در اصفهان مردم به رهبری 3 عالم: ... و ملا باقر فشارکی در مقابل انعقاد این قرارداد به مبارزه پرداختند. 

تاریخ انتشار: ۱۶:۰۳ - ۲۴ اردیبهشت ۱۳۹۰

تعداد نظرات: ۱ نظر

  پ

به مناسبت 24 اردیبهشت، سالروز لغو امتیاز تنباکو

قرارداد تالبوت جرا و چگونه شکل گرفت؟!

زمانی که ناصرالدین شاه برای سفر خود به فرنگ با کمبود بودجه مواجه شد، امین السطان برای حل این مشکل و با گرفتن رشوه از یک سیاستمدار انگلیسی به نام ولف، انحصار توتون و تنباکو را به شرکت انگلیسی واگذار کرد.

گروه اندیشه «خبرگزاری دانشجو»؛ در زمان حکومت ناصرالدین شاه قاجار، کشورهای استعمارگر روس و انگلیس در شمال و جنوب، ایران را به حالت نیمه مستعمره در آورده بودند. از پیامدهای رفاقت بین این دو کشور به حفظ وضع موجود سیاسی در آن زمان اشاره کرد.

 

سیستم سیاسی کشور در زمان ناصرالدین شاه، سیستم استبدادی بود، امر، امر او و دستوراتش لازم الاطاعه بود. ضعف اقتصادی ناشی از بی کفایتی ناصرالدین شاه باعث به وجود آمدن بازار امتیازگیری برای 2 کشور روس و انگلیس شد.

 

امتیازات واگذار شده به گونه ای بود که باعث حیرت اروپائیان شده. به طور مثال وقتی خبر امتیاز رویتر در روزنامه‌های اروپا منتشر شد، بهت و حیرت، مردم را فرا گرفت و به طنز قرن 19 را قرن امتیاز رویتر نامیدند.

 

این قرارداد استعماری در زمان نخست وزیری لردسالیسوری در انگلیس منعقد شد .سیاست بریتانیا در امتیاز رویتر با شکست مواجه شد. لذا انگلیس در تلاش بود تا سیاست‌های استعماری خود را در ایران تقویت کند و علاوه بر این ،در گذشت رجال بزرگ و پخته ، تاثیری که فشار روسیه تزاری به ایران وارد می کرد و باعث کشیده شدن ایران به سمت قطب مخالف یعنی انگلیس می شد و تمایل گاه گاه ناصرالدین شاه به عمران و آبادی در اثر سفرهایی که به غرب داشت، باعث شد تا انگلیس فرصت را غنیمت شمرده و با در پیش گرفتن سیاست تطمیع و تجبیب قرارداد استعماری تالبوت را منعقد نماید.

البته ، با به ثمر نشستن نهضت تنباکو، سالیسوری پس از 6 سال صدرات، مسند حکومت را باخت.

 

در آن سالها یک پنجم مردم ایران به کار خرید، فروش و کشت توتون و تنباکو مشغول بودند و سالانه 435 تن، توتون و تنباکو به ترکیه، هند، افغانستان صادر می شد.

 

سود شرکت انگلیسی را در این قرارداد سالانه 500 هزار لیره تخمین می زدند و این در حالی بود که این شرکت سالانه 150 هزار لیره به دولت ایران می پرداخت.

 

نکته قابل توجه این است که گویا ناصرالدین شاه برای سفر خود به فرنگ با کمبود بودجه مواجه شده و امین السطان برای حل این مشکل و با گرفتن رشوه از یک سیاستمدار انگلیسی به نام ولف انحصار توتون و تنباکو را به شرکت انگلیسی واگذار کرده است.

 

قرارداد بین دولت ایران و تالبوت بسته شد و با بازگشت ناصرالدین شاه، فرمان امتیاز بدین صورت صادر  می شود:

«انحصار خرید و فروش و ساختن کل توتون و تنباکو در داخل که در ممالک ایران به عمل آورده می شود، تا انقضاء مدت 50 سال از تاریخ امضای این انحصارنامه به ... تالبوت و شرکای خودشان مشروط به شرایط زیر مرحمت فرمودیم.»

 

کمپانی در ابتدا در بهترین قسمت تهران باغی خرید و تعداد زیادی از اتباع انگلیسی به عنوان کارکنان کمپانی وارد ایران شدند. به تدریج فاش شد که هدف انگلیس صرفا انحصار توتون و تنباکو نبوده بلکه، الف) نفوذ در بازار و فروش کالاهای غیر مجاز اسلامی ب) استفاده از دختران غربی در تجارت ،اشاعه مراکز فساد ج) ترویج مسیحیت ، از دیگر اهدافی بوده که انگلیس در پی دستیابی به آنها این قرارداد ننگین را منعقد نموده.

 

با برملا شدن محتوای قرارداد، مردم و اصناف شروع به اعتراض کرده و در شهرها ،مردم با رهبری علما دست به قیام زدند، در شیراز سید علی اکبر فال اسیری (داماد و مشاور میرزای شیرازی) خروشید و قوام الملک شیرازی، علاوه بر تبعید سید، مردمی را که در شاهچراغ تجمع کرده بودند به گلوله بست. در تبریز مردم به رهبری میرزا جواد آقا مجتهد تبریزی قیام کردند تا جایی که جان مظفرالدین میرزای ولیعهد به خطر افتاد.
 
در اصفهان مردم به رهبری 3 عالم: آقانجفی، شیخ محمدعلی و ملا باقر فشارکی در مقابل انعقاد این قرارداد به مبارزه پرداختند. قیام مردم درمقابل این قرارداد،در مشهد بسیار فراگیر بود.صدها نفر از مردم در مسجد گوهرشاد بست نشسته و لغو قرارداد را خواستار شدند.

 

سید جمال الدین اسدآبادی با ارسال نامه ای به مرحوم میرزای شیرازی وی را از محتوای این قرارداد مطلع کرده و از  وی یار می طلبد.

 

و اینجا بود که میرزای شیرازی رهبری نهضت لغو قرارداد ننگین توتون و تنباکو را به عهده گرفت./انتهای پیام/

 لینک کوتاه: snn.ir/000WkB

 

 

 

https://snn.ir/fa/news/125871/%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%88%D8%AA-%D8%AC%D8%B1%D8%A7-%D9%88-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%B4%D9%83%D9%84-%DA%AF%D8%B1%D9%81%D8%AA