نفد و تحلیل آثار فارسی شیخ بهایی-پایان نامه کارشناسی ارشد

 استاد راهنما: دکتر محسن محمدی فشارکی 

https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/27941b56d7a8027768acbd3a740f1a7a

 

نفد و تحلیل آثار فارسی شیخ بهایی

---

 پارسای داخل کشور

 کارشناسی ارشد

 1389

 موضوع: ادبیات فارسی

 رشته: زبان و ادبیات فارسی - زبان و ادبیات فارسی

 پدیدآور: فاطمه قیومیان محمدی استاد راهنما: محسن محمدی فشارکی استاد مشاور: محمدرضا نصراصفهانی

 دانشگاه اصفهان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی

چند برگ نخستتمام‌متن

https://ganj.irandoc.ac.ir/viewer/27941b56d7a8027768acbd3a740f1a7a?sample=1

• چکیده
• کلیدواژه‌ها
• فهرست نوشته‌ها
• فهرست منابع فارسی
• فهرست منابع انگلیسی و زبان‌های دیگر

بهاء الدّین محمّد العاملی(953-1030هـ)، مشهور به شیخ بهایی از فرزانگان روزگار صفویان به شمار می‌رود که هم از روزگار خود در میان خاصّ و عام از شهرت بسزایی برخوردار بوده است. وی در اکثر علوم زمان خویش تتبّع نموده و در هر زمینه آثار گران‌بهایی از خود به جا گذاشته که همواره مورد استفاده اهل آن واقع شده است. روانی، سادگی و ایجازی که مشخّصه بارز تألیفات اوست، باعث شده تا برخی از آثارش از دوران مولّف تا کنون به عنوان متون درسی در مراکز علمی و دانشگاهی مورد توجّه قرار گیرد. لازم به یادآوری است که بخشی از آثار او به زبان‌های اروپایی نیز ترجمه شده است. شمار تألیفات او چنان‌که در منابع ذکر شده و نیز بر اساس نسخه‌های خطّی که به نام او موجود است، به بیش از صد مورد می‌رسد که از پاره‌ای از آن‌ها نسخه‌های متعدّدی در کتابخانه‌های سراسر دنیا موجود است.شرح احوال و زندگی شیخ بهایی از دیرباز تا کنون مورد توجّه محقّقان و تذکره‌نویسان بسیاری واقع شده و درباره آثار او نیز تحقیقات و تألیفات بسیاری صورت گرفته است. امروزه بهترین اثری که درباره شیخ بهایی به زبان فارسی در دست است، کتاب «احوال و اشعار شیخ بهایی» اثر سعید نفیسی است که متأسّفانه باید گفت علی رغم کاستی‌هایی که از قدمت این کتاب ناشی می‌شود، پس از گذشت بیش از هشتاد سال، همچنان تنها منبع معتبر و جامع درباره شیخ به حساب می‌آید.اگرچه بیش‌تر آثار شیخ به زبان عربی است، آثاری منظوم و منثور به زبان فارسی نیز به نام وی به ثبت رسیده است که البتّه صحّت انتساب برخی از آن‌ها به شیخ بهایی مسلّم نیست. این آثار عبارتند از: «نان و حلوا»، «شیر و شکر»، «نان و پنیر»، «نان و خرما»، «طوطی نامه»، «مثنوی رموز اسم اعظم»، «شیخ ابوالپشم» و «منظومه تعبیر رویا» و دو اثر منثور «پند اهل دانش و هوش به زبان گربه و موش» و نیز «جامع عبّاسی» در فقه. این آثار تا کنون به تفصیل مورد بررسی و تحقیق قرار نگرفته است.پژوهش حاضر تلاشی است برای روشن کردن پاره ای از مسائل مبهم که درباره شیخ بهایی و آثار فارسی او مطرح بوده است. این کار را می‌توان مقدّمه‌ای برای تحقیقات بیش‌تر و کامل‌تر در این‌باره دانست، که تلاش کرده است تا ضمن بیان ابهامات و تردیدها، تمام اطّلاعات موجود درباره آثار فارسی شیخ را گرد آورد و زمینه‌های متعدّد و گسترده پژوهش در این موضوع را آشکار کند. این پایان نامه در چهار فصل تنظیم شده است. سه فصل نخست آن به ترتیب به کلیاتی درباره روزگار صفوی، شرح حال و زندگانی شیخ بهایی و تألیفات او اختصاص دارد. فصل چهارم با عنوان «نقد و بررسی آثار فارسی شیخ بهایی»، به بررسی هر یک از آثار فارسی منسوب به شیخ در چند بخش پرداخته است. اطّلاعات کوتاهی از چند نسخه خطّی و چاپی اثر، بررسی صحّت انتساب، ساختار و محتوا، ویژگی‌های سبکی و نکته‌هایی جالب توجّه از هر اثر، مواردی است که در این فصل به آن‌ها اشاره شده است.

 

• کیده
• کلیدواژه‌ها
• فهرست نوشته‌ها
• فهرست منابع فارسی
• فهرست منابع انگلیسی و زبان‌های دیگر

نقد ادبی / Literary Criticism

ادبیات فارسی / Persian Literature

داستان اجتماعی / Social story

داستان اخلاقی / Ethical fiction

سبک‌شناسی / Stylistics

شیخ بهائی، محمدبن حسین‌ / Shaykh Bahaei, Muhammad ibn Hossein

صفویان / Safavids

کتاب خطی / Manuscript

شیخ بهایی

فارسی‌نگاری در عصر صفوی

سبک شناسی

نقد ادبی.

همرسانی

کوتاه¬نوشت¬ها و
پیش¬گفتار ز
فصل اوّل: کلیّاتی از روزگار صفویان
1-1-مختصری از اوضاع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی 1
1-2-وضعیّت عرفان و تصوّف در عصر صفوی 6
1-2-1-صفویان صوفی 7
1-2-2-رویارویی علما و صوفیه 11
1-3-مهاجرت علمای جبل عامل به ایران 12
1-4-فارسی نگاری در عصر صفوی 14
1-4-1-وضعیت شعر در عصر صفوی 17
1-4-2-سبک نظم و نثر در عصر صفوی 21
فصل دوم: زندگانی شیخ بهایی
2-1-نسب و خاندان 26
2-2-ولادت 27
2-3-پدر 28
2-4-مهاجرت خانواده بهاءالدّین به ایران 30
2-5-شیخ السلام، بهاء الدّین محمّد 31
2-6-سفرهای شیخ بهایی 33
2-7-گذران زندگی 34
2-8-خانه شیخ بهایی در اصفهان 35
2-9-برادر 36
2-10-پدرزن 37
2-11-همسر 37
2-12-استادان 38
2-13-شاگردان 38

عنوان صفحه

2-14-روابط شیخ با میرداماد 42
2-15-روابط شیخ با میرفندرسکی 44
2-16-روابط شیخ با شاه عبّاس 44
2-17-چند نکته تازه از تذکره عرفات العاشقین 46
2-18-وفات 48
2-19-سال¬شمار زندگی شیخ بهایی 50
2-20-اخلاف شیخ بهایی 52
2-21-چهره و پوشش 53
2-22-تصویر شیخ بهایی در اصفهان 54
2-23-بینش و منش 54
2-23-1-شیخ بهایی و تصوّف 58
2-24-مقام و منزلت علمی شیخ بهایی 59
2-25-کرامات و خوارق عادات 61
2-26-آنچه در معماری و مهندسی و علوم غریبه به شیخ بهایی منسوب است 62
2-27-زندگی ادبی شیخ بهایی 63
فصل سوم: تألیفات شیخ بهایی
3-1-مقدّمه 66
3-2-قرآن و تفسیر 67
3-3-حدیث 68
3-4-ادعیه 68
3-5-فقه 71
3-6-عقاید و کلام و فلسفه 74
3-7-اصول فقه 74
3-8-اخلاق 75
3-9-رجال و درایه 76
3-10-تاریخ 76
3-11-صرف و نحو 76
عنوان صفحه

3-12-معانی و بیان 77
3-13-طب 78
3-14-عرفان 78
3-15-هیأت و نجوم 79
3-16-ریاضیات 81
3-17-علوم غریبه 82
3-18-ادبیات 82
3-19-موضوعات متفرّقه 84
فصل چهارم: نقد و تحلیل آثار فارسی شیخ بهایی
4-1-«سوانح الحجاز» یا «نان و حلوا» 94
4-1-1-نسخه¬های خطّی و چاپی نان و حلوا یا سوانح الحجاز 113
4-1-2-انتساب 113
4-1-3-ساختار و محتوا 114
4-1-4-ویژگی¬های سبکی 125
4-1-5-تأثیر پذیری از مولوی در نان و حلوا 128
4-1-6-تقلید از نان و حلوا 130
4-2-«شیر و شکر» 131
4-2-1-نسخه¬های خطّی و چاپی شیر و شکر 139
4-2-2-انتساب 139
4-2-3-ساختار و محتوا 139
4-2-4-ویژگی¬های سبکی 143
4-3-«نان و پنیر» 147
4-3-1-نسخه¬های خطّی و چاپی نان و پنیر 161
4-3-2-انتساب 162
4-3-3-ساختار و محتوا 164
4-3-4-ویژگی¬های سبکی 170
4-3-5-نان و پنیر در جواب نان و حلوا 174
عنوان صفحه

4-4-«نان و خرما» 176
4-4-1-نسخه¬های خطّی و چاپی نان و خرما 176
4-4-2-انتساب 177
4-5-«شیخ ابوالپشم» 178
4-5-1-نسخه¬های خطّی و چاپی شیخ ابوالپشم 181
4-5-2-انتساب 182
4-5-3-ساختار و محتوا 182
4-5-4-ویژگی¬های سبکی 184
4-6-«در رموز اسم اعظم» 186
4-6-1-نسخه¬های خطّی و چاپی 190
4-6-2-انتساب 191
4-6-3-ساختار و محتوا 192
4-6-4-ویژگی¬های سبکی 193
4-6-5-اسم اعظم در ادب فارسی 194
4-7-«فی تعبیر الرّویاء» 196
4-7-1-نسخه خطّی و چاپی 203
4-7-2-انتساب 203
4-7-3-ساختار و محتوا 204
4-7-4-آشفتگی ابیات 206
4-7-5-ویژگی¬های سبکی 207
4-8-«طوطی¬نامه» و نسخه¬های خطّی آن 209
4-8-1-انتساب 211
4-9-محتوای اشعار شیخ بهایی 212
4-10-سبک اشعار شیخ بهایی 218
4-11-«جامع عبّاسی» 222
4-11-1-نسخه¬های خطّی و چاپی 224
4-11-2-ساختار 225
عنوان صفحه

4-11-3-نکته¬ها 225
4-12-«پند اهل دانش و هوش به زبان گربه و موش» 231
4-12-1-نسخه¬های خطّی و چاپی 231
4-12-2-انتساب 232
4-12-3-صورت ترتیبی اتّفاقات و بحث¬های جریان داستان 235
4-12-4-تحلیل ساختاری 243
4-12-5-تحلیل شخصیت¬های داستان 245
4-12-6-بررسی مایه¬های طنز 248
4-12-7-چند مورد از اشکال¬های متن گربه و موش 248
4-12-8-مناظره یا مجادله 254
4-12-9-نوع داستانی 255
پیوست¬ها 256
تصاویر 257
نمودار تحلیل ساختاری «پند اهل دانش و هوش به زبان گربه و موش» 269
شجره نامه 286
نامه عرفانی شیخ بهایی به «متاع العارفین» و «سلطان المتألّهین» 288
پی¬نوشت¬ها 294
منابع و مآخذ 299

-القرآن الکریم. (1383). ترجمه مهدی الهی قمشه¬ای. قم: موعود اسلام.
-نهج الفصاحه. (1364). به اهتمام ابوالقاسم پاینده. تهران: جاویدان.
-نهج البلاغه. (1387). ترجمه محمّد دشتی. تهران: آدینه سبز.
-آغا بزرگ تهرانی، محمّدحسن. (1408). الذّریعه إلی تصانیف الشّیعه. ج3 و 5 و 9. به کوشش علی نقی منزوی. قم: موسّسه اسماعیلیان.
-__________________ (1406). الذّریعه إلی تصانیف الشّیعه. ج24 و 25. به کوشش احمد الحسینی. بیروت: دارالأضواء.
-__________________ (1381). الذّریعه إلی تصانیف الشّیعه. ج 14 و 19 و 20. نجف: مطبعه الآداب.
-__________________ (1337). مصفّی المقال فی مصنّفی علم الرّجال. به کوشش احمد منزوی. تهران: چاپخانه دولتی ایران(چاپ سنگی).
-آل داود، سیّد علی. (1378). طوطی¬نامه منسوب به شیخ بهایی تصحیح یک اشتباه. در ماه¬نامه معارف. دوره 16. ش 3. صص 68-72.
-استوارت، دوین. جی. (1385). نکاتی درباره شرح حال شیخ بهاءالدّین عاملی. ترجمه محمّد کاظم رحمتی. در آئینه پژوهش(س17، ش1، صص5-14).
-اسکندر بیک ترکمان. (1334). تاریخ عالم آرای عبّاسی . ج1. تهران: امیرکبیر.
-____________ (بی¬تا). تاریخ عالم آرای عبّاسی . ج2. اصفهان: کتاب¬فروشی تأیید.
-امیری، سیّدعبّاس. (1379). رویکرد علما به فارسی¬نگاری در عصر صفوی. در مجموعه مقالات مطالعات ایرانی. محمّدعلی شعاعی. تهران: انتشارات بین¬المللی المهدی.
-امینی، عبدالحسین. (1368). الغدیر. ترجمه محمّدتقی واحدی. تهران: کتابخانه بزرگ اسلامی.
-براون، ادوارد. (1369). تاریخ ادبیات ایران. ترجمه بهرام مقدادی. ج4. تهران: مروارید.
-بُرن، رُهر. (1357). نظام ایالات در دوره صفویه. ترجمه کیکاووس جهانداری. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
-بلر، ویلیام. ام و دیگران. (1388). فهرست مقدّماتی دست¬نویس¬های فارسی فهرست نشده در کتابخانه مرکزی دانشگاه پرینستون-نیوجرسی. ترجمه و تلخیص از رقیه عابدینی. در پیام بهارستان، دوره 2. سال1. ش3. صص390-408.
-بهار، محمّد تقی. (1369). سبک شناسی. ج3. تهران: امیرکبیر.
-بیگدلی شاملو، لطف¬علی بیگ بن آقاخان(آذر). (1340). آتشکده آذر. حسن سادات ناصری. ج3. تهران: امیرکبیر.
-پناهی، مهین. (1370). علّامه مجلسی و آثار فارسی او. تهران: جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران.
-تقوی، محمّد. (1376). حکایت¬های حیوانات در ادب فارسی. تهران: روزنه.
-تمیم¬داری، احمد. (1373). عرفان و ادب در عصر صفوی. ج 1 و 2. تهران: حکمت.
-تنکابنی، محمّد بن سلیمان. (1304). قصص العلماء. بی¬جا: کارخانه میرزا حبیب الله.
-التونجی، محمّد. (1405). بهاءالدّین العاملی ادیباً-شاعراً-عالماً. دمشق: المستشاریّه الثّقافیّه للجمهوریّه الإسلامیّه الإیرانیّه.
-حافظ، شمس الدّین محمّد. (1375). دیوان. به اهتمام محمّد قزوینی و قاسم غنی. تهران: دیدار.
-حرّ العاملی، محمّد بن حسن. (بی¬تا). أمل الآمل فی تراجم علماء جبل العامل. ج1. تحقیق سیّد أحمد الحسینی. بغداد: مکتبه الأندلس.
-________________ (1362). أمل الآمل فی تراجم علماء جبل العامل. ج2. قم: دار الکتاب الإسلامی.
-حسینی العاملی، سیّد محسن الأمین. (1345). أعیان الشّیعه. ترجمه کمال موسوی. بی¬جا: اسلامیه.
-خاقانی شروانی، افضل الدّین بدیل بن علی نجّار. (1357). دیوان. به تصحیح ضیاء الدّین سجّادی. تهران: کتاب-فروشی زوّار.
-دوانی، علی. (1370). علّامه مجلسی. تهران: امیرکبیر.
-رحیم¬لو، یوسف. (1384). تضادها و تعارض¬های ساختاری حکومت صفوی. در مجموعه مقالات همایش صفویه در گستره تاریخ ایران زمین. تبریز: ستوده.
-روملو، حسن. (1349). احسن التّواریخ. عبدالحسین نوایی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
-زرّین¬کوب، عبدالحسین. (1353). ارزش میراث صوفیه. تهران: امیرکبیر.
-______________ (1366). دنباله جست وجو در تصوّف ایران. تهران: امیرکبیر.
-______________ (1371). از چیزهای دیگر. تهران: اساطیر.
-______________ (1375). از گذشته ادبی ایران. تهران: انتشارات بین¬المللی الهدی.
-سیوری، راجر. (1366). ایران عصر صفوی. ترجمه کامبیز عزیزی. تهران: سحر.
-________ (1380). در باب صفویان. ترجمه رمضان¬علی روح الهی. تهران: مرکز.
-شاملو، مرتضی قلی. (1382). جنگ مرتضی قلی شاملو. تهران: مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی.
-شمیسا، سیروس. (1374). سبک¬شناسی شعر. تهران: فردوس.
-_________ (1384). کلیّات سبک¬شناسی. تهران: میترا.
-شوشتری، قاضی سیّد نورالله. (1365). مجالس المومنین. تهران: کتابفروشی اسلامیّه.
-الشیبی، کامل مصطفی. (1374). تشیّع و تصوّف تا آغاز سده دوازدهم هجری. ترجمه علیرضا ذکاوتی قراگزلو. تهران: امیرکبیر.
-شیخ بهایی، بهاءالدّین محمّد بن حسین. (1366). مفتاح الفلاح. ترجمه علی بن طیفور. تهران: حکمت.
-______________________ (1372). کلیّات اشعار و آثار فارسی شیخ بهایی. (به اهتمام) سعید نفیسی. تهران: چکامه.
-______________________ (بی¬تا). کلیّات اشعار و آثار فارسی شیخ بهاءالدین محمّد العاملی مشهور به شیخ بهایی. (به اهتمام) غلام¬حسین جواهری. تهران: کتاب¬فروشی محمودی.
-______________________ (1387). اعتقادات شیخ بهایی. (به اهتمام) جویا جهانبخش. تهران: اساطیر.
-______________________ (1371). آثار و اشعار شیخ بهایی. (به اهتمام) سیّد محمّد صحفی. قم: ارم.
-______________________ (1344). کلیّات شیخ بهایی. تهران: (چاپ سنگی).
-______________________ (1364). توبره. ترجمه بهمن رازانی. تهران: زرّین.
-______________________ (1387). کشکول. ترجمه عزیزالله کاسب. تهران: گلی.
-______________________ (بی¬تا). سرّ المستتر. حاج سقّازاده واعظ. تهران: بی¬نا.
-______________________ (بی¬تا). حکایت خوش عبارت جناب شیخ ابوالپشم. شیراز: کتابخانه معرفت(چاپ سنگی).
-صائب تبریزی، میرزا محمّد علی. (1374). کلیّات. (به اهتمام) محمّد محمّد لوی عبّاسی. تهران: جواهری.
-صدرایی خویی، علی. (1386). نویافته¬هایی درباره شیخ بهایی. در حدیث اندیشه. شماره 16. صص5-15.
-صفا، ذبیح الله. (1372). تاریخ ادبیات در ایران. ج5. بخش اوّل و دوم. تهران: فردوس.
-طارمی، حسن. (1375). علّامه مجلسی. تهران: طرح نو.
-طغیانی، اسحاق. (1385). تفکّر شیعه و شعر دوره صفوی. اصفهان: دانشگاه اصفهان.
-عبّاس، دلال. (1430ق.). بهاءالدّین العاملی، ادیباً و فقیهاً و عالماً. بیروت: دارالمورّخ العربی.
-فرّخی سیستانی، علی بن جولوغ. (1335). دیوان. تهران: اقبال.
-فلسفی، نصرالله. (1347). زندگانی شاه عبّاس اوّل. ج2 و ج3. تهران: دانشگاه تهران.
-_________ (1364). زندگانی شاه عبّاس. ج4. تهران: محمّدعلی علمی.
-قصری، محمّد. (1374). سیمایی از شیخ بهایی در آیینه آثار. مشهد: آستان قدس رضوی.
-گوپاموی، محمّد قدرت الله. (1336). تذکره نتایج الأفکار. بمبئی: اردشیر بنشاهی فرزند خدارحم مرزبان الله آبادی خاضع(چاپخانه سلطنتی) چاپ سنگی.
-ماناسریان، آرمان. (1389). مقدّمه و تصحیح نسخه جامع الحکایات یا چهل و شش حکایت. پایان¬نامه دکتری دانشکده ادبیات دانشگاه اصفهان.
-متّقی، حسین. (1388). گزیده¬ای از دست¬نویس¬های طنز، هزل، هجو و محاضرات ادبی موجود در کتابخانه مجلس شورای اسلامی. در پیام بهارستان. دوره 2. سال 1. ش4. صص670-674 و 716-718 و 725.
-المحبّی، محمّد. (1970). خلاصه الأثر فی اعیان الحادی العشر. ج3. بیروت: دارالصادر.
-محمّد معصوم بن زین¬العابدین(معصوم علی شاه). (بی¬تا). طرائق الحقایق. محمّدجعفر محجوب. تهران: کتابخانه بارانی.
-محمّدی، حسنعلی. (1382). فرهنگ آسمانگر. قم: فراگفت.
-مطهّری، مرتضی. (1360). خدمات متقابل اسلام و ایران. تهران: صدرا.
-مظفّر، محمّدرضا. (1372). منطق. ترجمه علی شیروانی. ج2. قم: دارالعلم قم.
-ملّازاده، کاظم و محمّدی، مریم. (1386). خانه¬های تاریخی(دایره المعارف بناهای تاریخی ایران در دوره اسلامی/ج7). تهران: سوره مهر.
-ملّازاده، محمّدهانی. (1377). بهاءالدّین العاملی. در دانشنامه جهان اسلام. ج4، تهران: بنیاد دایره المعارف اسلامی.
-منتظرالقائم، اصغر و جعفری، علی¬اکبر. (1388). گرمابه شیخ بهایی. در چکیده مقالات همایش اصفهان و صفویه با محوریت شیخ بهایی. اصفهان: دانشگاه اصفهان.
-منزوی، علی¬نقی. (1358). پند اهل دانش و هوش-موش و گربه. در آینده. سال پنجم. ش 10و 11و 12.
-موتمن، زین¬العابدین. (1371). تحوّل شعر فارسی. تهران: کتابخانه طهوری.
-____________ (1364). شعر و ادب فارسی. تهران: زرّین.
-موسوی خوانساری، میرزا محمّد باقر. (1350). روضات الجنّات فی أحوال العلماء السّادات. اسدالله اسماعیلیان. ج1و 2و 7. قم: چاپخانه مهر استوار.
-الموسوی الشفتی، السیّد محمّد مهدی. (1388). غرقاب(تراجم أعلام القرن الحادی عشر و ما بعده). به تحقیق مهدی باقری سیانی و محمود نعمتی. اصفهان: کانون پژوهش.
-مهدوی، مصلح الدّین. (1384). دانشمندان و بزرگان اصفهان(1) و (2). رحیم قاسمی و محمّد رضا نیلفروشان. اصفهان: گلدسته.
-میراحمدی، مریم. (1369). دین و دولت در عصر صفوی. تهران: امیرکبیر.
-میرصادقی، جمال. (1366). ادبیات داستانی. تهران: شفا.
-نبئی، ابوالفضل. (1366). مقام شیخ بهاء الدّین العاملی در دانش سمائی. در مشکوه، شماره 16.
-نراقی، ملّا احمد. (1362). مثنوی طاقدیس. حسن نراقی. تهران: امیرکبیر.
-نصرآبادی، میرزا محمّد طاهر. (1361). تذکره نصرآبادی. وحید دستگردی. تهران: کتاب¬فروشی فروغی.
-نظامی گنجه¬ای، الیاس بن یوسف. (1370). کلیّات خمسه. تهران: امیرکبیر.
-نفیسی، سعید. (1316). احوال و اشعار فارسی شیخ بهایی. تهران: چاپخانه اقبال.
-________ (1343). سرچشمه تصوّف در ایران. تهران: کتاب¬فروشی فروغی.
-نوائی زاده، معصومه. (1388). گرایشات و آثار مذهبی شیخ بهایی. در چکیده مقالات اصفهان و صفویه با محوریت شیخ بهایی. اصفهان: دانشگاه اصفهان.
-نیرومند(محقّق)، کریم. (1364). تاریخ پیدایش تصوّف و عرفان و سیر تحوّل و تطوّر آن. زنجان: کتاب-فروشی ستاره.
-هدایت، رضا قلی خان. (1344). ریاض العارفین. به کوشش مهرعلی گرگانی. تهران: کتاب¬فروشی محمودی.

یادداشت¬های محسن صادقی تحت عنوان «گفته¬ها و ناگفته¬هایی درباره شیخ بهایی» در پایگاه اینترنتی(تاریخ بازیابی: 14/5/1389):
http://kashkool.kateban.com/cat153.html

-نکاتی درباره دکتر دلال عبّاس در پایگاه اینترنتی(تاریخ بازیابی: 20/3/1389):
http://poetry.ir/archives/000114.php

-بانک اطّلاعات نسخ خطّی در پایگاه اینترنتی(تاریخ بازیابی: 5/4/1389):
http://www.aghabozorg.ir

-اخباری درباره خانه شیخ بهایی در اصفهان، از خبرگزاری مهر(21/10/87) در پایگاه اینترنتی(تاریخ بازیابی: 26/5/1389):
http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsID=812331

- مقاله¬ای با عنوان «بررسی مخلاه شیخ بهاء الدّین محمّد العاملی» به تحقیق علی¬اکبر زمانی نژاد(مهر ماه 1388) در پایگاه اینترنتی(تاریخ بازیابی: 15/8/89):
http://al-athar.ir/ShowArticle.aspx?ID=38

Stewart، Devin J. (1996). Notes on the Migration of Amili Scholars to Safavid Iran، in the nexus of traditions in Safavid Iran: the career and thought of Shaykh Baha al-Din al-Amili. Qom: Academy of Islamic Sciences and Culture.

- Newman، Andrew. (1986) “Towards a Reconsideration of the “Isfahan School of Philosophy:” Shaykh Bahai and the Role of the Safavid Ulama” in “The Career and Thought of Shaykh Baha’al – Din Al- Amili. Qum: Academy of Islamic Sciences and Culture.

 

 

 

https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/27941b56d7a8027768acbd3a740f1a7a