ارکان سلوک
با عده ای در اطراف مرحوم اقا سید محمد فشارکی بودیم و .....
مجله بشارت بهمن و اسفند 1385، شماره 57
ارکان سلوک
نویسنده : محمد عبداللهیان
33
غنیمت روزگار
انسان ها به طور معمول دچار غفلت و گرفتار امور دنیایی و مادی می باشند .زیرا جاذبه ها و شهوات دنیا انها را به خود مشغول داشته است و چهره انان را از جهان زیبا و کمالات عالم معنا برگردانده است و در این میان اندک اند کسانی که از خواب غفلت بیدار شدند و با عزم و اراده،بندهای مادی را گسسته اند و سیر در عالم کمالات را هدف خویش قرار داده اند و سعادت این جهان و ان جهان را نصیب خود ساخته اند و انانند که ندامت و پشیمانی در پیش روی ندارند و همواره در خرمی و شادی جاودانه به سر خواهند برد.
در شماره های پیشین بشارت این نکته را یاداور شدیم که اساس سعادت و سنگ زیرین کاخ کمالات،ورع و دوری از گناهان است و بدون ان انسان هیچ راهی به سعادت ندارد و تنها با ورع و پارسایی است که درب همه کمالات و مقامات معنوی بر روی او گشوده می گردد و رسیدن به انها میسور و ممکن می شود.
هم اکنون برانیم که در باب ورع دو مطلب اساسی دیگر را نیز برای مشتاقان امور معنوی بیافزاییم:
1.ورع از منظر روایات
2.اهتمام به ورع در دستور العملی معنوی
ورع از منظر روایات
درباره ورع و اهمیت ان و نقش اساسی و محوری ان در سیر و سلوک انسان به سوی خداوند پیامبر(ص) و امامان(ع) مطالب بسیار روشنی بیان فرمودند که هیچ کس نمی تواند با بودن این روایات نسبت به اهمیت ورع تردید داشته باشد و یا از ان سرپیچی کند و با بودن این فرمایشات راه روشن است و مسیر سعادت باز و هیچ بهانه ای برای نرسیدن به کمال باقی نمی ماند و بسیار به جاست که انسان در انها دقت روا دارد تا به خواست خداوند قلب و دل او اماده ترقی گردد.
لازم به یاداوری است که مقصود از ورع و پارسایی در روایات ذیل همان پاکی و دوری از گناهان است.
1. امام علی(ع): در عبادتی که با پارسایی همراه نباشد، خیری نیست.
2. امام صادق(ع):کوشش در عبادت اگر با پارسایی همراه نباشد،سود بخش نیست.
3. پیامبر خدا(ص):اگر چندان نماز خوانید که مانند چله های کمان(لاغر) شوید و چندان روزه گیرید که همچون کمان ها(خمیده) گردید خداوند از شما نپذیرد مگر با پارسایی(همراه باشد).
4.پیامبر خدا(ص):هر چیزی بنیادی دارد و بنیاد ایمان پارسایی است.
5.پیامبر خدا(ص):پارسایی، سرور عمل است.
6.پیامبر خدا(ص):پایه دین، پارسایی است.
7.پیامبر خدا(ص):پارسایی، در راس دین است.
8.امام علی(ع):پارسایی مرد، به اندازه دین (و دینداری) اوست.
9.پیامبر خدا(ص):بهترین دین شما،پارسایی است.
10.امام علی(ع):بهترین امر از امور دین،پارسایی است.
11.پیامبرخدا(ص):برترین دین شما، پارسایی است.
12. امام صادق(ع):بر شما باد پارسایی؛زیرا به انچه نزد خداوند است،جز با پارسایی نتوان رسید.
13. در حدیث معراج امده است:ای احمد، بر تو باد پارسایی؛زیرا که پارسایی،اول دین و وسط دین و اخر دین است… پارسایی همچون گوشواره در میان زیورها و نان در بین دیگر خوراکی هاست؛پارسایی سر ایمان و تکیه گاه دین است.پارسایی، حکایتش حکایت کشتی است:همچنان که در دریا تنها کسی نجات می یابد که در کشتی باشد، زهد پیشگان نیز جز با پارسایی رهایی نمی یابند.
14. امام علی(ع):هر که ما را دوست دارد باید به کردار ما رفتار کند و از پارسایی مدد گیرد؛زیرا که پارسایی، بهترین مدد در کار دنیا واخرت است.
15. امام باقر(ع):سخت ترین عبادت،پارسایی است.
16. امام باقر(ع):به خیثمه که برای خداحافظی خدمت حضرت ادم امده بود ـ:از طرف ما به دوستانمان سلام برسان و انان را به پروا داشتن از خدای بزرگ سفارش کن و ای خثیمه به انان اعلام کن که ما در پیشگاه خداوند برای انان هیچ کاری نمی توانیم انجام دهیم، مگر این که عمل کنند و به ولایت و دوستی ما نرسند، مگر با پارسایی.
17. امام علی(ع):نتیجه پارسایی، درست شدن نفس و دین است.
18. امام علی(ع):با پارسایی است که که عمل به بار می نشیند.
19.امام علی(ع): پارسایی، بنیاد تقوا است.
20. امام علی(ع):علم(و معرفت) بدون پارسایی پاک نمی شود(یا رشد نمی کند).
21. امام علی(ع):سبب درست شدن دین(شخص دیندار) پارسایی است.
22.امام علی(ع):سبب درست شدن نفس، پارسایی است.
23. امام صادق(ع):از خدا پروا کنید و دین خود را با پارسایی نگهدارید.
24. امام علی(ع):پارسایی(به معنای) دوری کردن است.
25. پیامبر خدا(ص):نمازی که پشت مردی پارسا خوانده شود، پذیرفته(درگاه حق) است و هدیه ای که به مردی پارسا داده شود، پذیرفته (درگاه خداوند) است و نشستن با مردی پارسا، از عبادت است و گفتگو کردن با او، صدقه است.
فرمایشات امامان(ع) در باب ورع ان قدر روشن و کامل و جاذبه دار می باشد که جای دارد انسان ان را همیشه مرور کند و از حقایق انها بهره مند گردد.
اهتمام به ورع در دستور العملی معنوی
در باب ورع دستور العمل ممتاز و با اهمیتی را از عارف عالی مقام و سالک نامدار ملاحسین قلی همدانی در شماره 53 بشارت اوردیم که ان می تواند با بیان موثر ان عارف واصل،بیدارگر وجدان انسان های پاک باشد.
اکنون دستور العمل دیگری را در این باب می اوریم که ان هم نیز از عظمت و فضیلت بالایی برخوردار است و این دستورالعمل از طریق ایت الله العظمی شیخ عبدالکریم حایری(ره) به ما رسیده است و از ان برمی اید که این دستور العمل و سیره عملی در بین استادان این فقیه بزرگ همچون سید محمد فشارکی(ره) و نیز نادره زمان حضرت ایت الله العظمی میرزا حسن شیرازی(ره) متداول بوده است و ان بزرگان بر طبق ان عمل می کردند و شاگردان خاص خود را به ان متوجه می ساخته اند.
چنانکه می دانید ایت الله شیخ عبدالکریم حایری(ره)،موسس حوزه علمیه قم و استاد حضرت امام خمینی(ره) و بسیاری از مراجع تقلید می باشد. و امروز حوزه علمیه قم دهها هزار محقق،دانشمند و نویسنده توانا را در خود جای داده است و اکثر مراجع بزرگوار تقلید شیعیان جهان در ان به سر می برند و وجود صدها مرکز علمی و تحقیقاتی در باب علوم و معارف اسلامی در شهر مقدس قم رونقی بسزا در پیشبرد اهداف دینی دارد و امروز از حوزه علمیه قم،این منبع علم به سراسر جهان برکات معنوی و علمی سرازیر می باشد و حوزه علمیه قم خورشید درخشانی است که پرتو ان بسیاری از نقاط جهان را روشن ساخته است.
این حوزه علمیه در حدود صد سال پیش توسط ان فقیه عالی مقام پایه گذاری شده است.
و دستور العملی که در این شماره می اوریم از ان چهره علم و عمل به ما رسیده است که بی شک ان بزرگوار از چهره های موفق در صحنه علم و عمل بوده است و دلیل اشکار ان هم تاسیس و پایه گذاری حوزه با عظمت و ماندگار قم می باشد.
از این روی این دستورالعمل با توجه به ریشه و اساس ان می تواند برای همه انسان هایی که برای یافتن رمز و راز موفقیت کوشش می کنند چراغ راه باشد و عمل ان می تواند انسان را به بالاترین مراحل کمال برساند.
و یاداور می شویم که این دستورالعمل معنوی در باب ورع و دوری از گناهان مربوط می شود به دورانی که شیخ عبدالکریم حایری(ره) به صورت طلبه ای جوان در شهر مقدس سامرا مشغول به تحصیل بوده است و از اساتید بزرگی همچون میرزای شیرازی(ره) و سید محمد فشارکی(ره) بهره مند بوده است و در ذیل این دستور العمل و زمینه ان از زبان خود ان بزرگوار اورده می شود.
من در دوران جوانی و تحصیل در شهر سامرا روزی در حمام بودم، اخوند ملافتحعلی سلطان ابادی،هم در حمام بود.ایشان کور بودند و کسی را نمی دیدند، من رفتم خدمتش و سلام کردم و خود را به عنوان برادر زاده اقای سید محمد فشارکی به ایشان معرفی کردم، ایشان در ضمن اظهار لطف، گفتند:
چه درسی می خوانی؟
گفتم:شرح لمعه و قوانین.
گفتند:نماز شب نیز می خوانی؟
گفتم:نه، چنین دستوری عم محترم نداده است.
سه مرتبه گفت:علیک بصلاه اللیل.
حرف ایشان در گوش من همواره تاثیر می کرد تا انکه بالاخره بعد از بیرون امدن از حمام یک سره به منزل ایشان رفتم که دستور ریاضت و ادمیت را از او بگیرم، چون معروف به سیر و سلوک و توجه الی الله تعالی بود.رفتم خدمتش و ایشان دستور ریاضت اربعین دادند.به خانه عم محترم که برگشتنم،ایشان با بی تابی سوال کردند:کجا بودی؟و چرا ما و بچه ها را منتظر گذاشتی؟
من واقع امر را برای ایشان ذکر کردم، گفت:
ـ افسوس این جوان را هم، اخوند ملافتحعلی از دست ما می گیرد.دیگر به دنبال تحصیل و ترقی نخواهد رفت.1
ـ پسر جان من! این ریاضت اخوند برای پیرزن ها است.تو اگر اهل ریاضتی، بیا من دستوری به تو بدهم که ریاضت اهل علم و تحصیل باشد.شب، موقع خواب تسبیح را به دست بگیر و دود خود را روشن کن و مشغول کشیدن بشو و از اول صبح که از خواب بیدار شدی تا به حال که می خواهی بخوابی، حساب خودت را بکن که چه گناهی از تو سر زده است، همه را با تسبیح تعدا کن و پس از ان، از ته دل توبه کن و بنا بگذار که دیگر این گناه را انجام ندهی، تا چهل شب این عمل را انجام بده و شب چهلم اگر هر چه فکر کردی چیزی از دانه های تسبیح نیفتاد و هیچ گناهی نکرده بودی،جدا از ته دل خداوند متعال را شکر کن و پس از این بنا بگذار، سعی کنی هر عمل انجام می دهی برای خدا باشد و اقا هم(یعنی میرزای بزرگ استاد) هم مشغول این ریاضت یعنی دومی(ظ) هست.
مرحوم ایت الله العظمی اقای شیخ محمد علی اراکی(ره) که از شاگردان طبقه اول ایت الله العظمی شیخ عبدالکریم حایری(ره) می باشد، نقل کردند که مرحوم اقای شیخ عبدالکریم(ره)فرمودند:
با عده ای در اطراف مرحوم اقا سید محمد فشارکی بودیم و شاید از من فاضل ترهم در شاگردان او بود ولی یک عنایتی مخصوص به خصوص من داشت که اسرار خود را به من می گفت،گفت:من سعی می کنم که این درسی که می گویم از اول تا اخر برای خدا باشد و بحمدالله موفق هستم، مگر وقتی که یکی ایرادی می گیرد که من درصدد دفاع برمی ایم دیگر این مراقبت نیست.
1. این برخورد مرحوم فشارکی ره هشداری است به معلمان اخلاق، که طلاب و دانشجویان را جوری تربیت کند که علاوه بر تهذیب اخلاق به تحصیل علم و ترقی علمی هم اهمیت بدهند و بی سواد نمانند.
کلمات کلیدی:
ارکان سلوک
https://hawzah.net/fa/Magazine/View/5248/5308/49657/%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D8%B3%D9%84%D9%88%DA%A9?SearchText=%D9%81%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%83%D9%8A
