ﻓﺮﻫﻨﮓ از ﻣﻨﻈﺮ دﻓﺎع ﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ

یکی از منابع مورد استفاده واستناد:

ﻫﺎﺷﻤﯽ ﻓﺸﺎرﮐﯽ ﺳﯿﺪ ﺟﻮاد ، 1389  ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻓﺮﻫﻨﮓ در دﻓﺎع ﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ ا ﮐﺘﺎب ﻣﺎه ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ ﺷـﻤﺎره ی 35 

http://www.sid.ir/FileServer/SF/5691393h0129

فرهنگ از منظر دفاع غیرعامل

 مﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺗﻤﻨﺎﯾﯽ ﻓﺮ     صدیقه چشم براهی

 

ﭼﮑﯿﺪه  ﻃﺮح ﻣﻮﺿﻮع ﭘﺪاﻓﻨﺪ ﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ در ادﺑﯿﺎت ﮐﻨﻮﻧﯽ دﻓﺎﻋﯽ و ﺗﺤﻠﯿﻞ  ﻫﺎی راﻫﺒﺮدی اﻣﻨﯿﺖ دﻓﺎﻋﯽ و ﻣﻠﯽ ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﻧ ، ﻧﺸﺎ ﮥ ﺖ اﻫﻤﯿﺖ ﻣﻮﺿﻮع اﺳ . ﻣﻔﻬﻮم ﻞ ﭘﺪاﻓﻨﺪ ﻏﯿﺮﻋﺎﻣ ق ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﻗﺪاﻣﺎﺗﯽ اﻃﻼ ﻣﯽ  ﮔﺮدد ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮی ﺟﻨﮓ اﻓﺰار ﻧﺒﻮده و ﺑﺎ اﺟﺮای آن ﻣﯽ    ﺗﻮان از وارد ﺷﺪن ﺧﺴﺎرت ﻣـﺎﻟﯽ ﺑـﻪ ﺗﺠﻬﯿﺰات و ﺗﺄﺳﯿﺴﺎت ﺣﯿﺎﺗﯽ و ﺣﺴﺎس ﻧﻈﺎﻣﯽ و ﻏﯿﺮﻧﻈﺎﻣﯽ و ﺗﻠﻔﺎت اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﻧﻤﻮده و ﯾﺎ ﻣﯿﺰان اﯾﻦ ﺧﺴ د ﺎرات و ﺗﻠﻔﺎت را ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻤﮑﻦ ﮐﺎﻫﺶ دا . ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻓﺮآﯾﻨﺪی ﻋﻤﻮﻣﯽ از ﺗﮑﺎﻣﻞ و ﺗﻮﺳﻌ ﮥ ﺮی ﻓﮑ ﺖ ، ﻣﻌﻨﻮی و زﯾﺒﺎﺷﻨﺎﺧﺘﯽ اﺳ .ه ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻫﻮﯾﺖ دﻫﻨﺪ ل ، ﺳﯿﺎ ﺑﯽ ، اﯾﺠﺎ ﯽ ، اﺛﺒﺎﺗ ،  ﺧـﻼق و ﭘﻮﯾﺎﺳﺖ ؛ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﯾﻦ وﯾﮋﮔﯽ  ﻫﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮ   ﭘﺬﯾﺮد وﯾﮑﯽ از ﺣﻮزه ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ دﺷﻤﻦ ﺑﻪ آن ﺗﻮﺟﻪ  ﮐﺮده ﻫﻤﯿﻦ ﺣﻮزه اﺳﺖ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﯾﮑﯽ از اﻫﺪاف ﮐﻼن دﻓﺎع ﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ ارﺗﻘﺎی ﻋﺰم ﻣﻠﯽ ، ﺑﺎور و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ در ﺧﺼﻮص رﻋﺎﯾﺖ اﺻﻮل دﻓﺎع ﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﺤﺮان ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﻬﺪﯾﺪات دﺷﻤﻦ ﻣﯽ ﺪ ﺑﺎﺷ .ﯽ ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ از ﻧﻮع ﺗﻮﺻﯿﻔ-  اﺳﻨﺎدی اﺳﺖ و از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻋﻠﻤﯽ ب ، ﮐﺘﺎ  ﻫﺎ د و ﻣﻘﺎﻻت ﺖ ر ﺑﺎب ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻬﺮه ﮔﯿﺮی ﺷﺪه اﺳ .ﺖ در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻧﺨﺴ ،  ﺑﺮﺧـﯽ از ﺗﻌﺎرﯾﻒ ﭘﺎﯾﻪ در ﻣﻮﺿﻮع ﻓﺮﻫﻨﮓ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﭘﺲ از ﺗﻌﺮﯾﻒ دﻓﺎع) ﭘﺪاﻓﻨﺪ (ﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﺗﺒﯿﯿﻦ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﭘﺬﯾﺮی ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﺗﻌﺮﯾﻒ دﻓﺎع ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﯾﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ از ﻣﻨﻈﺮدﻓﺎع ﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ وﯾﮋﮔﯽ  ﻫﺎی ﮓ ﻓﺮﻫﻨ ﻣﯽ  ﺗﻮان ﯿﻨ ﺑﺎ اﻧﺠﺎم اﻗﺪاﻣﺎﺗﯽ در زﻣ ﮥ د دﻓﺎع ﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ آن را ارﺗﻘﺎ دا .

ﮐﻠﯿﺪواژه ﻫﺎ ﻞ :دﻓﺎع) ﭘﺪاﻓﻨﺪ (ﻏﯿﺮﻋﺎﻣ ﮓ ، ﻓﺮﻫﻨ ، ﺗﻬﺪﯾﺪات ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ

 

ﻣﻘﺪﻣﻪ    دﻓﺎع ﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ در واﻗﻊ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ی ت ر ، ﺗﻤﻬﯿﺪا  ، اﻗﺪاﻣﺎت و ﻃﺮح ﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺑﺰا ﺷﺮاﯾﻂ و ﺣﺘﯽ اﻟﻤﻘﺪور ﺑﺪون ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﻧﯿﺮوی اﻧﺴﺎﻧ ﺳﻮ  ، ﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﻮداﺗﮑﺎ ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد ؛ ﭼﻨﯿﻦ اﻗﺪاﻣﺎﺗﯽ از ﯾﮏ ﺗﻮان دﻓﺎﻋﯽ  ، ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ را در زﻣﺎن ﺑﺤﺮان اﻓﺰاﯾﺶ داده و از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎی ﺑﺤﺮان را ﮐﺎﻫﺶ و اﻣﮑﺎن ﺑﺎزﺳﺎزی ﻣﻨﺎﻇﻖ آﺳﯿﺐ دﯾﺪه را ﺑﺎ ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ د ﺳﺎز .ح در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻃﺮ  ﻫﺎی ﭘﺪاﻓﻨﺪ ﻞ ﻏﯿﺮﻋﺎﻣ  ﻗﺒﻞ از اﻧﺠﺎم ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﻬﺎﺟﻢ و در زﻣﺎن ﺻﻠﺢ ﺗﻬﯿﻪ و اﺟﺮا ﻣﯽ  ﮔﺮدﻧﺪ ؛ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﺻﺘﯽ ﮐﻪ در زﻣﺎن ﺻﻠﺢ ﺟﻬﺖ ﺗﻬﯿﻪ ی ﭼﻨﯿﻦ ﻃﺮح ﻫﺎﯾﯽ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ دد اﺳﺖ ، ﮔﺮ ﺿﺮوری  . ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮی ﺗﻤﻬﯿﺪات و ﻣﻼﺣﻈﺎت ﭘﺪاﻓﻨﺪ ﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﮐﺎﻫﺶ ﻫﺎ ، ﺷﺪﯾﺪ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ ه ، ﮐﺎراﯾﯽ دﻓﺎﻋﯽ ﻃﺮح اﻫﺪاف و ﭘﺮوژ  ﻫﺎ دﺷ را در زﻣﺎن ﺗﻬﺎﺟﻢ د ﻤﻦ ﺑﺴﯿﺎر اﻓﺰاﯾﺶ ﺧﻮاﻫﺪ دا . از آن ﺟﺎ ﮐﻪ ﺑﺮاﺳﺎس ﺪ ﺳﺖ 7 ﺑﻨ ﺳﯿﺎ  ﻫﺎی ﻞ  ، ﻧﻈﺎم در ﺧﺼﻮص دﻓﺎع ﻏﯿﺮﻋﺎﻣ ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﺎزی و آﻣﻮزش ﻋﻤﻮﻣﯽ  11 در زﻣﯿﻨﻪ ی ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮی اﺻﻮل و ﺿﻮاﺑﻂ دﻓﺎع ﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ و ﺑﺮاﺳﺎس ﺑﻨﺪ آن ﺑﻪ اﺻﻮل و ﺿﻮاﺑﻂ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺗﻬﺪﯾﺪات ﻧﺮم اﻓﺰاری و ﺳﺎﯾﺮ ﺗﻬﺪﯾﺪات ﺟﺪﯾﺪ دﺷﻤﻦ ﺑﻪ ﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﻔﻆ و ﺻﯿﺎﻧﺖ از ﺷﺒﮑ  ﻫﺎی اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ  ، آن2 ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه و ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ در ﺑﻨﺪ دو اﺻﻞ از اﺻﻮل و ﺿﻮاﺑﻂ دﻓﺎع ﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ ﮐﻪ رﻋﺎﯾﺖ آن اﻟﺰاﻣﯽ  ،ﺑﻮده (1 ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ زداﯾﯽ و ﻓﺮﯾﺐ دﺷﻤﻦ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻧﯿﻞ ﺑﻪ ﺑﺎزدارﻧﺪﮔﯽ و ﻧﯿﺰ ارﺗﻘﺎ و ﭘﺎﯾﺪاری ﻣﻠﯽ) ﮐﻪ در ﺑﻨﺪ آﻣﺪه ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﺪه و ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻤﯽ از آن ﺑﺮﻋﻬﺪه ی ﻣﺘﻮﻟﯿﺎن و اﺻﺤﺎب ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﮐﺸﻮر ﻣﯽ  ﺑﺎﺷﺪ  و ﻫﻢ ﭼﻨﯿﻦ از آن ﯾ ، ﺟﺎ ﮐﻪ در ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﻨﮓ ﭼﻪ ﭘﯿﺶ از وﻗﻮع و ﭼﻪ ﺣﯿﻦ ﺟﻨﮓ ﻫﻤﻮاره  ﮑﯽ از اﺑﺰارﻫﺎی ﻣﻬﻢ  ، دﺷﻤﻦ ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و ﻧﯿﺰ ﻋﻤﻠﯿﺎت رواﻧﯽ ﻋﻠﯿﻪ ﮐﺸﻮر ﻫﺪف ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻫﻨﺠﺎرﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺗﻐﯿﯿﺮ اﻓﮑﺎر و رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﻣﺮدم و ﻧﺨﺒﮕﺎن و ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﻦ ﺑﺎ ﻫﺪف ﭘﺬﯾﺮش ﺷﺮاﯾﻂ ﺳﻠﻄﻪ در ﭘﯿﺶ از ﺗﺠﺎوز و در ﺣﯿﻦ ﺗﺠﺎوز ﻇﺎﻟﻤﺎﻧﻪ و ﯾﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﻗﺪرت ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻠﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻪ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﻫﺰﯾﻨ  ﻫﺎی ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺧﻮد و ﺳﻬﻮﻟﺖ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ اﻫﺪاف ﻇﺎﻟﻤﺎﻧﻪ ی ﺧﻮد ﻣﯽ ﺪ  ، ﺑﺎﺷ ﻟﺬا ﻧﻘﺶ ﻓﺮﻫﻨﮓ و اﺻﺤﺎب ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ در اﯾﻦ ﮐﺎرزار ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻢ و ﺗﺎﺛﯿﺮ ﮔﺬار ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﻻزم اﺳﺖ در ﺻﺪر ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ  ﻫﺎی ﻧﻬﺎدﻫﺎی ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﮐﺸﻮر ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﺎ رﺻﺪ داﺋﻤﯽ اﻗﺪاﻣﺎت ﺿﺪﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و رو ﻦ .  ، اﻧﯽ دﺷﻤ ﺗﺪاﺑﯿﺮ و اﻗﺪاﻣﺎت ﻻزم در ﻫﻤﻪ ی اﺑﻌﺎد آن ﺻﻮرت ﭘﺬﯾﺮد  ﺗﻌﺮﯾﻒ ﭘﺪاﻓﻨﺪ ﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ    د ، ﭘﺪاﻓﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﺣﻔﻆ ﺟﺎن ﻣﺮدم  ، ﺗﻀﻤﯿﻦ اﻣﻨﯿﺖ اﻓﺮا ﺻﯿﺎﻧﺖ از ﺗﻤﺎﻣﯿﺖ ارﺿﯽ و ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﻣﻠﯽ در ﻫﻤﻪ ی ﯽ ، ﻣﻮاﻗﻊ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺷﺮاﯾﻂ 1 ، ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ و ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﺠﺎوز اﺳﺖ)  اﺣﻤﺮﻟﻮﺋ 389  :13 ( . ﮐﻪ ﺑﻪ دو ﺷﺎﺧﻪ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽ       ، ﺷﻮد ﭘﺪاﻓﻨﺪ ﻋﺎﻣﻞ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ در ﻫﻨﮕـﺎم وﻗـﻮع ﺑﺤـﺮان)  ﺟﻨـﮓ  ، ﺳـﯿﻞ ، زﻟﺰﻟـﻪ ﺷﻮرش  ﻫﺎی ل ﺧﯿﺎﺑﺎﻧﯽ و...  ( اﺳﺘﻌﻤﺎ ﻣﯽ ﻒ ﺷﻮد و ﻧﯿﺎزی ﺗﺒﺎر اﯾﻦ ﻃﻮر ﺗﻌﺮﯾ ﻣﯽ      »: ﻧﻤﺎﯾﺪ دﻓﺎع در ﻣﻘﺎﺑﻞ دﺷـﻤﻦ ﺑـﺎ ﮏ ، ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮی ﺳﻼح ﻫﺎ ﺗﺠﻬﯿﺰات ﺟﻨﮕﯽ و ﺗﮑﻨﯿ  ﻫﺎی رزﻣﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر از ﮐﺎر اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺟﻨﮕﯽ دﺷﻤﻦ و ﻧﺎﺑﻮدی آن  )ر «  .( 15 : 1387 ، ﻧﯿﺎزی ﺗﺒﺎ از ﺳﻮﯾﯽ دﯾﮕﺮ ﭘﺪاﻓﻨﺪ ﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺗﺄﮐﯿﺪ آن ﺑﺮ روی ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ
Archive of SID
www.SID.ir
 417  q   ﻓﺮﻫﻨﮓ از ﻣﻨﻈﺮ دﻓﺎع ﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ
 
 ﭘﯿﺶ از ﺑﺤﺮان اﺳﺖ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻫﺮ اﻗﺪام ﻏﯿﺮ ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ای ﮐـﻪ ﻣﻮﺟـﺐ ﮐـﺎﻫﺶ آﺳـﯿﺐ ﭘـﺬﯾﺮی ﻧﯿـﺮوی        ﻫﺎ ، اﻧﺴﺎﻧﯽ ت ، ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ت ، ﺗﺄﺳﯿﺴﺎ ﺷ ، ﺗﺠﻬﯿﺰا اﺳﻨﺎد و ن ﺮﯾﺎ  ﻫﺎی  ﮐﺸﻮر در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺤﺮان ﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﻋﺎﻣـﻞ ﻃﺒﯿﻌـﯽ)   ﻞ ، ﺧﺸﮑﺴﺎﻟﯽ ﻟﻪ ، ﺳﯿ  ﺶ ، زﻟﺰ ش ، راﻧ ﮓ ، ﻟﻐﺰ ش ، ﻃﻮﻓﺎن و...  ( و ﻋﺎﻣﻞ اﻧﺴﺎﻧﯽ)  ﺟﻨ ﺷﻮر  ﻫﺎی ﯽ  ، داﺧﻠ ﺗﺤﺮﯾﻢ و...  ( ه ، ﮔﺮدد ﭘﺪاﻓﻨﺪ ﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ ﺧﻮاﻧﺪ ﻣﯽ ﺷﻮد .   ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﭘﺮدازان داﺧﻠﯽ ﭘﺪاﻓﻨﺪﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ را ﺑﺎ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺮ ﺑﻌـﺪ دﻓـﺎع   ( 145 : 1389 ، ﭘﯿﺸﮕﯿﺮاﻧﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﻤﻼت دﺷﻤﻦ)  ﻋﺎﻣﻞ اﻧﺴﺎﻧﯽ(  ﺗﻌﺒﯿﺮ ﮐﺮده اﻧﺪ)  ﻣﻮﺣﺪی ﻧﯿﺎ اﻫﻤﯿﺖ ﻓﺮﻫﻨﮓ در ﭘﺪاﻓﻨﺪ ﻞ ﻏﯿﺮﻋﺎﻣ  ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﻪ ﻟﻪ ﻣﻨﺰ ی ﯾﮏ ﻮ ﻣﻔﻬ م، ﻪ ﺳﺎﺑﻘ ﺺ ﻣﺸﺨ و ﯽ ، ﻃﻮﻻﻧ دارد اﻓﺮاد ﻋﺎدی اﯾـﻦ ﻬ ﻣﻔـﻮم را ﺑﻪ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﮐﻠﻤ ای ﺑﺮای ﻧﺸﺎن ن داد ﯽ ﻓﺮﻫﯿﺨﺘﮕ ﻣﻮرد اﺳـ ﺎ ﺘﻔده ﻗـﺮار ه داد اﻧـﺪ .ﻨ ﻣﺎﻧـﺪ وﻗﺘـﯽ ﮐـﻪ ﻣﯽ ﻢ ﮔﻮﯾﯿ ﯽ ﺷﺨﺼ ﯽ ﺧﯿﻠ ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺳﺖ .اﯾﻦ ﻪ ﮐﻠﻤ از ﺳﻮی ﻣـﺮدم ﺳ ﺷﻨﺎ ـﺎن ﺑـﺮای اﺷـﺎره ﺑـﻪ ب آدا و رﺳﻮم ا ﺎ ﺟﺘﻤﺎﻋت ﻮ ﮔﻮﻧﺎﮔ ن ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺮ ﺑﯿﺸﺘ ﻣـﺮدم از ﺴ ﭼﯿ ـﺘﯽ ﻨ ﻓﺮﻫـﮓ درﮐﯽ ﯽ ﺿﻤﻨ ر داﻧﺪ .اﻣﺎ در ﻒ ﺗﻌﺮﯾ ا ﺰ ﻧﺘ اﻋﯽ آن ﺑﺎ ﻣﺸـﮑﻞ ﻣﻮاﺟـﻪ ﻫﺴـ ﺪ ﺘﻨ .در ﻣـﻮرد اﯾـﻦ ﮐـﻪ ﮓ ﻓﺮﻫﻨ ﺖ ﭼﯿﺴ ﺮ ً ﻧﻈ ات ﮐﺎﻣﻼ ﺎ ﻣﺘﻔوﺗﯽ وﺟﻮد د دار ﺮ ﺻﺎﺣﺒﻨﻈ ان ﮔﻮﻧـ ﻮ ﺎﮔ ن ﺗﻌـﺎرﯾﻒ ﻔ ﻣﺘـﺎوﺗﯽ از ﮓ ﻓﺮﻫﻨ را ﺎ ﺑﯿن ﺪ ﻣﯽﮐﻨﻨ  .   د 1 ﺑﺮای ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺳﺎﺗﺮﻟﻨﺪ اﺷﺎره ﻣﯽ ﺪ 2 و وودوار ﮓ » ﮐﻨﻨ ﮐﻪ ﻓﺮﻫﻨ ﻞ ﺷﺎﻣ ﻫﺮ آن ﭼﯿـﺰی اﺳ ــﺖ ﺑﺘﻮان از ﯽ ﻣﻨﺒﻌ ﺑﻪ ﻊ ﻣﻨﺒ د ﺮ ﯾﮕ ﻞ ﻣﻨﺘﻘ ﺷﻮد، ﯽ ﯾﻌﻨ ﺎ ﻫﻤن ﺮ ﻣﯿ ث ا ا ﯽ ﺟﺘﻤﺎﻋ و ﺖ ﮐﻠﯿ ﯽ ﺟﺎﻣﻌ ﮐـﻪ ﻞ ﺮ ، دﯾﻦ ، ﺷﺎﻣ داﻧﺶ ا ﺎ ، ﻫﻨ ﺧﻼﻗﯿت، ﻗﺎﻧﻮن، ﻮ ﻓﻨ ن اﺑﺰارﺳﺎزی و ﮐﺎرﺑﺮد آن ﻫﺎ و ش رو ﻓﺮارﺳـ ﺪ ﺎﻧ ن  آنﻫﺎ ﺎ ﺑﯿن ﻮ ﻣﯽﺷ د ) ﯽ «  ( 436 :1380 ، ﻣﺸﺒﮑ ادوارد ﺮ ﮓ ، ﺗﺎﯾﻠ ﻓﺮﻫﻨ و ﺪ ﺗﻤ ن را ﺑﻪ ﯾﮏ ﺎ ﻣﻌﻨ و ﻮ ﻣﻔﻬ م ﺑﻪ ﮐ ــﺎر ﺑ ـ ــﺮده اﺳﺖ و ﮓ ﻓﺮﻫﻨ را ﻋﻪ ﻣﺠﻤﻮ ای از  ﯾ ، ﻣﻌﺮﻓﺖ ا ﯿ ، ﻋﻘﺎـﺪ ب ، ﺧﻼﻗـﺎت، ﻗـﻮاﻧﯿﻦ آدا و رﺳـﻮم و ﻫﻤـﻪ ﺖ ﻗﺎﺑﻠﯿ ﻫﺎی و ﻋﺎداﺗﯽ دا ﻪ ﻧﺴﺘ ﮐﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻮ ﻋﻨ ان ﻋﻀﻮی از ﻪ ﺟﺎﻣﻌ ﻣﯽ ﭘـ ﺮ  (44 :1999 ، ﺬﯾ د )زﯾـﺎری ﺑﺮای ﮔﺮﯾﺰ از ﮔﯿﺮودار ﺗﻔﺎوت ﭘﻨﺪارﻫﺎ و ﺑﻪ دور از ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﺨﺼﺺ ، ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ    ، ﮔﺮاﯾﯽ در ﺗﻌﺮﯾـﻒ ﻓﺮﻫﻨـﮓ       ﺳﻌﯽ ، ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﯽ ﮐﻪ در اﮐﺜﺮ ﺗﻌﺎرﯾﻒ اﻧﺠﺎم ﮔﺸﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﻌﺮﯾﻔﯽ از ﻓﺮﻫﻨﮓ اراﺋﻪ ﺷـﻮد ﮐـﻪ ﺗـﺎ ﺳـﺮﺣﺪ اﻣﮑﺎن ﺑﯿﺎن ﺟﺎﻣﻌﯽ از ﻣﻔﻬﻮم واﻗﻌﯽ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺎﺷﺪ .ﺑﺎ اﯾﻦ ﻗﺼـﺪ و ﻧﯿـﺖ ﻓﺮﻫﻨـﮓ ﻋﺒـﺎرت اﺳـﺖ از :ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ        ﺳﻨﺖ ، ﻋﻘﺎﯾﺪ ش :  آداب و رﺳﻮم و ارز ،ﻫﺎ    1 ﻫﺎ ﮐﻪ دارای ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت و ﻣﺸﺨﺼﺎت زﯾﺮ ﺑﺎﺷﺪ ـــ ﻓﺮاﮔﯿـﺮ و ﻣـﻮرد ﭘ 2 ﭘﺬﯾﺮش ﻋﺎﻣﻪ ﻣﺮدم ﺑﺎﺷﺪ؛ ــ ﺑﺮای  ﺬﯾﺮش و ﻗﺒﻮل آن ﺑﻪ اﺳﺘﺪﻻل و ﻣﺠﺎدﻟﮥ ﻋﻠﻤﯽ و ﭼﻮن و ﭼﺮا ﻧﯿﺎزی ﻧﺒﺎﺷﺪ؛ 3  4 ــ ﻣﺤﻮ و اﯾﺠﺎد آن ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﮔﺬر زﻣﺎن ﺑﺎﺷﺪ؛ ــ در ﯾﮏ زﻣﺎن و ﻣﮑﺎن و ﺷﺮاﯾﻂ ﺧﺎص اﯾﺠﺎد و ﺣﺎدث ﻧﺸﺪه  ؛ 5 ﺑﺎﺷﺪ؛    6 ﮔﺎﻫﯽ ﻣﺘﻀﺎد ﺑﺎﺷـﺪ ، دارای ﻋﻠﻞ و ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ، ــ در ﺑﺴﺘﺮ زاﯾﺶ و اﯾﺠﺎد ـــ در ﺑـﯿﻦ دارﻧـﺪﮔﺎن و ﻗ ﯽ ﻫﻤﺮﻧﮕﯽ و اﻟﻔﺖ اﯾﺠﺎد ﮐﻨﺪ) ﻫﻮﯾﺖ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻓﺮﻫﻨﮕ ی ، ﺎﺋﻼن ﺑﻪ آن ﻧﻮﻋﯽ ﻫﻤﺪﻟﯽ  .(35 : 1373 ، ()اﮐﺒﺮ
                                                   
1 Sutherland 2 Woodward 
Archive of SID
www.SID.ir
418 q   ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻت ﻫﻤﺎﯾﺶ ﻣﻠﯽ  ﺪا ﻨﺪ ﯽ   ﺮﻋﺎ ﻞ و ﻋ ﻮم ا ﺴﺎ      
  
  ،    ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺮای ﺟﻤﻊ ﮐﺮدن آرای ﻣﻮﺟﻮد و رﺳﯿﺪن ﺑـﻪ وﻓـﺎق از ﺗﻌﺮﯾـﻒ ﻓﺮﻫﻨـﮓ » آن را ﺐ « ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻣﺸﺘﺮک ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻧﻤﻮده اﻧﺪ ؛ و ﺑﺎ ﺗﺒﯿﯿﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ در ﻗﺎﻟ  ﻫﺎی زﯾﺮ ﺑﻪ ﺗﻌﯿﯿﻦ و ﺑﺮرﺳﯽ  -1 : اﺟﺰاء اﯾﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﻧﺪ - ش 2 ﺟﻬﺎن ﺑﯿﻨﯽ ارز     -3 ﻫـﺎ ﮔـﺮاﯾﺶ     -4 ﻫـﺎ ﮐـﻨﺶ     -5 ﻫـﺎ -6 ﻧﻤﺎدﻫـﺎ ﻓﻨﺎوری     ، از ﻧﻈﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ 6 ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﭘﺪاﻓﻨﺪ ﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﮔﺴﺘﺮش اﯾـﻦ ﻣﻔـﺎﻫﯿﻢ در ﺣﻮزه ی ﻓﻮق اﻟﺬﮐﺮ اﺳﺖ . ﺣﻮزه ی ﺟﻬﺎن ﺑﯿﻨﯽ و اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژی      در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣـﺎ ﺑـﺎ ﻣـﺬﻫﺐ و اﻋﺘﻘـﺎدات ﻣـﺬﻫﺒﯽ ارﺗﺒﺎط ﻣﺤﮑﻤﯽ دارد و ﺑﺮای ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ دﻓﺎﻋﯽ در ﺟﻬﺎن ﺑﯿﻨﯽ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻣـﻮرد ﻧﻈـﺮ را در ﺣـﻮزه ی    . 107 -100 : 1389 ، اﻋﺘﻘﺎدات ﻣﺬﻫﺒﯽ ﺟﺴﺘﺠﻮ و ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻧﻤﻮد)  ﻣﺼﻄﻔﻮی (  ارزش  ﻫﺎ ق ﺑﻪ اﯾﺪه ﻫﺎﯾﯽ اﻃﻼ ﻣﯽ ً ﻏﺎﻟﺒﺎ ن ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ اﻧﺴﺎ  ﻫﺎ ی درﺑﺎره   ﺧﻮب و ﺑﺪ و ﻣﻄﻠﻮب و ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب دارﻧـﺪ . ﭼﻬﺎر ﻣﻔﻬﻮم ﺑﺮای ارزش اﺷﺎره ﺷﺪه اﺳﺖ:   • . ارزش ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭼﯿﺰی ﮐﻪ ﻓﺮد ﯾﺎ ﮔﺮوﻫﯽ ﺑﻪ آن ﻋﻼﻗﻪ دارﻧﺪ • . ﭼﯿﺰی ﮐﻪ ﮐﻢ وﺑﯿﺶ در ﻣﯿﺎن ﻋﺪه ای ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ و اﺣﺘﺮام اﺳﺖ  ﺧﻮد • ء ، وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﻓﺮد ﯾﺎ ﮔﺮوﻫﯽ در رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﻫﺪف ارﺿﺎ ﻣﯽ . ﺷﻮﻧﺪ •  از ﺟﻨﺒﻪ ی. اﻗﺘﺼﺎدی ﮐﻪ ارزش ﮐﺎﻻ و ﻋﻤﻞ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ ارزش  ﻫﺎ ی ﯽ ، در ﺳﻄﻮح ﻓﺮد اﺳﺖ ، ﮔﺮوﻫ ﻣﻠﯽ و ﻓﺮاﻣﻠﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ  .ع ش ، آﻧﭽﻪ ﻧﻮ ﻣﯿﺰان و ﻣﺮﺗﺒﻪ ی ارز  ﻫﺎ را ﺗﺤﻘﻖ ﻣﯽ ﺪ اﺳﺖ ، ﺑﺨﺸ ﻓﺮﻫﻨﮓ  .ش ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﻪ ارز  ﻫﺎ ﺖ ﻫﻮﯾ  ﻣـﯽ  ﺑﺨﺸـﺪ .     ، در ﻗﻠﻤـﺮو ارزش ﻫـﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ ای از ارزش  ﻫﺎی ﮐ درﺟﻪ ی اول و ﻋﺎم وﺟﻮد دارد  ﻪ ﻣﻘﺒﻮل ﺗﻤﺎم ﻋﻘﻼ و ﻣﻄﻠﻮب ﻫﻤﻪ ی اﻧﺴﺎن ﻫﺎﺳﺖ و ﻫﯿﭻ ﮐﺲ ﺑﺎ آن  ﻫﺎ ش ﻣﺨﺎﻟﻔﺘﯽ ﻧﺪارد ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ دﻓﺎع ﻫﻢ در ﺣﻮزه ی ارز  ﻫﺎی درﺟﻪ اول و ﻋﺎم اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻗﺮار دارد و ﻫﻢ در ﺣﻮزه ی ارزش  ﻫﺎی  ﻓﺮدی و ﮔﺮوﻫﯽ و ﻣﻠﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﮔﺴـﺘﺮش اﺳـﺖ . ﮐـﻨﺶ   ﻫـﺎ  و ﻧﻤﺎدﻫـﺎ ﻣﺘـﺄﺛﺮ از ارزش   ﻫـﺎ و ﺑﺎورﻫﺎ و ﻫ ﺖ ﻨﺠﺎرﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﺖ و در ﺣﻮزه ی رﻓﺘﺎرﻫﺎ ﺗﻘﻮﯾ ﻣﯽ ﺷﻮد .  ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﻌﻤﻮﻣﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮑـﯽ از ﻣﻬﻢ ﺗﺮﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ  ﻫﺎی ﯽ ﻫﺎ ، اﻧﺴﺠﺎم دﻫﻨﺪه ی اﺟﺘﻤﺎﻋ ﺶ ، ﺑﺎرزﺗﺮﯾﻦ ﺟﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ارزش ﮐﻨ   ﻫـﺎ  و ﻧﻤﺎدﻫـﺎ در آن رﺷﺪ ﻣﯽ ﺪ ﮐﻨ .ش ﺑﺎ ﭘﺬﯾﺮش اﯾﻦ اﺻﻞ ﮐﻪ ارز  ﻫﺎی   ﻣﺸﺘﺮک از ﺟﻤﻠﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﻤـﻮﻣﯽ ﺑـﻮده   و ﺑـﻪ ﻫﻤـﺮاه   ، ﺑﺎورﻫﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺠﻠﯽ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺮای ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ دﻓﺎع ﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ رﯾﺰی ﻻزم ﺻﻮرت ﮔﯿﺮ د .ی  ( 105 : 1389 ، )ﻣﺼﻄﻔﻮ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ دﻓﺎع ﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ از دو ﻣﻨﻈﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮرﺳﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ دو ﻣﻨﻈﺮ ﺑﻪ ﯾـﮏ ﻧﺘﯿﺠـﻪ ی ﻣﻨﻄﻘـﯽ    ﻣﯽ : رﺳﺪ   ﻓ – اﻟﻒ از ﻣﻨﻈﺮ ش ﺮﻫﻨﮓ و ارز  ﻫﺎ  ب-   ﺳﯽ – از ﻣﻨﻈﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎرﺳﯿﺎﺳﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺳﯿﺎ           ، از ﻣﻨﻈﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ و ارزش ﻫﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ اﺑﻌـﺎد اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮕـﯽ ﯾـﮏ ﮐﺸـﻮر ﻣـﻮرد ﺗﻬﺪﯾـﺪ ﻗـﺮار 
Archive of SID
www.SID.ir
 419  q   ﻓﺮﻫﻨﮓ از ﻣﻨﻈﺮ دﻓﺎع ﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ
 
 
ﻣﯽ د ش ، ﮔﯿﺮ در واﻗﻊ ﺧﻄﺮ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ  ارز  ﻫﺎی ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و ﺗﻐﯿﯿﺮ رﻓﺘﺎرﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ و ﺗﻐﯿﯿﺮ در ارزش  ﻫﺎی ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ   ﻣﻮﺟﺐ ﮐﺎﻫﺶ اﻧﺴﺠﺎم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺧﻼل در ﺗﺪاوم ﮐﺎرﮐﺮد ﻧﻈﺎم ﻓﺮﻫﻨﮕـﯽ و اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ و ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد .ﯽ    ، از ﻣﻨﻈﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋ ﺗﻬﺪﯾﺪ اﻣﻨﯿﺖ ﮐﺸﻮر ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾـﺮان ﻫﻤـﻮاره از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﻐﯿﯿﺮ در ارزش  ﻫﺎی آن ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و رﻓﺘﺎرﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻋﺪم ﺳﺎزﮔﺎری   ﻫﺎ ﻮ ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﮐﻪ ﻣﻮﺟ  دﯾـﺖ اﺳﺖ ، اﺻﻠﯽ ﻧﻈﺎم ﺑﻮده اﺳﺖ ﺗﻮﺳﻂ دﺷﻤﻨﺎن دﻧﺒﺎل ﺷﺪه  .      ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺣﻔﻆ ﻧﻈـﺎم ﺳﯿﺎﺳـﯽ ﻣﺴـﺘﻠﺰم ﺳـﺎﻣﺎن دﻫـﯽ ارزش  ﻫﺎی ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﺖ و ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ دﻓﺎع ﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻮﺟﺐ اﺳﺘﺤﮑﺎم ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﻈﺎم ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ) ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺒﻊ(  .   ﮓ ، ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﯽ ، ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺎﻫﯿﺖ و ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﻔﻬﻮم ﻓﺮﻫﻨ وﯾﮋﮔ  ﻫﺎی ﻣﺘﻌـﺪدی را  ﻣـﯽ     ﺗـﻮان ﺑـﺮای ﻓﺮﻫﻨـﮓ ﺑﺮﺷﻤﺮد .    ،1 از دﯾﺪﮔﺎه واﯾﺖ ﻦ » ﻓﺮﻫﻨﮓ م ، ﻓﺮآﯾﻨﺪی ﻧﻤﺎدﯾ اﺳﺖ ، ﻣﺪاو  « . ﺗﺮاﮐﻤﯽ و ﭘﯿﺶ روﻧﺪه ﻧﻤﺎدی از آن ﺟﻬﺖ ﮐﻪ اﻧﺴﺎن ﺣﯿﻮاﻧﯽ ﻧﻤﺎدی اﺳﺖ)  ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﺣﯿﻮاﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ زﺑﺎن را ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ  ﮔﯿـﺮد(  .      ، ﻣـﺪاوم اﺳـﺖ زﯾـﺮا ﮐـﻪ ﻣﺎﻫﯿﺖ ﻧﻤﺎدی ﻓﺮﻫﻨﮓ آن ر ر ا ﻗﺎد ﻣﯽ       ﺳﺎزد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﻬﻮﻟﺖ از ﻓﺮدی ﺑﻪ ﻓﺮد دﯾﮕـﺮ و از ﻧﺴـﻠﯽ ﺑـﻪ ﻧﺴـﻞ دﯾﮕـﺮ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽ دد ﮔﺮ .ه ﺗﺮاﮐﻤﯽ ﺑﻮدن آن ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﻮاره ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺟﺪﯾﺪی ﺑﻪ آن اﻓﺰود ﻣﯽ  ﺷﻮد و ﭘﯿﺸﺮوﻧﺪه ﻂ ،اﺳﺖ از اﯾﻦ رو ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻓﺰاﯾﻨﺪه ای ﺑﺮ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺗﺴﻠ ﻣﯽ ﻢ ﯾﺎﺑﺪ و اﯾﻤﻨﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﺮای اﻧﺴﺎن ﻓﺮاﻫ ﻣﯽ د آور . ﺑﻪ ﺑﺮ » ، ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﭘﺪﯾﺪه ای ﺧﻮدﺳﺎز اﺳﺖ ﮐﻪ وﺟﻮد ﻫﻤﻪ ی اﻓﺮاد را در   ﻣـﯽ     ﮔﯿـﺮد و ﺑـﺪﯾﻦ وﺳـﯿﻠﻪ ﺗﻤﺎﻣﯽ رﻓﺘﺎر اﻧﺴﺎن را ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﯽ  دﻫﺪ . 202 : 1373 ، )ﻻور « (   ﯽ 2 ﻫﺮﺳﮑﻮﯾﺖ وﯾﮋﮔ  ﻫﺎی زﯾﺮ را در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﻔﻬﻮم ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺮﺷﻤﺮده اﺳﺖ:   1. . ﻓﺮﻫﻨﮓ ﯾﮏ اﻣﺮ اﮐﺘﺴﺎﺑﯽ اﺳﺖ 2. . ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﻮاﻣﻞ ﻃﺒﯿﻌﯽ و رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ و ﺗﺎرﯾﺨﯽ زﻧﺪﮔﯽ اﻧﺴﺎن را در ﺑﺮدارد . اﺳﺖ 3 ﻫﺮ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ دارای ﻣﺸﺨﺼﺎﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺮﮐﯿﺐ و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺟﺎﻣﻌﻪ  . . ﻪ 4 ﻓﺮﻫﻨﮓ دارای ﺟﻨﺒ  ﻫﺎی. ﻣﺘﻌﺪد اﺳﺖ . ﺮ 5 ﻓﺮﻫﻨﮓ در ﻃﻮل زﻣﺎن ﺗﻐﯿﯿ ﻣﯽ . ﯾﺎﺑﺪ . ﮓ 6 در دﻧﯿﺎ ﻓﺮﻫﻨ  ﻫﺎی. ﻣﺨﺘﻠﻒ وﺟﻮد دارد . ا 7 ﻫﺮ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ دارای ﻗﻮ آن ﻋﺪ و اﺻﻮﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ی ﻋﻠﻤﯽ در   ﻫﺎ اﺳﺖ ﻋﻤﻠﯽ و ﻣﯿﺴﺮ  . 8.  ﻓﺮﻫﻨﮓ ﯾﮏ وﺳﯿﻠﻪ ی ﺳﺎزﮔﺎری ﻓﺮد ﺑﺎ ﻣﺤﯿﻂ ﺧﺎرﺟﯽ و در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل وﺳﯿﻠﻪ ای ﺟﻬﺖ ﻇﻬﻮر 1 : 1363 ، ﻣﻘﺪورات ﺧﻼق اوﺳﺖ )ﻧﺮاﻗﯽ 86 . (  ﮓ 1 ﺑﺮاﯾﺎن ﻓﯽ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺘﻮای ﻣﻔﻬﻮم ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﻓﺮﻫﻨ  ﻫﺎ ﻦ    ، ﻧﻪ ﻣﻨﺴﺠﻢ اﻧﺪ ﻧﻪ ﻫﻤﮕ ﻧـﻪ ﺗـﮏ                                                   1 White 2 Herskovits 
Archive of SID
www.SID.ir
420 q   ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻت ﻫﻤﺎﯾﺶ ﻣﻠﯽ  ﺪا ﻨﺪ ﯽ   ﺮﻋﺎ ﻞ و ﻋ ﻮم ا ﺴﺎ      
  
ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ و ﻧﻪ در ﺳﮑﻮن و آراﻣﺶ .ﮓ از دﯾﺪﮔﺎه وی ﻓﺮﻫﻨ  ﻫﺎ ﻪ ﺰ ، ﭼﻨﺪ ﺳﻮﯾ ً ذاﺗﺎ   ، ﮐﺸﻤﮑﺶ آﻣﯿ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﭘﺬﯾﺮ و ﺑـﺎز ﻫﺴﺘﻨﺪ . ﻓﺮﻫﻨـﮓ   ﻫـﺎ          درﮔﯿـﺮ ﻓﺮآﯾﻨـﺪ داﺋﻤـﯽ ﺑـﺎزﺧﻮاﻧﯽ و ﺑﺎزﻧﻮﯾﺴـﯽ و دﮔﺮﮔـﻮﻧﯽ ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﮐـﻪ در ﺟﺮﯾـﺎن آن ﮔﻨﺠﯿﻨﻪ  ﻫﺎی ﺪ ﺗﺄﯾﯿ ﻣﯽ ً ﻣﺘﻀﺎدﺷﺎن ﻣﺠﺪدا ً ﻣﺘﻨﻮع و ﻏﺎﻟﺒﺎ ﺪ ﯽ ، ﺷﻮﻧ دﮔﺮﮔﻮﻧ ﻣﯽ ﺪ ر ، ﭘﺬﯾﺮﻧ ﺻﺎد  ﻣـﯽ      ، ﺷـﻮﻧﺪ ﺑـﻪ ﻣﺒـﺎرزه ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﯽ ﺪ ر ، ﺷﻮﻧ ﻣﻮرد ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻗﺮا ﻣﯽ ﻒ ﮔﯿﺮﻧﺪ و ﺑﺎز ﺗﻌﺮﯾ ﻣﯽ ﺪ ﺷﻮﻧ .       ، اﯾﻦ ﻓﺮآﯾﻨـﺪ ﻧـﺎﮔﺰﯾﺮ اﺳـﺖ ﭼـﻮن اﯾـﻦ ن ، ﻓﺮآﯾﻨﺪ ذاﺗﯽ ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﺴﺎ  ﻫﺎی  ﻓﻌﺎل ﺑﺮای ﯾﺎدﮔﯿﺮی و ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮی ﻣﻌﺎﻧﯽ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻗﺎﺋﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻧﯿـﺰ ذاﺗﯽ ﻣﺎﻫﯿﺖ اﻧﺪﯾﺸﻪ ای ﺧﻮد ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻓﯽ . 112 : 1381 ، )  اﺳﺖ (  از ﺟﻨﺒﻪ ای دﯾﮕﺮ ﻣﯽ  ﮓ ، ﺗﻮان ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺮﻫﻨ  ﻫﺎ   » را در ﺳﻪ وﯾﮋﮔﯽ  » ،« ﻋﺎم و ﺧﺎص ﺑﻮدن ﻣﺘﻐﯿﺮ و ﺛﺎﺑﺖ  « ﺑﻮدن  »و د « اﺟﺒﺎری و اﺧﺘﯿﺎری ﺑﻮدن آن ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار دا .     در ذﯾﻞ ﻫﺮ ﯾﮏ از ﻣـﻮارد ﻓـﻮق ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺗﻮﺿﯿﺢ داده ﺷﺪه اﻧﺪ:   . ا ١ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺎم وﻟﯽ ﺧﺎص  ﺳﺖ:  ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دﺳﺘﺎورد ﻣﻌﺮﻓﺘﯽ و ﻓﻨﯽ اﻧﺴﺎن در ﻫﻤﻪ ی ﺟﻮاﻣﻊ اﻧﺴﺎﻧﯽ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﯾﯽ از آن ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از:  ﺗﻤﺎم ﮔﺮوه  ﻫﺎی اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﺮای ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﻣﺎﯾﺤﺘﺎج زﻧﺪﮔﯽ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﻦ اﺑﺰار و ﺗﻬﯿﻪ ی ﻏﺬا و ﻟﺒﺎس و ﻣﺴﮑﻦ ﻣﯽ ﺪ ﭘﺮدازﻧ . در ﻫﻤﻪ ی ﺟﻮاﻣﻊ ﺿﻮاﺑﻂ و ﻗﻮاﻋﺪی در زﻣ ﺪ ﻊ ، ﯿﻨﻪ ی داد و ﺳﺘﺪ و رواﺑﻂ اﻗﺘﺼﺎدی)  ﺗﻮﻟﯿ  ، ﺗﻮزﯾ ﻣﺼﺮف(  وﺟﻮد دارد .ﯽ ی ، ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﻋﻤﻮﻣﯿﺖ و اﺷﺘﺮاﮐﺎت ﻓﺮﻫﻨﮕ ﺳﯽ ، ﻫﺮ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ دارای رواﺑﻂ اﻗﺘﺼﺎد ، ﺳﯿﺎ د ، ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ ﺗﺎرﯾﺦ و ﻣﺬﻫﺐ ﺧﺎص ﺧﻮد اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺟﻮاﻣﻊ دﯾﮕﺮ ﺗﻔﺎوت دار . . ه ٢ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺘﻐﯿﺮ وﻟﯽ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ:  ﺗﻤﺎم ﭘﺪﯾﺪ  ﻫﺎی ﺎ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻨ ﺑﺮ ﻣﻘﺘﻀﯿﺎت زﻣﺎن و ﻣﮑﺎن و ﻣﻄﺎﺑﻖ ت ، ﻧﯿﺎزﻫﺎ ت ، اﺧﺘﺮاﻋﺎ ﺗﺠﺮﺑﯿﺎت و ﻣﻬﺎﺟﺮ  ﻫﺎ ر و...  دﺳﺘﺨﻮش ﺗﻐﯿﯿﺮ و ﺗﺤﻮل ﻗﺮا ﻣﯽ ﺪ ﮔﯿﺮﻧ . ﺗﻤﺎم ﻓﺮﻫﻨﮓ  ﻫﺎ ﺮ ﺗﻐﯿﯿ ﻣﯽ ﮓ ﭘﺬﯾﺮﻧﺪ و ﻓﻘﻂ ﻓﺮﻫﻨ  ﻫﺎی ﺪ ﻣﺮده ﺛﺎﺑﺘﻨ .ﻪ وﻟﯽ اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮ و ﺗﺤﻮل در زﻣﯿﻨ  ﻫﺎی ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺑﻪ ﻗﺪری ﮐﻨﺪ و آرام ﺻﻮرت ﻣﯽ  ﮔﯿﺮد ﮐﻪ در ﻣﺸﺎﻫﺪات روزﻣﺮه ﻣﺤﺴﻮس ﻧﯿﺴﺖ و در ﮐﻪ 40-30 ﯾﮏ ﺑﺮش ﺳﺎﻟﻪ اﺳﺖ  ﻣﯽ ﻮد ﺗﻮان ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤ . ٣.   ﺗﻤﺎم ﺣﯿﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را در ﺑﺮﻣﯽ ً ﭘﺬﯾﺮش ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺟﺒﺎری وﻟﯽ اﺧﺘﯿﺎری اﺳﺖ:  ﻓﺮﻫﻨﮓ اﻟﺰاﻣﺎ ﻞ ، ﮔﯿﺮد وﻟﯽ ﺑﻪ ﻧﺪرت ﺧﻮد را ﺑﺮ اﻓﮑﺎر و ﻣﻌﺎرف و اﻋﻤﺎل ﺗﺤﻤﯿ ﻣﯽ ﺪ ﮐﻨ .ﺪ  ، اﻧﺴﺎن از ﺑﺪو ﺗﻮﻟ ﻏﺬا ن ، ﺧﻮردن ش ، ﺣﺮف زد ﻟﺒﺎس ﭘﻮﺷﯿﺪن و ﺷﻨﺎﺧﺖ ارز  ﻫﺎ را ﭼﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ و ﭼﻪ ﻧﺨﻮاﻫﺪ در ﺧﺎﻧﻮاده ﻓﺮا ﻣﯽ د ﮔﯿﺮ .را ﮐﻮدک ﺑﺎﻻﺟﺒﺎر اﻋﻤﺎل و رﻓﺘﺎر ﻗﺸﺮ و ﻃﺒﻘﻪ و ﺷﻬﺮ ﻣﻤﺤﻞ ﺗﻮﻟﺪ ﺧﻮد  ﻣﯽ د آﻣﻮز . اﻣﺎ ی ، اﻧﺴﺎن ﺑﻨﺎﺑﺮ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ ﯽ ، ﻓﮑﺮ ﺳﺖ ، رواﻧ ﻋﻠﻤﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﻪ دارد ﯾﺎ ﺑﺪ ﻣﯽ در آورد  ﭼﺎرﭼﻮب ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﯽ ﻣﺎﻧﺪ و ﻣﺨﺘﺎر اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺎ را ﻓﺮاﺗﺮ ﻧﻬﺪ و اﮔﺮ ﺟﺰ اﯾﻦ ﺑﻮد اﻧﺴﺎن در ﻣﺤﺪوده ی ﻓﺮﻫﻨﮓ زﻣﺎن ﺧﻮد ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ی 1 ، ﻣﺎﻧﺪ  ) ﻧﯿﺎز 384  :1 63( .                                                                                                                                    1 Fay , Brian 
Archive of SID
www.SID.ir
 421  q   ﻓﺮﻫﻨﮓ از ﻣﻨﻈﺮ دﻓﺎع ﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ
 
 
   4 . ﺗﻌﺮﯾﻒ دﻓﺎع ﻞ ﻏﯿﺮﻋﺎﻣ   در ﺣﻮزه ی ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ   ﻪ ، ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی ﺗﻌﺎرﯾﻒ ﺑﺨﺶ ﻗﺒﻞ دﻓﺎع ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ را اﯾﻦ ﮔﻮﻧ ﻣﯽ ﮐﺮ ﺗﻮان ﺗﻌﺮﯾﻒ : د  ﯽ »  ، دﻓﺎع ﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ در ﺣﻮزه ی ﻓﺮﻫﻨﮕ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﻗﺪاﻣﺎت ﻏﯿﺮﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ای ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ی ، ﺑﺎزدارﻧﺪﮔﯽ در دﺷﻤﻦ ﮐﺎﻫﺶ آﺳﯿﺐ ﭘﺬﯾﺮ  ﻫﺎی ﺖ زﯾﺮﺳﺎﺧ  ﻫﺎی ﺶ ﺣﯿﺎﺗﯽ و ﺣﺴﺎس ﺑﺨ  ﻫﺎی  ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و ﺗﺒﻠﯿﻐـﯽ ﺖ ، ﮐﺸﻮر ﺗﺪاوم ﻓﻌﺎﻟﯿ  ﻫﺎی ﯽ ﯽ ، ﺿﺮوری ﻓﺮﻫﻨﮕ  ، ارﺗﻘﺎ و ﭘﺎﯾﺪاری ﻣﻠ ﺗﺴﻬﯿﻞ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﺤـ   ﺮان ﻧﺎﺷـﯽ از ﺗﻬﺪﯾـﺪات ﻦ ، دﺷﻤﻦ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و رواﻧﯽ ﺿﺪ ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ دﺷﻤ ﻣﯽ       .« ﮔﺮدد ح ، ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ دﻓﺎع ﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ در ﺣﻮزه ی ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻃﺮ  ﻫﺎ و اﻗﺪاﻣﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﻧﺤﻮه ی اداره ی ﻣﺮدم در ﺷﺮاﯾﻂ ﺮ ، ﺗﻬﺪﯾﺪ و ﺟﻨﮓ ارﺗﻘﺎء آﺳﺘﺎﻧﻪ ی ﺗﺤﻤﻞ ﻣﻠﯽ در ﺑﺮاﺑ ت ﺗﻬﺪﯾﺪا      )ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و دﻓﺎﻋﯽ(  و آﻣـﺎده ﺳـﺎزی ﻣـﺮدم و ﮐﺸﻮر ﺑﺮای ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺗﻬﺪﯾﺪات دﺷﻤﻦ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد .س ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎ ﻣﯽ   ﺗﻮان ﮔﻔﺖ دﻓﺎع ﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ در ﺣـﻮزه ی ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻗﺪاﻣﺎت ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ و ﺗﻬﺎﺟﻤﯽ دﺷﻤﻦ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮارد زﯾﺮ ﻣﯽ  ﺑﺎﺷﺪ:   . ی 1 ﮐﺎﻫﺶ آﺳﯿﺐ ﭘﺬﯾﺮ  ﻫﺎی ﺖ زﯾﺮﺳﺎﺧ  ﻫﺎی ﺣﯿﺎﺗﯽ و ﺣﺴﺎس در ﺶ ﺑﺨ  ﻫﺎی  ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و ﺗﺒﻠﯿﻐﺎﺗﯽ ﮐﺸﻮر  . ی 2 ﭘﺎﯾﺪاری ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﻫﻮﯾﺖ ﻣﻠﯽ و ﮐﺎﻫﺶ آﺳﯿﺐ ﭘﺬﯾﺮ  ﻫﺎی آن . ﻪ 3 ﻣﻘﺎوم ﺳﺎزی ﺳﺎﺧﺘﺎر و ﺳﺎﻣﺎﻧ  ﻫﺎی ﻦ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﮐﺸﻮر در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻬﺪﯾﺪات دﺷﻤ 4.   ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﺤﺮان ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﻬﺪﯾﺪات دﺷﻤﻦ و ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و رواﻧﯽ . آن 5 ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﺎزی ﻣﻠﯽ در ﻣﻮرد دﻓﺎع ﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ  و ﮔﺴﺘﺮش    . ی 6 ﺳﺎﻣﺎن دﻫﯽ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪ  ﻫﺎی   – ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺗﺒﻠﯿﻐﺎﺗﯽ ﭘﺮاﮐﻨﺪه ی ﮐﺸﻮر در راﺳﺘﺎی اﻫﺪاف دﻓﺎﻋﯽ)  ﺑﺮﻋﻠﯿﻪ ﺟﻨﮓ رواﻧﯽ و ﻧﻈﺎﻣﯽ دﺷﻤﻦ(  ) ﻫﺎﺷﻤﯽ ﯽ . 94-86 : 1389 ، ﻓﺸﺎرﮐ ( 4-1-   اﺻﻮل دﻓﺎع ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ   ﺮ ، اﺻﻮل ﺑﻨﯿﺎدﯾﻦ دﻓﺎع ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ از ﻣﻨﻈﺮ دﻓﺎع ﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮارد زﯾ ﻣﯽ : ﺑﺎﺷﺪ  . ا 1 ﻫﻮﺷﯿﺎری و ﻣﺮ ﻦ ﻗﺒﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻋﺮﺻﻪ ی ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﮐﺸﻮر در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻬﺪﯾﺪات و ﺗﻬﺎﺟﻤﺎت دﺷﻤ . آن 2 ﮐﺎﻫﺶ ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬاری ﻋﻤﻠﯿﺎت رواﻧﯽ دﺷﻤﻦ و اﯾﻤﻦ ﺳﺎزی ﺟﺎﻣﻌﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ  . ﻦ 3 ﻧﻔﻮذ ﻧﺎﭘﺬﯾﺮی ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﺘﻮن ﭘﻨﺠﻢ دﺷﻤ . ﻦ 4 ﺧﻨﺜﯽ ﺳﺎزی ﻋﻤﻠﯿﺎت رواﻧﯽ دﺷﻤ . ﻦ 5 آﻣﻮزش ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﺎزی ﻣﺨﺎﻃﺒﯿ . ﯽ 6 ارﺗﻘﺎء اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﻣﻠ ﯽ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻠ . ی 7 ﮐﺎﻫﺶ آﺳﯿﺐ ﭘﺬﯾﺮ  ﻫﺎی ﺖ زﯾﺮﺳﺎﺧ  ﻫﺎی ﮓ ﻋﺮﺻﻪ ی ﻓﺮﻫﻨ . ﺖ 8 اﺳﺘﺤﮑﺎم و ﻣﻘﺎوم ﺳﺎزی زﯾﺮﺳﺎﺧ  ﻫﺎی ﯽ ن ، آﻣﻮزﺷ ﭘﺮورﺷﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻬﺪﯾﺪات دﺷﻤﻨﺎ 
Archive of SID
www.SID.ir
422 q   ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻت ﻫﻤﺎﯾﺶ ﻣﻠﯽ  ﺪا ﻨﺪ ﯽ   ﺮﻋﺎ ﻞ و ﻋ ﻮم ا ﺴﺎ      
  
. ر 9 ، ارﺗﻘﺎء آﺳﺘﺎﻧﻪ ی ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻠﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻬﺪﯾﺪات دﺷﻤﻨﺎن) ﺳﻨﺪ راﻫﺒﺮدی ﭘﺪاﻓﻨﺪﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ ﮐﺸﻮ 1388. ( - ﺎل 2-4 ﺎ ، اﻧﺘﻘ ﺗﺒﺎدل و ﺗﻬ  ﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ   ﺖ ، رﺷﺪ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ی ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژی ﻓﺎﺻﻠﻪ ی ﻣﮑﺎﻧﯽ و زﻣﺎﻧﯽ را ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻤﮑﻦ رﺳﺎﺗﺪه اﺳ . در ﮐﻨﺎر ﻓﻮاﯾﺪی ﮐﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ در زﻧﺪﮔﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻓﺮدی اﻧﺴﺎن  ﻫﺎ ﻪ اﺳﺖ ، داﺷﺘ ﺑﺎﻋﺚ ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎﯾﯽ ﺳﻮء ﻧﯿﺰ ﮔﺮدﯾﺪه  . دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ آﺳﺎن و ﺳﺮﯾﻊ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ از زواﯾﺎی زﻧﺪﮔﯽ اﻓﺮاد در ا ن ﺮ ، ﻗﺼﯽ ﻧﻘﺎط ﺟﻬﺎ او را ﺑﻪ ﻓﮑ ﻣﯽ  اﻧﺪازد و ﺧﻮاﺳﺘﻪ  ﻫﺎی ﺪ ﻦ ، ﻗﺒﻠﯽ او را ﺑﺎ درﯾﺎﻓﺖ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﺪﯾ ﺑﺎ اﻟﮕﻮﻫﺎی ﺗﺎزه ﺟﺎﯾﮕﺰﯾ ﻣﯽ د ﺳﺎز . اﯾﻦ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ﮔﺎﻫﯽ ﺑﺎ ﻓﮑﺮ و ﺗﺄﻣﻞ ﺻﻮرت ﻣﯽ د آن ، ﭘﺬﯾﺮ    ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻧﻮع ﭘﺮدازش اﻃﻼﻋﺎت و ﮐﯿﻔﯿﺖ ﮔﻮﯾﺶ ً وﻟﯽ ﻋﻤﻮﻣﺎ ﻫﺎ ﺐ در ﻗﺎﻟ  ﻫﺎی ﺻ ، رﻧﮕﺎرﻧﮓ در اذﻫﺎن ﺑﻪ ﻪ ی ، ﻮرت ﻏﯿﺮ ارادی و ﻧﺎآﮔﺎﻫﺎﻧ ﺻﻮرت ﺑﻨﺪی و اﻟﮕﻮﺳﺎز ﻣﯽ ﺖ ﺷﻮد و ﺧﻮاﺳ  ﻫﺎی ﻗﺒﻠﯽ او را ﻣﺘﺤﺠﺮاﻧﻪ و ﮔﺬﺷﺘﻪ اﻧﮕﺎری ﺗﻠﻘﯽ ﻧﻤﻮده و او را ﺑﻪ ﻃﺮف اﻟﮕﻮﻫﺎ و ﺧﻮاﺳﺖ  ﻫﺎ و رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ ﻫﺪاﯾﺖ ﻣﯽ د ﺳﺎز .  در اﯾﻦ ﭼﺎﻟﺶ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ اﮔﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺧﻮد را ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ و ﻣﻘﺘﻀ د  ، ﯿﺎت زﻣﺎﻧﯽ و ﻣﮑﺎﻧﯽ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺳﺎزد و ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ اﻣﻮاج ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ دﯾﮕﺮﮐﺸﻮرﻫﺎ ﻗﺮار ﮔﯿﺮ اﺑﺘﺪا از ﺑﺴﻂ و ز ، ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﺷﮑﻮﻓﺎﯾﯽ و ﻋﺮض وﺟﻮد اﺑﺪاع و اﺑﺘﮑﺎر و ﺧﻼﻗﯿﺖ ﺑﺎ ﻣﯽ ﯽ ، ﻣﺎﻧﺪ و آن ﮔﺎه ﮐﻢ ﮐﻢ ﺑﻪ ﭘﮋﻣﺮدﮔ ﯽ ، اﻓﺴﺮدﮔﯽ اﯾﺴﺘﺎﯾﯽ و ﺑﯽ روﻧﻘ ﻣﯽ ﺪ 2 : 1376 ، ﮔﺮاﯾﺪ) ﮔﻮﻟ 68 . (  ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ       ، ﺟﺎﻣﻌﻪ از ﭘﻮﯾﺎﯾﯽ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪ و ﺣﺎﻣﻼن و ﻧﺎﺷﺮان و ﻣﺘﻮﻟﯿـﺎن آن از آن ﺟـﺪا ﮔﺮدﻧـﺪ ﺑـﻪ ﺗﺪرﯾﺞ ﻫﻨﺠﺎرﻫﺎ و ارزش  ﻫﺎی آن        ، ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﺸـﺮوﻋﯿﺖ و اﻋﺘﺒـﺎر ﺧـﻮد را از دﺳـﺖ داده و وﺟـﺪان ﺟﻤﻌـﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﯾﺎﻓﺘﻪ و ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ی ﺑﺎورﻫﺎ و ارزش  ﻫﺎ ا ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺴﺦ ﺷﺪه ﭘﯿﺪ  ﻣـﯽ     ﮐﻨـﺪ و در ﯾـﮏ ﺳـﯿﺮ ﻗﻬ ر ﻘﺮاﯾﯽ ﻗﺮا ﻣﯽ د ﮔﯿﺮ .ن ﭘﻮﯾﺎﯾﯽ رﻓﺘﺎری و ﺧﻮاﺳﺘﻪ ی اﻧﺴﺎ  ﻫﺎ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻣﻘﺘﻀﯿﺎت زﻣﺎن ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺛﺒﺎت در اﺻﻮل اﺳﺖ ، و ﻣﺤﺘﻮای ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ    ، ازﻋﻮاﻣﻞ رﺷﺪ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ی ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻫﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ وﻟﯽ ﮔﺴـﺘﺮش روزاﻓـﺰون ﻫﺎ ، ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ  ، ﯾﺎدﮔﯿﺮی و ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬاری ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺑﯿﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ زﻣﯿﻨـﻪ      را ﺑـﺮای ﻧﻔـﻮذ ﻓﺮﻫﻨـﮓ ﻣﺴـﻠﻂ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ د ﺳﺎز .      اﻣﺮوزه ﮐﺸﻮرﻫﺎ در ﯾﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ آﺳﺎن ﺗﺮﯾﻦ و ﮐﻢ ﻫﺰﯾﻨـﻪ ﺗـﺮﯾﻦ راه ﺑـﺮای اﺳـﺘﻌﻤﺎر ﻓﮑـﺮی و دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﺧﻮاﺳﺖ  ﻫﺎ ﻫﺎ   ، و اﻟﮕﻮﻫﺎ ودر ﯾﮏ ﮐﻼم اﯾﺠﺎد ﻓﻀﺎ و ﺑﺴﺘﺮ ﻻزم ﺑﺮای ﻣﺼﺮف ﺗﻮﻟﯿﺪات آن ﺳـﻠﻄﻪ ی ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ اﺳﺖ .ﯽ ﻧ ، اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻫﺪف اﺻﻠ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺪ   ، ﺒﺎﺷ وﻟﯽ ﭼﯿﺰی ﮐﻪ در ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺑﻪ ﻣﺮاﮐﺰ ﺳـﻠﻄﻪ ی ه ، ﺟﻬﺎﻧﯽ اﻗﺘﺪار ﺣﻘﯿﻘﯽ و ﺗﻀﻤﯿﻦ ﺷﺪ ﻣﯽ ﺪ    ، ﺑﺨﺸ ﺳﻠﻄﻪ ی ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ اﺳﺖ ؛ ﭼﺮا ﮐﻪ اﮔﺮ در ﺳﺎﯾﺮ ﮐﺸـﻮرﻫﺎ ﺳـﻠﻄﻪ ﺷﺪ ، ی ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﻨﺪ ﻧﻈﺎم ﺳﻠﻄﻪ ی ﺟﻬﺎن آﺳﻮده ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻮاﻫﺪ  .ی   .(5 : 1374 ، )ﻣﻨﺼﻮر ﺑﺎ دﯾﺪی ﮐﻠﯽ ﺑﺮای ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰان ﺑﺨﺶ ب ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ در ﺗﺸﺨﯿﺺ اﻧﺘﺨﺎ  ﻫﺎی   ﺧﺎص ﺧﻮد ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر  ، ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰی ﮏ 7 ﻣﺪﻟﯽ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺆﻟﻔﻪ ی اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾ ﻣﯽ ﺪ ﺑﺎﺷ .   ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﺑـﺮای ﻫـﺮ    ، ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﻧﯿﺎزﻫﺎی ﺑﺨﺶ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﭘﺪاﻓﻨﺪﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﻧﻘﺎط ﻗﻮت ﻧﻘﺎط ﺿﻌﻒ و ﻓﺮﺻﺖ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑـﻪ وﺳـﯿﻠﻪ ی
Archive of SID
www.SID.ir
 423  q   ﻓﺮﻫﻨﮓ از ﻣﻨﻈﺮ دﻓﺎع ﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ
 
 
ﺑﺨﺶ اﻗﺘﺼﺎدی ﭘﺪﯾﺪ ﻣﯽ ﺪ ﺑ د ، آﯾ ﺴﺘﮕﯽ دار .  در ﮔﺴﺘﺮش و اﺟﺮای راﻫﺒﺮدﻫﺎی ﭘﺪاﻓﻨﺪﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ در ﺑﺨﺶ ﻓﺮﻫﻨـﮓ ﻧﯿﺎز اﺳﺖ ﻣﺆﻟﻔﻪ  ﻫﺎی - ﯽ 1: زﯾﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد   -2  اﺳﺘﻤﺮار و ﭘﯿﻮﺳﺘﮕ -3  ( ﭘﯿﺸﺎﻣﺪ) ﭘـﯿﺶ ﺑﯿﻨـﯽ - ﺖ 4  ﻋﻮاﻣﻞ داﺧﻠﯽ و ﺧﺎرﺟﯽ  -5  ﻫﻤﮑﺎری و رﻗﺎﺑ (   -6  رﺷﺪ و ﭘﯿﺸـﺮﻓﺖ   -7  ﺗـﺎرﯾﺨﯽ) ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﻧـﻮآوری و ﺑﻬﺒﻮد . ی 1 در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰ  ﻫﺎی ﺑﺨﺶ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﯾﮏ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻫﻤﯿﺸﮕﯽ و ﻣﺴﺘﻤﺮ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺸﺪ و دارای ﭼﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ ؛ زﯾﺮا ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﻧﺘﺨﺎب  ﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ در اﺛﺮ ﺑﺮوز ﺣﻮادث و ﯾﺎ ﻓﺮﺻﺖ  ﻫﺎی د دد ، ﻣﺤﯿﻄﯽ ﮐﻪ آﯾﻨﺪه ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دار ﻣﯿﺴﺮ ﮔﺮ .ه ﻗﯽ ، اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ آﯾﻨﺪ ، اﺣﺘﻤﺎﻻت اﺗﻔﺎ ﻏﯿﺮ ﻋﺎدی و ﻧﺎﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﻧﯿﺰﺑﻪ ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ؛ ﺑﺮوز ﯾﮏ ﺟﻨﮓ ﮐﻪ ﺣﺘﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺑﺎﺷﺪ از آن دﺳﺘﻪ اﺳﺖ .ت ه ، در اﯾﻦ ﺻﻮر ﮐﺸﻮر و دﺳﺘﮕﺎ  ﻫﺎی ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰی ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪت و ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ دارﻧﺪ ؛ از اﯾﻦ رو ﺿﺮوری اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻌﺎدل ﺑﯿﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰی ﻣﺴﺘﻤﺮ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ  ﻫﺎی اﺗﻔﺎﻗﯽ و . ﻧﺎﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺣﻔﻆ ﺷﻮد  . ی 2 در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺘﺮاﺗﮋ  ﻫﺎ ﺪ ﺑﺎ ﭘﯿﺸﺎﻣﺪﻫﺎﯾﯽ رو ﺑﻪ رو ﻫﺴﺘﻨ .ه دﺳﺘﮕﺎ  ﻫﺎی ﯽ ﻓﺮﻫﻨﮕ ﻣﯽ  ﺑﺎﯾﺴﺖ ﺧﻮد را ﺑﺮای ﻣﻮﺟﻪ ﺑﺎ وﻗﺎﯾﻊ در دﻧﯿﺎی واﻗﻌﯽ آﻣﺎده ﺳﺎزد ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪاز ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻣﺰﯾﺖ  ﻫﺎی وﻗﺎﯾﻊ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﻧﺸﺪه ﺑﻬﺮه ﮔﯿﺮﻧﺪ.  . ی 3 ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰ ﻣﯽ ﻫﺎ  ﻨ ﺗﻮاﻧﻨﺪ روی ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﺮﻫ ﮕﯽ داﺧﻞ ﮐﺸﻮر و ﯾﺎ ﺑﺮ روی ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺤﯿﻄﯽ داﺧﻠﯽ ﺗﻤﺮﮐﺰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ)  اﺳﺘﺮاﺗﮋی داﺧﻠﯽ(  ﯾﺎ اﯾﻦ ﮐﻪ ﺑﺮ روی ﻣﺴﺎﺋﻠﯽ  ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﻨﮓ ﻧﺮم در  ﺪ ، ﺳﻄﺢ ﻣﻨﻄﻘﻪ ای و ﯾﺎ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﺨﺶ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻣﺎ را ﺗﻬﺪﯾ ﻣﯽ ﺪ  ، ﻧﻤﺎﯾ ﺗﻤﺮﮐﺰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ)  اﺳﺘﺮاﺗﮋی ﺧﺎرﺟﯽ(   . ﺎ 4 اﻓﺮادی ﮐﻪ دﻧﯿﺎ را ﻓﻘﻂ ﺑﺮ اﺳﺎس رﻗﺑﺖ ﻣﯽ ﺪ ب ، ﻧﮕﺮﻧ اﻧﺘﺨﺎ  ﻫﺎ ﻪ و ﺑﺮﻧﺎﻣ  ﻫﺎی  ﻣﺤﺪود ً ﺧﻮد را ﺷﺪﯾﺪا ﮐﺮده اﻧﺪ .دد ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﯿﻦ رﻗﺎﺑﺖ و ﻫﻤﮑﺎری ﺗﻌﺎدل اﯾﺠﺎد ﮔﺮ . در ﺑﺨﺶ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و ﺗﻬﯿﻪ  ، ی ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ ﻣﺮدم ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺟﺪی داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻣﺰاﯾﺎ و ﻣﻌﺎﯾﺐ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ ؛ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺮای ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔ ﯽ ً ﻣﺜﻼ  ، ﯿﺮی در ﻣﻮرد ﯾﮏ ﻣﺴﺌﻠﻪ و ﻣﻀﻮع ﺧﺎص ﻓﺮﻫﻨﮕ وﻗﺖ و اﻧﺮژی  ، ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ ای را ﺻﺮف ﮐﻨﯿﻢ وﻟﯽ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ی ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺑﺮای ﻣﺮدم ﻗﺎﺑﻞ ﭘﺬﯾﺮش ﻧﺒﺎﺷﺪ و ﻟﺬا ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮات و ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدات ﻣﺮدم در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ رﻗﺎﺑﺖ ﺧﺎﺻﯽ را در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰی ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽ . آورد . ﺰ 5 رﺷﺪ و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾ ی  ﻫﺎی ﺎ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻋﺎﻣﻠﯽ ﺑﺮای ﺑﻘ ﻣﯽ  ﺑﺎﺷﺪ ؛ ﻟﺬا در ﭘﺪاﻓﻨﺪﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺧﺎﺻﯽ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺗﺮوﯾﺞ ارزش  ﻫﺎی ﯽ  ، اﺳﻼﻣ دﯾﻨﯽ و ﺑﺎورﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺎ ، ﺗﻘﻮﯾﺖ آن ﻫﺎ ﺗﻀﻤﯿﻨﯽ ﺑﺮای ﺑﻘ ﻣﯽ . ﺑﺎﺷﺪ 
Archive of SID
www.SID.ir
424 q   ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻت ﻫﻤﺎﯾﺶ ﻣﻠﯽ  ﺪا ﻨﺪ ﯽ   ﺮﻋﺎ ﻞ و ﻋ ﻮم ا ﺴﺎ      
  
. ﺨﯽ 6  ، ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ی ﺗﺠﺮﺑﯿﺎت ﮔﺬﺷﺘﻪ ی ﺗﺎرﯾ ﻫ 8 ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺳﺎل دﻓﺎع ﻣﻘﺪس و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﺮ ﻨﮕﯽ و ارزش  ﻫﺎی س ﻮد ، دﻓﺎع ﻣﻘﺪ ﻣﺎ را در ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ آﯾﻨﺪه ﯾﺎری و ﮐﻤﮏ ﺧﻮاﻫﺪ ﻧﻤ .  درﺳﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻤﯽ ﯽ ، ﺗﻮان آﯾﻨﺪه را از ﻣﯿﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﮐﺮد وﻟ ﻣﯽ ﻪ  ، ﺗﻮان ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ی ﺗﺠﺮﺑﯿﺎت ﮔﺬﺷﺘ دﯾﺪ ﺑﻬﺘﺮی در آﯾﻨﺪه ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻧﻤﻮد.  . ﻫﺎ 7 ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻮﻓﺎﯾﯽ ﻧﻮآوری ﻣﯽ  ﺪ ، ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺎ را در ﺑﻬﺒﻮد روﻧ  ﯾﺎری دﻫﺪ ؛ ﺑﻬﺒﻮد ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﺑﻬﺘﺮﮐﺮدن وﺟﻮد داﺷﺘﻪ و ﻧﻮآوری ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﺑﻪ وﺟﻮد آوردن ﭼﯿﺰی ﺟﺪﯾﺪ ﻣﯽ ً ﭼﯿﺰی ﮐﻪ ﻗﺒﻼ  ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ  ﻫﺎی ه ﻗﺪﯾﻢ ﭼﻨﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ داد ﻣﯽ ﻞ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ارزﺷﯽ ﺟﺪﯾﺪ ﺗﺒﺪﯾ ﻣﯽ  ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻮی 1 : 1389 ، ﻧﺴﻞ ﺟﺪﯾﺪ و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺎﺷﺪ  )ﺻﺎدﻗﯽ 08 – 113( . 4-3-  ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻮﺟﻮد ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و ﺗﺮﺳﯿﻢ ﭼﺸﻢ اﻧﺪازﻫﺎی آﯾﻨﺪه   اﻟﻒ(  در اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﯽ ه ﺑﺎﯾﺴﺖ ﮐﻪ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ از ﺗﻌﺪاد دﺳﺘﮕﺎ  ﻫﺎی ﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و ﺗﺤﻠﯿﻞ آﻣﺎری ﻓﻌﺎﻟﯿ  ﻫﺎی ﮔﺬﺷﺘﻪ ی آن  ﻫﺎ ﻒ ت ، و ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻧﻘﺎط ﺿﻌ ﺖ ، ﻗﻮ ﻓﺮﺻ  ﻫﺎ ﻢ و ﺗﻬﺪﯾﺪات در ﮔﺬﺷﺘﻪ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿ .  ب (او   ﻟﻮﯾﺖ ﺑﻨﺪی ﻧﯿﺎزﻫﺎ:  اوﻟﻮﯾﺖ ﺑﻨﺪی ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻧﯿﺎزﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ در ﺑﺨﺶ ﻓﺮﻫﻨﮕـﯽ ﻣـﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮارﮔﯿﺮﻧﺪ و در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰی ﺟﺪﯾﺪ در ﺗﻘﺪم واﻗﻊ ﺷﻮﻧﺪ.   ج (ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻧﯿﺎزﻫﺎی ﻣﻮرد درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﺮدم:  در اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﯽ      ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺗﻮﺳﻂ ﻓـﺮم ﻫـﺎﯾﯽ از ﻧﯿﺎزﻫـﺎی اوﻟﯿـﻪ ی ﻣﺮدم در زﻣﺎن ﺑﺤ. ﺮان اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ را ﺟﻤﻊ آوری ﮐﻨﯿﻢ  د (اراﺋﻪ ی ﻫﻤﮑﺎری  ﻫﺎی    اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﻬﻢ ﺗﺮﯾﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ در زﻣﺎن ﺑﺤـﺮان ﻫﺎﺳـﺖ و ﻻزم اﺳـﺖ در ﺑﺨﺶ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺑﻪ اﺑﺰارﻫﺎی اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﻫﻤﮕﺎﻧﯽ ﺗﻮﺟﻪ ﺧﺎص ﮔﺮدد و در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ رﯾـﺰی ﻫـﺎﯾﯽ    . 113 – 108 : 1389 ، ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد ﺻﺎدﻗﯽ (  ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮی  ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﯽ وﯾﮋﮔ  ﻫﺎی ﻞ ﺺ ، ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﭘﺪاﻓﻨﺪ ﻏﯿﺮﻋﺎﻣ ﻣﺸﺨ ﻣﯽ د ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﯿﻦ اﯾﻦ دو ﻋﻨﺼﺮ راﺑﻄﻪ وﺟﻮد دار . ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻋﺮﺻﻪ ی ﻓﺮﻫﻨﮓ از ﻋﺮﺻﻪ ﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ دﺷﻤﻦ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮔﺴﺘﺮده  و ﮐﻠﯽ در آن وارد ﻋﻤﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ .ه دﺷﻤﻨﺎن از ﻓﺮﻫﻨﮓ ﯾﻪ ﺻﻮرت ﻏﯿﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ اﺳﺘﻔﺎد ﻣﯽ  ﮐﻨﻨﺪ و ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﺄﺛﯿﺮﭘﺬﯾﺮی در اﻓﺮاد ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﯽ ﻊ ﺷﻮد ﮐﻪ اﮐﺜﺮ ﻣﻮاﻗ ﻣﯽ ی ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺗﺄﺛﯿﺮﭘﺬﯾﺮ  ﻫﺎ ﺎد ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎه در اﻓﺮاد اﯾﺠ ﻣﯽ ﺷﻮد .  ﻓﯽ  ، از ﻃﺮ ﭼﻮن ﻓﺮﻫﻨﮓ در ﻫﻮﯾﺖ اﻓﺮاد ﺗﺄﺛﯿﺮاﺗﯽ رف ژ  دارد ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻣﺪاﺧﻼت در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﻫﻢ اﺛﺮاﺗﯽ دراز ﻣﺪت ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ .د اﺻﻮل ﺑﻨﯿﺎدﯾﻦ ﻞ  ، ﻓﺎع ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ از ﻣﻨﻈﺮ دﻓﺎع ﻏﯿﺮﻋﺎﻣ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮارد زﯾﺮ ﻣﯽ : ﺑﺎﺷﺪ  
    -2 ﻫﻮﺷﯿﺎری و ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻋﺮﺻﻪ ی ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﮐﺸﻮر در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻬﺪﯾﺪات و ﺗﻬﺎﺟﻤﺎت دﺷـﻤﻦ ﮐـﺎﻫﺶ   -3 ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬاری ﻋﻤﻠﯿﺎت رواﻧﯽ دﺷﻤﻦ و اﯾﻤﻦ ﺳﺎزی ﺟﺎﻣﻌﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ آن ﻧﻔﻮذ ﻧﺎﭘﺬﯾﺮی ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺳـﺘﻮن
Archive of SID
www.SID.ir
 425  q   ﻓﺮﻫﻨﮓ از ﻣﻨﻈﺮ دﻓﺎع ﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ
 
 
  -4 ﭘﻨﺠﻢ دﺷﻤﻦ ﺧﻨﺜﯽ ﻦ  -5 ﺳﺎزی ﻋﻤﻠﯿﺎت رواﻧﯽ دﺷﻤ   -6 آﻣﻮزش ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﺎزی ﻣﺨـﺎﻃﺒﯿﻦ ارﺗﻘـﺎء   -7 اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﻣﻠﯽ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻠﯽ ﮐﺎﻫﺶ آﺳـﯿﺐ ﭘـﺬﯾﺮی   ﻫـﺎی زﯾﺮﺳـﺎﺧﺖ   ﻫـﺎی   -8 ﻋﺮﺻـﻪ ی ﻓﺮﻫﻨـﮓ اﺳﺘﺤﮑﺎم و ﻣﻘﺎوم ﺳﺎزی زﯾﺮﺳﺎﺧﺖ  ﻫﺎی ﺷﯽ   ، آﻣﻮز   -9 ﭘﺮورﺷﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻬﺪﯾـﺪات دﺷـﻤﻨﺎن ارﺗﻘـﺎء آﺳﺘﺎﻧﻪ ی ﻣﻘﺎوﻣ ر . 1388 ، ﺖ ﻣﻠﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻬﺪﯾﺪات دﺷﻤﻨﺎن) ﺳﻨﺪ راﻫﺒﺮدی ﭘﺪاﻓﻨﺪﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ ﮐﺸﻮ ( ﻪ ، ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در ﮔﺴﺘﺮش و اﺟﺮای راﻫﺒﺮدﻫﺎی ﭘﺪاﻓﻨﺪﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ در ﺑﺨﺶ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻧﯿﺎز اﺳﺖ ﻣﺆﻟﻔ  ﻫﺎی زﯾﺮ ﻣﻮرد - ﯽ 1 : ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد (  -2  اﺳﺘﻤﺮار و ﭘﯿﻮﺳﺘﮕ - ﯽ 3 ﭘﯿﺸﺎﻣﺪ) ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ - ی 4  ﻋﻮاﻣﻞ داﺧﻠﯽ و ﺧﺎرﺟ ﻫﻤﮑﺎر - ﻓﺖ 5  و رﻗﺎﺑﺖ ( -6  رﺷﺪ و ﭘﯿﺸﺮ - ﻮد 7  ﺗﺎرﯾﺨﯽ) ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﻮآوری و ﺑﻬﺒ . اﻣﯿﺪ اﺳﺖ ﺑﺘﻮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ  ﻫﺎی ی ﻓﺮﻫﻨﯽ ﻣﻮﺟﻮد و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰ  ﻫﺎ و ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿـﺮی   ﻫـﺎی  ﻣﻨﻄﻘـﯽ و ﻣﻠﯽ ﺑﻪ اﻫﺪاف ﭘﺪاﻓﻨﺪ ﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ در ﺟﺎﻣﻌﻪ دﺳﺖ ﭘﯿﺪا ﮐﺮد .  ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻣﺮاﺟﻊ   ) ، اﺣﻤﺮﻟﻮﺋﯽ ﮓ 1389  ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﯿﻦ   ﭘﺪاﻓﻨﺪ ﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ در ﺟﻨ ،( ﻫﺎی ش ﻧﻮﯾﻦ)   .م .(  ن ، ه  ، ﺗﻬﺮا داﻧﺸﮑﺪه ی ﻓﺎراﺑﯽ    ﻤﺖ ، اﮐﺒﺮی ﻧﻌ   ﺸ ،(1373) اﷲ ﻧﻘﺶ اﻧﺪﯾ ی ﻪ  ﻓﺮ دﯾﻨﯽ در آ ﻪ ﺪ ، ﯾﻨﺪ ﺗﻮﺳﻌ ﻧﺸﺮﯾﮥ ﻋﻠﻤﯽ ﺧﺒﺮی داﻧﺸﮕﺎه ﺷﺎﻫ   ل ، ﺟﻮﻟﺒﻮس ﮔﻮﻟﺪ وﯾﻠﯿﺎم  .)  ﯽ ،(1376 ﮐﻮﻟﺐ   ، ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋ وﯾﺮاﺳﺘﺎر ﻣﺤﻤﺪ ﺟـﻮاد زاﻫـ  ، ﺪی ﻣﺎزﻧـﺪراﻧﯽ  ، ﺗﻬﺮان ﻧﺸﺮ ﻣﺎزﯾﺎر  ر ،(1388)  ﺳﻨﺪ راﻫﺒﺮدی ﭘﺪاﻓﻨﺪ ﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ ﮐﺸﻮر  ، رواﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﺪاﻓﻨﺪﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ ﮐﺸﻮ وﯾﺮاﺳﺖ دوم )  ، ﺻﺎدﻗﯽ ﯽ ،(1389 ﺳﻌﯿﺪ  ، ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰی ﭘﺪاﻓﻨﺪ ﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ در ﺑﺨﺶ ﻓﺮﻫﻨﮕ   ، ﮐﺘﺎب ﻣﺎه ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ ﺷـﻤﺎره ی 35  )  ،ﻓﯽ ﯽ ،(1381 ﺑﺮاﯾﺎن ﻬﻤﯽ ، ﻓﻠﺴﻔﻪ ی اﻣﺮوزﯾﻦ ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ:  ﻧﮕﺮش ﭼﻨﺪﻓﺮﻫﻨﮕ ن ، ﺗﺮﺟﻤﻪ ی ﺧﺸﺎﯾﺎر دﯾ ، ﺗﻬﺮا اﻧﺘﺸﺎرات ﻧﺸﺮﻧﻮ   )  ،ﻻور ﯽ ،(1373 راﺑﺮت اچ   ، دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋ  ، ﺗﺮﺟﻤﻪ ی ﮐـﺎووس ﺳـﯿﺪاﻣﺎﻣﯽ     ، ﺗﻬـﺮان اﻧﺘﺸـﺎرات ﻣﺮﮐـﺰ ﻧﺸـﺮ داﻧﺸﮕﺎﻫﯽ    ﻣﺸ ﯽ ﺖ ،(1379)  اﺻـﻐﺮ ، ﺑﮑ ﻣﺪﯾﺮﯾ ر ﺎ ﻓﺘر ﺳﺎز ﯽ ﻣﺎﻧ :ﻞ ش ، ﺗﺤﻠﯿ ﮐـﺎرﺑﺮدی ارز از رﻓﺘـﺎر ا ﯽ ﺮ ، ﻧﺴﺎﻧ ﺗﻬ ان :ﺮ ﻧﺸ ﻪ ﺗﺮﻣ   )  ، ﻣﺼﻄﻔﻮی  ،(1389 ﺳﯿﺪ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ     ، ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﭘﺪاﻓﻨﺪ ﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﻤـﻮﻣﯽ ﮐﺘـﺎب ﻣـﺎه ﻋﻠـﻮم  ، اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ  35 ﺷﻤﺎره ی )  ، ﻣﻨﺼﻮری ﻪ ،(1374 ﺟﻮاد ن ، ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺳﺘﻘﻼل و ﺗﻮﺳﻌ   ، ﺗﻬﺮا اﻧﺘﺸﺎرات وزارت اﻣﻮرﺧﺎرﺟﻪ )  ، ﻣﻮﺣﺪی ﻧﯿﺎ ﻞ ،(1389 ﺟﻌﻔﺮ ن ، دﻓﺎع ﻏﯿﺮﻋﺎﻣ   ، ﺗﻬﺮا ﺳﺘﺎد ﺗﺪوﯾﻦ ﻣﺘﻮن درﺳﯽ داﻓﻮس  )  ، ﻧﺮاﻗﯽ آن ،(1363 اﺣﺴﺎن ن ، ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺳﯿﺮ ﺗﮑﻮﯾﻨﯽ  ، ﺗﻬﺮا اﻧﺘﺸﺎرات ﻧﯿﮑﺎن  )  ، ﻧﯿﺎزی ﺳﯽ 1384 ﻣﺤﺴﻦ ن ، ﻣﺒﺎﻧﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎ ،( ﻦ ، ﺗﻬﺮا اﻧﺘﺸﺎرات اﻧﺪﯾﺸﻪ ی ﻧﻮﯾ 
Archive of SID
www.SID.ir
426 q   ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻت ﻫﻤﺎﯾﺶ ﻣﻠﯽ  ﺪا ﻨﺪ ﯽ   ﺮﻋﺎ ﻞ و ﻋ ﻮم ا ﺴﺎ      
  
)  ، ﻫﺎﺷﻤﯽ ﻓﺸﺎرﮐﯽ 1389 ﺳﯿﺪ ﺟﻮاد ، ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻓﺮﻫﻨﮓ در دﻓﺎع ،( ﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ ا ﮐﺘﺎب ﻣﺎه ﻋﻠﻮم     ، ﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ ﺷـﻤﺎره ی 35  Ziyary , k  (1999), Research on the Wommen Situation In University Society Journal of Tahavol Edary, Issue 4,5 . 

 

http://www.sid.ir/FileServer/SF/5691393h0129

 

 

·سخنرانی در دانشگاه کاشان همایش ملی پدافند غیر عامل و علوم انسانی 28 اردیبهشت 1393

·سخنرانی در کارگاه تخصصی دانشگاه کاشان همایش ملی پدافند غیر عامل و علوم انسانی 28 اردیبهشت 1393

 

 

 

 

 

 

https://kashanu.ac.ir/Files/Content/MHPadafandKashan1393.pdf