بررسی و مقایسه شرح‌های خالقی مطلق، کزازی و جوینی بر جلد دوم شاهنامه فردوسی-پایان نامه کارشناسی ارشد

 استاد مشاور: دکتر محسن محمدی فشارکی 

https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/d0da7196bd278096b735ca0c66b057cb

 

بررسی و مقایسه شرح‌های خالقی مطلق، کزازی و جوینی بر جلد دوم شاهنامه فردوسی

---

 پارسای داخل کشور

 کارشناسی ارشد

 1389

 موضوع: ادبیات فارسی

 رشته: زبان و ادبیات فارسی

 پدیدآور: فریبا فرخ‌نژاد استاد راهنما: محمدرضا نصراصفهانی استاد مشاور: محسن محمدی فشارکی

 دانشگاه اصفهان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی

چند برگ نخستتمام‌متن

https://ganj.irandoc.ac.ir/viewer/d0da7196bd278096b735ca0c66b057cb?sample=1

• چکیده
• کلیدواژه‌ها
• فهرست نوشته‌ها
• فهرست منابع فارسی

شاهنامه یکی از امّهات متون زبان فارسی است که در سالهای اخیر, بارها چاپ و تصحیح و شرح شده و گزیده هایی از آن در اختیار علاقمندان و خوانندگان قرار گرفته است.از آنجایی که شاهنامه یکی از متون درسی است و دانشجویان عمدتاً بدون تأمّل و دقّت, گزارشهای شارحان رامی پذیرند, و شروح نوشته شده بر شاهنامه نیز خالی از اشکال نیست, انجام پژوهشی در زمینه بررسی و مقایسه شروح مهمّی که تاکنون بر این حماسه ملّی نگاشته شده است, لازم می نماید. در این پژوهش از بین شروح مختلفی که بر شاهنامه نوشته شده است, سه شرح که نسبت به سایر شروح از جهاتی برتری داشت, انتخاب و بررسی و مقایسه شده است. این شروح عبارتند از: 1. «یادداشتهای شاهنامه» از جلال خالقی مطلق که شامل شرح و گزارش ابیات دو دفتر نخست شاهنامه است. 2. «نامه باستان» میرجلال الدین کزازی که در ده جلد چاپ شده و در این پژوهش از جلد دوّم و سوّم آن استفاده شده است. 3. شاهنامه به قلم عزیزالله جوینی کهمجموعه ای پنج جلدی است و جلد های سوّم و چهارم و پنجم آن مورد بررسی قرار گرفته است و ابیاتی که به نحوی مورد اختلاف شروح موردنظر بوده, آورده شده و کوشش شده است تا با دیدگاهی انتقادی گزارشها و ضبط های مناسبتر برگزیده شود. در مجموع از بین سه شرح مورد بررسی, «یادداشتهای شاهنامه» از دقّت بیشتری برخوردار است؛ البتّه این بدان معنی نیست که می توان تلاش و برخی از گزارشها و نکته های صحیح و مناسب دو شارح دیگر را نادیده انگاشت.به لحاظ اینکه شاهنامه مصحَّح دکتر خالقی مطلق از نظر اغلب شاهنامه پژوهان و صاحبنظران تصحیح فعلاً نهایی شاهنامه است, این متن به عنوان اساس و مبنای کار قرار گرفته و ترتیب و ضبط ابیات بر اساس آن تنظیم شده است. در این پژوهش از ابتدای دفتر دوّم تا پایان «داستان سیاوخش», شروح یاد شده مورد بررسی و مقایسه قرار گرفته و اختلافات آنها در گزارش و ضبط ابیات ذکر شده است و در پایان هر بیت ضبط و یا گزارشی که از نظر نگارنده برتر و مناسبتر می نمود, مشخّص شده است.

• چکیده
• کلیدواژه‌ها
• فهرست نوشته‌ها
• فهرست منابع فارسی

کزازی‌، میرجلال‌الدین‌ / Kazzazi, Mir Jalaleddin

شاهنامه / Shahnameh

سیاوش (اساطیر ایرانی) / Siyavash (Iranian Mythology)‌

رستم و سهراب (داستان) / Rostam va Sohrab (Story)

رستم و اسفندیار (داستان) / Rostam and Esfandiar (Story)

خالقی مطلق، جلال‌ / Khaleghi Motlagh, Jalal

جوینی، عزیزالله / Juvayni, Aziz allah

شاهنامه

همرسانی

پیشگفتار ب
کیکاووس(داستان جنگ مازندران) 1
داستان جنگ هاماوران 60
داستان رستم و هفت گردان در شکارگاه افراسیاب 80
داستان رستم و سهراب 92
داستان سیاوخش 169
فهرست ابیات مورد بحث 351
منابع و مآخذ 391

- آیدنلو, سجاد, (1380), «مقدمه ای بر شاهنامه گزاری», کتاب ماه ادبیّات و فلسفه46 و 47, سال پنجم, شماره10 و 11, صص 50 - 57
,(1380), «خورشیدی دیگر از افق شاهنامه شناسی 1» , کتاب ماه ادبیّات و فلسفه 48, سال چهارم, شماره 12, صص 67 - 83
, (1379 - 1380), «از حماسه تا حماسه», کتاب ماه ادبیّات و فلسفه, شماره 5 و 6, صص72 - 73
, (¹1382) «ملاحظاتی در باب یادداشتهای شاهنامه 1», نامه ایران باستان, سال سوّم, شماره 2, صص 39 – 71
, (²1382) «گزارنده نامه باستان», کتاب ماه ادبیّات و فلسفه 71, سال ششم, شماره 11, صص
106 – 113
, (1385) «ملاحظاتی در باب یادداشت های شاهنامه 2», نامه ایران باستان, سال ششم, شماره 1 و 2, صص 55 – 81
, (1388) از اسطوره تا حماسه, تهران: انتشارات سخن, چاپ دوّم
- افشار, ایرج, (1382) کتاب شناسی شاهنامه, تهران: انجمن آثار و مفاخر ملّی, چاپ سوّم
, (1355) «فهرست مقالات فارسی» ج 3 , تهران: انتشارات کتاب های جیبی
, (1369) «فهرست مقالات فارسی» ج 4 , تهران: انتشارات علمی و فرهنگی
, (1374) «فهرست مقالات فارسی» ج 5 , تهران: انتشارات علمی و فرهنگی
- اکبرزاده, هادی, (1381) «نگاهی به شاهنامه فردوسی», کتاب ماه ادبیّات و فلسفه 58 , سال پنجم, شماره 10 , صص 72, 79
- امیری, منوچهر, (1357), «کنج و ترنج در بیتی از شاهنامه», یغما, سال سی و یکم, پیاپی 355 , صص
248 – 250
- امیدسالار, محمود,(1381), جستارهای شاهنامه شناسی و مباحث ادبی, تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار

1- منابعی که با علامت (٭) مشخّص شده اند, منابعی هستند که به طور غیر مستقیم از آنها استفاده شده است.
, (1378), «کُنج» یا «کَنج» در مقدمه رستم و سهراب», چاپ شده در «جستارهای شاهنامه شناسی و مباحث ادبی», تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار, صص 226 - 242
, (1375), «شما را زمین, پرّ کرگس مرا», چاپ شده در «جستارهای شاهنامه شناسی و مباحث ادبی», تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار, صص167 - 183
- اسلامی ندوشن, محّمد علی, (1353), «درباره رستم و سهراب بنیاد شاهنامه», یغما, شماره 27
٭ اسدی طوسی,(1365), لغت فرس, تصحیح و تحشیه فتح الله مجتبایی و علی اشرف صادقی, تهران: انتشارات خوارزمی
- بغدادی, عبدالقادر, (1382), لغت شاهنامه, تصحیح کارل.گ.زالمان, ترجمه, توضیح و تعلیق توفیق ﻫ .سبحانی و علی رواقی, تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی
- تفضّلی, احمد, (1374), «هرزبد در شاهنامه فردوسی», نامه فرهنگستان, شماره 1, صص 38 – 46
- پورداوود, ابراهیم, (1380), هرمزدنامه, تهران: اساطیر
- ثروتیان, بهروز, (1381) «همی پند پیرانش آید به یاد», کتاب ماه ادبیّات و فلسفه , سال ششم, شماره 1, صص 118 - 121
- جوینی, عزیز الله, (1381), «سوال ها و جواب ها», کتاب ماه ادبیّات و فلسفه, سال ششم, شماره 1, صص
112 – 117
- جیحونی, مصطفی, (1378), «بررسی بیت هایی از شاهنامه», فرهنگ اصفهان, شماره 19, صص 29 – 36
٭ جعفری, یونس, (1374), «واژه ناشناخته «دیو» در شاهنامه فردوسی», چاپ شده در «نمیرم از پس که من
زنده ام», به کوشش غلامرضا ستوده, تهران: انتشارات دانشگاه تهران, صص 449 - 468
- خطیبی, ابوالفضل, (1381) «یادداشتهای شاهنامه», نشر دانش, سال نوزدهم, شماره 3, پیاپی 102, صص
71 - 72
- خالقی مطلق, جلال,(1380), یادداشتهای شاهنامه, نیویورک: بنیاد میراث ایران
٭ ,(1354) «تصحیف واژه باختن در اغلب نسخه های خطی شاهنامه», نشریه دانشکده ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه تبریز, سال بیست و هفتم, پیاپی 113, صص306 - 311
, (1356), «یکی دخمه کردش ز سمّ ستور», نشریه دانشکده ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه تبریز, سال بیست و نهم, پیاپی 121, صص462 - 470
, (1361), «سی نکته در ابیات شاهنامه(قسمت دوّم)», آینده, سال هشتم , شماره 11 , صص
790 – 798
, (1359), «برشک هزبر و پلنگان منم», آینده, شماره 7 و 8 , صص 498 – 500
, (1353), «درباره رستم و سهراب بنیاد شاهنامه 2», سخن, شماره 12, صص 1018 - 1023
٭ , (1386), حماسه, تهران: مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی
, (1386), سخن های دیرینه, به کوشش علی دهباشی, تهران: افکار, چاپ دوّم
, (1367), «دستنویس شاهنامه مورّخ ششصد و چهارده هجری قمری (دستنویس فلورانس)», ایران نامه, سال هفتم, شماره 1, صص 63 - 94
, (1364), «معرفی و ارزیابی برخی از دستنویسهای شاهنامه», ایران نامه, سال سوّم, شماره 3, پیاپی 11, صص 378 – 406
, (1364), «معرفی و ارزیابی برخی از دستنویسهای شاهنامه3», ایران نامه, سال چهارم, شماره 2, پیاپی 14, صص 225 - 255
- خدیوجم, حسین, (1353), «سه بیت دیگر از داستان رستم و سهراب», سخن, دوره 23, شماره 9 , صص
1018 – 1023
٭ , (1350), «داستان رستم و سهراب», کاوه, ج 9, شماره 4 , صص 76 - 85
- دهخدا, علی اکبر, (1377) لغت نامه, تهران: دانشگاه تهران, چاپ دوّم (از سری پانزده جلدی)
- دبیرسیاقی, سیّد محمّد, (1370), شاهنامه فردوسی, ج1, تهران: شرکت چاپ و انتشارات علمی
, (1357), «باز هم درباره کنج», یغما, سال سی و یکم , شماره 1, پیاپی 355 , صص 122 – 124
, (1357), «کنج», یغما, سال سی و یکم , شماره 7 , پیاپی 361 , صص 442 - 443
, (1377), «وین, دَیر, دین», فصلنامه فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی, سال چهارم , شماره 3 , پیاپی 15 , صص 88 – 95
, (1370), شاهنامه فردوسی, مجلّد اوّل, تهران: شرکت چاپ و انتشارات علمی
- دوستخواه, جلیل, (1378) «متن شناسی شاهنامه», , شماره 107, صص3 – 12
- دهباشی, علی, (1386), سخن های دیرینه, تهران: نشر افکار, چاپ دوّم
- رستگار فسایی, منصور, (1369), فرهنگ نام های شاهنامه, تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی
, (1374), حماسه رستم و سهراب, انتشارات جامی, چاپ دوّم
٭ رواقی, علی, (1352) واژه های ناشناخته در شاهنامه, دفتر 2, تهران: انتشارات بنیاد شاهنامه فردوسی
- رجائی بخارایی, احمد علی, (1357), «معنی کوپال در شاهنامه فردوسی» چاپ شده در «شاهنامه و شکوه پهلوانی», تهران: سروش, صص 95 – 114
- رنجبر, احمد, (1363), جاذبه های فکری فردوسی, تهران: انشارات امیرکبیر
- سرکاراتی, بهمن, (1385) سایه های شکار شده, تهران: قطره, چاپ دوّم
, (1385) «دیر, وین یا دین؟», چاپ شده در «سایه های شکار شده», تهران: قطره, چاپ دوّم, صص 225 - 235
- ستوده, غلامرضا, (1374), نمیرم از این پس که من زنده ام, تهران: انتشارات دانشگاه تهران
٭ شعار, جعفر و حسن انوری, (1372), غمنامه رستم و سهراب, تهران: قطره, چاپ دوازدهم
- شفیعی کدکنی, محمّدرضا, (1374), «یکی دخمه کردش ز سمّ ستور», , شماره 68 – 70, صص 17 – 31
- شریعت, محمدجواد, (1379) دستور ساده زبان فارسی, تهران: انتشارات اساطیر, چاپ دوّم
٭ صادقی, علی,(1388), بررسی و مقایسه شرح های خالقی مطلق, کزازی و جوینی بر جلد اوّل شاهنامه فردوسی, اصفهان (پایان نامه)
- عریان, سعید, (1366), «قچغارباشی در شاهنامه», چیستا, سال پنجم , شماره 6 و 7 , صص 472 - 473
- فردوسی, ابوالقاسم, (1368), شاهنامه, تصحیح جلال خالقی مطلق, دفتر یکم, تهران: روزبهان
, (1370), شاهنامه, تصحیح جلال خالقی مطلق, دفتر دوّم, تهران: روزبهان
, (1380), شاهنامه, تصحیح مصطفی جیحونی, کتاب صفر و ج 1, اصفهان: انتشارات شاهنامه پژوهی, چاپ دوّم
, (1388), شاهنامه, تصحیح و شرح عزیز الله جوینی, ج3 , تهران: انتشارات دانشگاه تهران, چاپ پنجم
, (1384), شاهنامه, تصحیح و شرح عزیز الله جوینی, ج4 , تهران: انتشارات دانشگاه تهران
, (1387), شاهنامه, تصحیح و شرح عزیز الله جوینی, ج5 , تهران: انتشارات دانشگاه تهران
- فرزانه, محسن,(1366), دین خرّم, تهران: بنیاد نیشابور
- کزازی, میرجلال الدین, (1387), نامه باستان, ج2 و 3, تهران: انتشارات سمت, چاپ چهارم
- مینوی, مجتبی, (1352), داستان رستم و سهراب از شاهنامه فردوسی, تهران: انتشارات بنیاد شاهنامه فردوسی
, (1363), داستان سیاوش از شاهنامه فردوسی, جلد 1, تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی
- مداینی, مهدی, (1357), شاهنامه فردوسی و شکوه پهلوانی, مشهد: سروش
- محمّد حسین بن خلف تبریزی, (1361), برهان قاطع, به اهتمام محّمد معین, تهران: امیرکبیر, چاپ چهارم
- مجتبایی, فتح الله,(1353), «چند نکته درباره رستم و سهراب بنیاد شاهنامه», سخن, دوره 23 , صص 671 – 686 و 839 – 856
,(1362), «چند نکته دیگر درباره ابیات شاهنامه», آینده, سال نهم , شماره 8 و 9 , صص
602 – 612
٭ نوشین, عبدالحسین, (1363), واژه نامک, تهران: انتشارات دنیا, چاپ دوّم
٭ , (1970), سخنی چند درباره شاهنامه, مسکو: آکادمی علوم اتّحاد شوروی
٭ وامقی, ایرج, (1360), «چهار جهت اصلی در شاهنامه», چیستا, سال یکم, شماره 1, صص 46 – 55
٭ یاحقی, محمّد جعفر و محمّد مهدی ناصح, (1368), راهنمای نگارش و ویرایش, مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی

 

 

 

 

 

 

https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/d0da7196bd278096b735ca0c66b057cb