ص۴۸۰ـ ۴۸۱، یا، دانشمندان و بزرگان اصفهان، اصفهان ۱۳۴۸ش. |
| ۱۰۷. | ↑ مصلح‌الدین مهدوی، زندگینامه علامه مجلسی: تاریخ علمی واجتماعی اصفهان در قرن ۱۱ هجری، ج ۱، ص۳۱۳ـ ۳۱۵، اصفهان ۱۴۰۱. |
| ۱۰۸. | ↑ مصلح‌الدین مهدوی، زندگینامه علامه مجلسی: تاریخ علمی واجتماعی اصفهان در قرن ۱۱ هجری، ج ۲، ص۳۵۱، اصفهان ۱۴۰۱. |
| ۱۰۹. | ↑ عبدالکریم بن مهدی گزی برخواری، تذکرة القبور، ج۱، ص۶۳، چاپ ناصر باقری بیدهندی، قم ۱۳۷۱ش. |
| ۱۱۰. | ↑ عبدالکریم بن مهدی گزی برخواری، تذکرة القبور، ج۱، ص۷۱، چاپ ناصر باقری بیدهندی، قم ۱۳۷۱ش. |
| ۱۱۱. | ↑ مصلح‌الدین مهدوی، تذکرةالقبور، ج۱، ص۴۴۷، یا، دانشمندان و بزرگان اصفهان، اصفهان ۱۳۴۸ش. |
| ۱۱۲. | ↑ محمدعلی حبیب آبادی، مکارم‌الآثار، ج۴، ص۱۳۷۸ـ۱۳۷۹، اصفهان، ج ۱ـ۵، ۱۳۳۷ـ (۱۳۵۵ش). |
| ۱۱۳. | ↑ مصلح‌الدین مهدوی، تذکرةالقبور، ج۱، ص۵۳۶ـ۵۳۷، یا، دانشمندان و بزرگان اصفهان، اصفهان ۱۳۴۸ش. |
| ۱۱۴. | ↑ مصلح‌الدین مهدوی، زندگینامه علامه مجلسی: تاریخ علمی واجتماعی اصفهان در قرن ۱۱ هجری، ج۱، ص۳۱۶ـ ۳۱۷، اصفهان ۱۴۰۱. |
| ۱۱۵. | ↑ محمدباقر کتابی، رجال اصفهان (در علم و عرفان و ادب و هنر)، ج۱، ص۶۰، اصفهان ۱۳۷۵ش. |
| ۱۱۶. | ↑ عبدالحسین بن محمدباقر خاتون آبادی، وقایع السنین و الاعوام، ج۱، ص۵۰۵، یا، گزارشهای سالیانه از ابتدای خلقت تا سال ۱۱۹۵ هجری، چاپ محمدباقر بهبودی، تهران ۱۳۵۲ش. |
| ۱۱۷. | ↑ محمدحسین بن محمدصالح خاتون آبادی، احوال‌العلماء من اقارب المؤلف، گ ۲۸۹، نسخه خطی کتابخانه (ش ۱) مجلس شورای اسلامی، ش ۷ر۵۵۰۱. |
| ۱۱۸. | ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام‌الشیعة: الکواکب المنتشرة فی القرن الثانی بعد العشرة، ج۱، ص۶۰ـ۶۲، چاپ علی‌نقی منزوی، تهران ۱۳۷۲ش. |
| ۱۱۹. | ↑ عبدالحسین بن محمدباقر خاتون آبادی، وقایع السنین و الاعوام، ج۱، ص۵۵۵ـ ۵۵۶، یا، گزارشهای سالیانه از ابتدای خلقت تا سال ۱۱۹۵ هجری، چاپ محمدباقر بهبودی، تهران ۱۳۵۲ش. |
| ۱۲۰. | ↑ محمدحسین بن محمدصالح خاتون آبادی، احوال‌العلماء من اقارب المؤلف، گ ۲۸۹، نسخه خطی کتابخانه (ش ۱) مجلس شورای اسلامی، ش ۷ر۵۵۰۱. |
| ۱۲۱. | ↑ مصلح‌الدین مهدوی، لسان الارض، ج۱، ص۱۱۲ـ۱۱۴، یا، تاریخ تخت فولاد، اصفهان ۱۳۷۰ش. |
| ۱۲۲. | ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۴، ص۲۶۱، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. |
| ۱۲۳. | ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۶، ص۱۱۰، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. |
| ۱۲۴. | ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۱۳، ص۹۵، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. |
| ۱۲۵. | ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۱۳، ص۲۰۳، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. |
| ۱۲۶. | ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۲۴، ص۳۸۱۳۸۲، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. |
| ۱۲۷. | ↑ عبدالحسین حائری، فهرست کتابخانه مجلس شورای ملی، ج۱۰، بخش ۱، ص۴۹۶ـ ۴۹۸، تهران، ج۱۰، بخش ۱، ۱۳۴۷ش، بخش ۳، ۱۳۴۸ش. |
| ۱۲۸. | ↑ عبدالحسین حائری، فهرست کتابخانه مجلس شورای ملی، ج۱۰، بخش ۳، ص۱۳۲۵ـ۱۳۳۲، تهران، ج۱۰، بخش ۱، ۱۳۴۷ش، بخش ۳، ۱۳۴۸ش. |
| ۱۲۹. | ↑ عبدالحسین بن محمدباقر خاتون آبادی، وقایع السنین و الاعوام، ج۱، ص۵۶۳ـ۵۶۵، یا، گزارشهای سالیانه از ابتدای خلقت تا سال ۱۱۹۵ هجری، چاپ محمدباقر بهبودی، تهران ۱۳۵۲ش. |
| ۱۳۰. | ↑ عبدالحسین بن محمدباقر خاتون آبادی، وقایع السنین و الاعوام، ج۱، ص۵۶۹، یا، گزارشهای سالیانه از ابتدای خلقت تا سال ۱۱۹۵ هجری، چاپ محمدباقر بهبودی، تهران ۱۳۵۲ش. |
| ۱۳۱. | ↑ محمدعلی حبیب آبادی، مکارم‌الآثار، ج۱، ص۱۳۱، اصفهان، ج ۱ـ۵، ۱۳۳۷ـ (۱۳۵۵ش). |
| ۱۳۲. | ↑ محمدباقر کتابی، رجال اصفهان (در علم و عرفان و ادب و هنر)، ج۱، ص۳۳۸، اصفهان ۱۳۷۵ش. |
| ۱۳۳. | ↑ خوانساری، روضات الجنات، ج۱، ص۱۱۹. |
| ۱۳۴. | ↑ خوانساری، روضات الجنات، ج۴، ص۴۰۸. |
| ۱۳۵. | ↑ خوانساری، روضات الجنات، ج۷، ص۱۲۲. |
| ۱۳۶. | ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام‌الشیعة: الکرام البررة، قسم ۱، ص ۵۰ـ۵۱، قسم ۱ـ۲، مشهد ۱۴۰۴، قسم ۳، چاپ حیدر محمدعلی بغدادی و خلیل نافی، قم ۱۴۲۷. |
| ۱۳۷. | ↑ محمدعلی حبیب آبادی، مکارم‌الآثار، ج۱، ص۱۳۱ـ۱۳۲، اصفهان، ج ۱ـ۵، ۱۳۳۷ـ (۱۳۵۵ش). |
| ۱۳۸. | ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۱۳، ص۳۸، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. |
| ۱۳۹. | ↑ محمدعلی حبیب آبادی، مکارم‌الآثار، ج۲، ص۳۲۴ـ۳۲۶، اصفهان، ج ۱ـ۵، ۱۳۳۷ـ (۱۳۵۵ش). |
| ۱۴۰. | ↑ مصلح‌الدین مهدوی، تذکرةالقبور، ج۱، ص۲۸۹، یا، دانشمندان و بزرگان اصفهان، اصفهان ۱۳۴۸ش. |
| ۱۴۱. | ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام‌الشیعة: نقباء البشر فی القرن الرابع عشر، قسم۲، ص۸۶۹ـ ۸۷۰، مشهد، قسم ۱ـ۴، ۱۴۰۴، قسم ۵، چاپ محمد طباطبائی بهبهانی، ۱۳۸۸ش. |
| ۱۴۲. | ↑ مصلح‌الدین مهدوی، تذکرةالقبور، ج۱، ص۳۷۹ـ۳۸۰، یا، دانشمندان و بزرگان اصفهان، اصفهان ۱۳۴۸ش. |
| ۱۴۳. | ↑ مصلح‌الدین مهدوی، تذکرةالقبور، ج۱، ص۳۸۰، یا، دانشمندان و بزرگان اصفهان، اصفهان ۱۳۴۸ش. |
| ۱۴۴. | ↑ محمدباقر کتابی، رجال اصفهان (در علم و عرفان و ادب و هنر)، ج۱، ص۳۷۹ـ ۳۸۰، اصفهان ۱۳۷۵ش. |
| ۱۴۵. | ↑ محمدباقر کتابی، رجال اصفهان (در علم و عرفان و ادب و هنر)، ج۱، ص۴۱۵ـ۴۱۹، اصفهان ۱۳۷۵ش. |
| ۱۴۶. | ↑ مصلح‌الدین مهدوی، تذکرةالقبور، ج۱، ص۱۴۱ـ۱۴۳، یا، دانشمندان و بزرگان اصفهان، اصفهان ۱۳۴۸ش. |
| ۱۴۷. | ↑ مصلح‌الدین مهدوی، لسان الارض، ج۱، ص۵۲ـ۵۳، یا، تاریخ تخت فولاد، اصفهان ۱۳۷۰ش. |
| ۱۴۸. | ↑ مصلح‌الدین مهدوی، تذکرةالقبور، ج۱، ص۳۶۰، یا، دانشمندان و بزرگان اصفهان، اصفهان ۱۳۴۸ش. |
| ۱۴۹. | ↑ شهاب‌الدین مرعشی‌نجفی، الاجازة الکبیرة، ج۱، ص۷۳ـ ۷۴، او، الطریق و المَحَجَّة لثمرة المُهْجَة، اعداد و تنظیم محمد سمامی حائری، قم ۱۴۱۴. |
| ۱۵۰. | ↑ عبدالحسین بن محمدباقر خاتون آبادی، وقایع السنین و الاعوام، ج۱، ص۵۰۹، یا، گزارشهای سالیانه از ابتدای خلقت تا سال ۱۱۹۵ هجری، چاپ محمدباقر بهبودی، تهران ۱۳۵۲ش. |
| ۱۵۱. | ↑ عبدالحسین بن محمدباقر خاتون آبادی، وقایع السنین و الاعوام، ج۱، ص۵۱۶، یا، گزارشهای سالیانه از ابتدای خلقت تا سال ۱۱۹۵ هجری، چاپ محمدباقر بهبودی، تهران ۱۳۵۲ش. |
| ۱۵۲. | ↑ عبدالحسین بن محمدباقر خاتون آبادی، وقایع السنین و الاعوام، ج۱، ص۵۲۱، یا، گزارشهای سالیانه از ابتدای خلقت تا سال ۱۱۹۵ هجری، چاپ محمدباقر بهبودی، تهران ۱۳۵۲ش. |
| ۱۵۳. | ↑ عبدالحسین بن محمدباقر خاتون آبادی، وقایع السنین و الاعوام، ج۱، ص۵۲۴، یا، گزارشهای سالیانه از ابتدای خلقت تا سال ۱۱۹۵ هجری، چاپ محمدباقر بهبودی، تهران ۱۳۵۲ش. |
| ۱۵۴. | ↑ عبدالحسین بن محمدباقر خاتون آبادی، وقایع السنین و الاعوام، ج۱، ص۵۳۰ ـ۵۳۱، یا، گزارشهای سالیانه از ابتدای خلقت تا سال ۱۱۹۵ هجری، چاپ محمدباقر بهبودی، تهران ۱۳۵۲ش. |
| ۱۵۵. | ↑ عبدالحسین بن محمدباقر خاتون آبادی، وقایع السنین و الاعوام، ج۱، ص۵۳۳، یا، گزارشهای سالیانه از ابتدای خلقت تا سال ۱۱۹۵ هجری، چاپ محمدباقر بهبودی، تهران ۱۳۵۲ش. |
| ۱۵۶. | ↑ عبدالحسین بن محمدباقر خاتون آبادی، وقایع السنین و الاعوام، ج۱، ص۵۳۵، یا، گزارشهای سالیانه از ابتدای خلقت تا سال ۱۱۹۵ هجری، چاپ محمدباقر بهبودی، تهران ۱۳۵۲ش. |
| ۱۵۷. | ↑ عبدالحسین بن محمدباقر خاتون آبادی، وقایع السنین و الاعوام، ج۱، ص۵۰۹، یا، گزارشهای سالیانه از ابتدای خلقت تا سال ۱۱۹۵ هجری، چاپ محمدباقر بهبودی، تهران ۱۳۵۲ش. |
| ۱۵۸. | ↑ مصلح‌الدین مهدوی، لسان الارض، ج۱، ص۷۱ـ۷۳، یا، تاریخ تخت فولاد، اصفهان ۱۳۷۰ش. |
| ۱۵۹. | ↑ مصلح‌الدین مهدوی، تذکرةالقبور، ج۱، ص۹۲، یا، دانشمندان و بزرگان اصفهان، اصفهان ۱۳۴۸ش. |
| ۱۶۰. | ↑ محمدعلی حبیب آبادی، مکارم‌الآثار، ج۳، ص۶۷۳، اصفهان، ج ۱ـ۵، ۱۳۳۷ـ (۱۳۵۵ش). |
| ۱۶۱. | ↑ محمدعلی حبیب آبادی، مکارم‌الآثار، ج۳، ص۵۲۱، اصفهان، ج ۱ـ۵، ۱۳۳۷ـ (۱۳۵۵ش). |
| ۱۶۲. | ↑ محمدعلی حبیب آبادی، مکارم‌الآثار، ج۳، ص۵۲۳، اصفهان، ج ۱ـ۵، ۱۳۳۷ـ (۱۳۵۵ش). |
| ۱۶۳. | ↑ عبدالحسین بن محمدباقر خاتون آبادی، وقایع السنین و الاعوام، تتمیم، ص ۵۵۲، یا، گزارشهای سالیانه از ابتدای خلقت تا سال ۱۱۹۵ هجری، چاپ محمدباقر بهبودی، تهران ۱۳۵۲ش. |
| ۱۶۴. | ↑ عبدالحسین بن محمدباقر خاتون آبادی، وقایع السنین و الاعوام، تتمیم، ص ۵۵۵، یا، گزارشهای سالیانه از ابتدای خلقت تا سال ۱۱۹۵ هجری، چاپ محمدباقر بهبودی، تهران ۱۳۵۲ش. |
| ۱۶۵. | ↑ عبدالحسین بن محمدباقر خاتون آبادی، وقایع السنین و الاعوام، ج۱، ص۵۵۱، یا، گزارشهای سالیانه از ابتدای خلقت تا سال ۱۱۹۵ هجری، چاپ محمدباقر بهبودی، تهران ۱۳۵۲ش. |
| ۱۶۶. | ↑ مصلح‌الدین مهدوی، تذکرةالقبور، ج۱، ص۹۳، یا، دانشمندان و بزرگان اصفهان، اصفهان ۱۳۴۸ش. |
| ۱۶۷. | ↑ مصلح‌الدین مهدوی، تذکرةالقبور، ج۱، ص۴۴۵، یا، دانشمندان و بزرگان اصفهان، اصفهان ۱۳۴۸ش. |
| ۱۶۸. | ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج ۸، ص۲۲۰۲۲۱، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. |
| ۱۶۹. | ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۱۳، ص۳۸۳۹، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. |
| ۱۷۰. | ↑ محمدحسین بن محمدصالح خاتون آبادی، احوال‌العلماء من اقارب المؤلف، گ ۲۹۰، نسخه خطی کتابخانه (ش ۱) مجلس شورای اسلامی، ش ۷ر۵۵۰۱. |
| ۱۷۱. | ↑ محمدحسین بن محمدصالح خاتون آبادی، احوال‌العلماء من اقارب المؤلف، گ ۲۸۹ـ۲۹۰، نسخه خطی کتابخانه (ش ۱) مجلس شورای اسلامی، ش ۷ر۵۵۰۱. |
| ۱۷۲. | ↑ محمدحسین بن محمدصالح خاتون آبادی، احوال‌العلماء من اقارب المؤلف، گ ۲۹۲، نسخه خطی کتابخانه (ش ۱) مجلس شورای اسلامی، ش ۷ر۵۵۰۱. |
| ۱۷۳. | ↑ جعفر بن باقر آل‌محبوبه، ماضی النجف و حاضرها، ج۲، ص۳۹۹ـ۴۰۰، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶. |
| ۱۷۴. | ↑ خان‌بابا مشار، فهرست کتاب‌های چاپی عربی، ستون ۴۷۵، تهران ۱۳۴۴ش. |
| ۱۷۵. | ↑ احمد حسینی اشکوری، تراجم الرجال، ج۱، ص۱۳۹، قم ۱۴۲۲. |
| ۱۷۶. | ↑ محمدحسین بن محمدصالح خاتون آبادی، احوال‌العلماء من اقارب المؤلف، گ ۲۸۹ـ ۲۸۸، نسخه خطی کتابخانه (ش ۱) مجلس شورای اسلامی، ش ۷ر۵۵۰۱. |
| ۱۷۷. | ↑ محمدحسین بن محمدصالح خاتون آبادی، احوال‌العلماء من اقارب المؤلف، گ ۲۹۲، نسخه خطی کتابخانه (ش ۱) مجلس شورای اسلامی، ش ۷ر۵۵۰۱. |
| ۱۷۸. | ↑ محمدحسن بن عبدالرسول زنوزی، ریاض‌الجنة، قسم ۴، ص ۴۱۷ـ ۴۱۸، پانویس، چاپ علی رفیعی، قم ۱۳۸۶ش. |
| ۱۷۹. | ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج ۵، ص۱۵۰۱۵۱، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. |
| ۱۸۰. | ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۷، ص۱۵۳، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. |
| ۱۸۱. | ↑ محمدرضا بن محمدمؤمن خاتون آبادی، خزائن الانوار و معادن‌الاخبار، ص ۲۰، چاپ مریم ایمانی خوشخو، تهران ۱۳۸۶ش. |
| ۱۸۲. | ↑ عبدالحسین بن محمدباقر خاتون آبادی، وقایع السنین و الاعوام، ج۱، ص۵۴۴، یا، گزارشهای سالیانه از ابتدای خلقت تا سال ۱۱۹۵ هجری، چاپ محمدباقر بهبودی، تهران ۱۳۵۲ش. |
| ۱۸۳. | ↑ جعفر سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۱۲، ص۳۴۴۳۴۵، قم:مؤسسة الامام الصادق، ۱۴۱۸۱۴۲۴. |
| ۱۸۴. | ↑ جعفر سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۱۲، ص۳۶۲۳۶۳، قم:مؤسسة الامام الصادق، ۱۴۱۸۱۴۲۴. |
| ۱۸۵. | ↑ محمدحسین بن محمدصالح خاتون آبادی، احوال‌العلماء من اقارب المؤلف، گ ۲۸۸، نسخه خطی کتابخانه (ش ۱) مجلس شورای اسلامی، ش ۷ر۵۵۰۱. |
منبع
[ویرایش]
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «خاندان خاتون‌آبادی»، شماره۶۷۱۹.
