سیماى صابران در قرآن، اثر دکتر محمد على لسانى فشارکى
2.
| سرشناسه | : | ال‍ق‍رض‍اوی، یوسف |
| عنوان و نام پدیدآور | : | سیمای صابران در قرآن/ نوشته یوسف قرضاوی؛ ترجمه م‍ح‍م‍دع‍ل‍ی لسانی فشارکی |
| مشخصات نشر | : | ت‍ه‍ران: ب‍ن‍ی‍اد قرآن، ۱۳۶۳، ۱۳۶۰. |
| مشخصات ظاهری | : | ص ۲۴۸ |
| فروست | : | (ب‍ن‍ی‍اد قرآن؛ ۲۳: تفسیر۳) |
| شابک | : | ۲۴۰ریال |
| وضعیت فهرست نویسی | : | ف‍ه‍رس‍ت‍ن‍وی‍س‍ی ق‍ب‍ل‍ی |
| یادداشت | : | عنوان اص‍ل‍ی: الصبر فی القرآن. |
| یادداشت | : | کتابنامه ب‍ه‌ص‍ورت زی‍رن‍وی‍س |
| موضوع | : | صبر (قرآن) |
| شناسه افزوده | : | لسانی فشارکی، م‍ح‍م‍دع‍ل‍ی، مترجم |
| رده بندی کنگره | : | BP۱۰۴/ص۲ق۴ ۱۳۶۳ |
| رده بندی دیویی | : | ۲۹۷/۱۵۹ق۵۷۷س ۱۳۷۳ |
| شماره کتابشناسی ملی | : | م۶۱-۱۱۱۸ |
سیمای صابران در قرآن
| نام کتاب | سیمای صابران در قرآن |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | الـصبر فی القرآن |
| پدیدآورندگان |
لسانی فشارکی، محمد علی (مترجم و محقق) قرضاوی، یوسف (نویسنده) |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | BP 104 /ص2 ق46041 |
| موضوع | صبر (قرآن) |
| ناشر | دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، مرکز انتشارات |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1378 هـ.ش |
معرفى اجمالى
سیماى صابران در قرآن، اثر محمد على لسانى فشارکى، ترجمه و تحقیق کتاب «الصبر فى القرآن»، تألیف دکتر یوسف القرضاوى است که به تحقیق موضوعى پیرامون مفاهیم آیات قرآنى در رابطه با صبر و صابران پرداخته است.[۱]
ساختار
کتاب با دو مقدمه از مترجم و مؤلف آغاز گردیده و مطالب که از اسلوب بسیار زیبا و اتقان و ابداع برخوردار مى‌باشد، در شش فصل و سه پیوست تنظیم شده است.[۲]
مؤلف در این کتاب، که در نوع خود کم‌نظیر است، با استفاده از آیات قرآنى در مقوله «صبر»، به تشریح و تفسیر آن از دیدگاه اسلام پرداخته است.[۳]در انتهاى کتاب، سه پیوست از مترجم آمده است: در پیوست اول، مترجم روش استنباطى خود را از تفسیر المیزان علامه طباطبایى(ره) به زبان ساده، مشتمل بر دوازده راه کار، آورده است.
در پیوست دوم نیز لیست کامل و مرتب شده آیات مربوط به تحقیق موضوعى «صبر» آمده است تا راه بر علاقه‌مندان به تحقیق موضوعى در قرآن، هموارتر گردد.
مترجم در حین تهیه آخرین دست‌نویس کتاب، دو تغییر را در متن و به تبع آن در ترجمه انجام داده است: یکى اینکه گاهى مؤلف تحت تأثیر بیانات عرفا قرار گرفته و یک مطلب را با دو یا سه وضع و تعبیر از اشخاص مختلف نقل کرده است. مترجم بعضى از این بیانات را ضمن رعایت انسجام مطالب کتاب، حذف کرده و چندین برابر آن‌ها در پاورقى‌ها، به تحقیق‌هاى قرآن پرداخته است. دیگر اینکه مؤلف نشانى آیات قرآنى را طبق معمول و مطابق روش تحقیق در پانویس‌ها آورده است. ولى مترجم براى دست‌رسى آسان‌تر، نشانى آیات قرآنى را مگر در یکى دو مورد، به متن انتقال داده است. علاوه بر این، هرجا در متن عربى کتاب، به اشعار عربى استشهاد شده، مترجم کوشیده است نیم بیت یا تک بیتى از ادبیات فارسى را جایگزین اشعار عربى کند.
درباره صبر ایوب(ع) نیز، از آنجا که داستان این پیامبر داراى ابعاد وسیعى است و در صورت بدآموزى‌هایى که فعلاً در رابطه با این داستان وجود دارد و قرن‌ها نیز وجود داشته است، مترجم به یک تحقیق قرآنى پیرامون داستان ایوب(ع) پرداخته است که فشرده آن به صورت پیوست سوم، در آخر کتاب آمده است.
گزارش محتوا
در مقدمه مترجم، پیرامون ترجمه و پیوست‌هایى که توسط مترجم در انتهاى کتاب آمده، توضیحاتى ذکر شده است.
در مقدمه مؤلف، تفسیر موضوعى و برخى از آثارى که به این روش نوشته شده، مورد مطالعه قرار گرفته است. به نظر نویسنده، مطالعات موضوعى در قرآن بسیار سودمند است و پاسخگوى نیازهایى است که دوره‌هاى کامل تفسیر ترتیبى قرآن نمى‌توانند از عهده آن‌ها برآیند. وى در پایان، اهمیت و ویژگى‌هاى روش تفسیرى مورد بحث را طرح و شرح کرده است.[۴]
نویسنده در فصل اول، «ماهیت و ضرورت صبر» را از دیدگاه قرآن و ضرورت‌ها، انواع و احکام تشریعى و انگیزه صبر را مورد بحث قرار داده است.
وى معتقد است که صبر، درخشنده‌ترین خلق و خوى قرآنى است که در همه سوره‌هاى مکى و مدنى قرآن به نوعى مورد توجه و عنایت خداوند قرار گرفته است.[۵]
به اعتقاد وى، با توجه به معناى دقیق صبر در قرآن، امور ناخوشایند براى انسان گوناگون و رنگارنگ است، بنابراین، قلمرو صبر، میدان‌هاى بسیارى را دربرمى‌گیرد و دایره صبر بسیار بیش از آنچه مردم تصور مى‌کنند گسترش دارد.[۶]
به باور وى، توجه فراوان قرآن به صبر، به خاطر ارزش دینى و اخلاقى آن است. صبر، یک فضیلت اخلاقى درجه دوم یا تکمیلى نیست، بلکه یک ضرورت است و ترقى، تعالى و تکامل انسان، چه از جهت مادى و چه از جهت معنوى، جز در سایه آن، امکان‌پذیر نیست.[۷]
البته وى توجه به این نکته را نیز ضرورى دانسته است که یکى از مهم‌ترین معیارهایى که در شناسایى صبر پسندیده باید لحاظ شود، به‌جا و به‌موقع بودن آن است؛ به عنوان مثال، نمونه صبر بى‌ارزش، صبرى است که دوزخیان پس از آنکه مى‌بینند تا ابد باید در آتش بمانند، به فکر آن مى‌افتند. این صبر دیگر هیچ فایده‌اى ندارد.[۸]
در فصل دوم کتاب، به زمینه‌هاى صبر در زندگى روزمره هر انسان و نتایج و کارکردهاى این پدیده پرداخته شده است.
در بیان قرآنى، صبر بر حسب زمینه‌ها و موارد گوناگون، شش قسم عمده دارد که عبارتند از:
1- صبر بر بلاهاى دنیا؛ 2- صبر در برابر خواهش‌هاى نفس؛ 3- صبر در مقام فرمانبرداى خداوند؛ 4- صبر در راه تبلیغ دین که قرآن نمونه‌هاى گوناگونى از این نوع صبر را در داستان‌هاى پیامبران(ع) آورده و ابعاد مختلف و دقیق این نوع صبر را نشان داده است؛ 5- صبر در میدان جنگ؛ 6- صبر در مقام معاشرت با مردم.
در فصل سوم کتاب، جایگاه صبر و صابران در قرآن بیان شده است. نویسنده معتقد است با بررسى مواردى که در قرآن سخن از صبر به میان آمده است، به وضوح آشکار مى‌شود که از دیدگاه قرآن، صبر والاترین و بالاترین درجه دین‌دارى است و بزرگ‌ترین امتیاز اهل ایمان به حساب مى‌آید و بندگان شایسته خداوند به هر مقامى که رسیده‌اند، در پرتو آن بوده است.[۹]
وى بر این باور است که قرآن، همه خیرات دنیا و آخرت را دستاورد صبر و هر موفقیتى را در دنیا و آخرت، وابسته به صبر و رسیدن به بهشت و رهایى از دوزخ و هر سعادت و تکاملى را که فرد و جامعه انسانى در اندیشه آن باشد را وامدار صبر دانسته است.[۱۰]
در فصل چهارم اسوه‌هاى تاریخى صبر تحت عنوان «قهرمانان صبر» معرفى شده است. این بخش شامل معرفى پیامبرانى چون ایوب(ع)، یعقوب(ع)، یوسف(ع)، اسماعیل(ع) و پیامبران اولوالعزم(ع) مى‌باشد.
در فصل پنجم، پشتوانه صبر تحت عناوین شناخت طبیعت زندگى، خودشناسى، باورداشتن پاداش خداوندى، امید قطعى به گشایش، به جبران محرومیت‌ها، زنده نگهداشتن یاد قهرمان صبر، و ایمان به قضا و قدر بررسى شده است.
یکى دیگر از جلوه‌هاى توجه خاص و عنایت ویژه قرآن نسبت به صبر، این است که در کنار توصیه‌هاى فراوان به پیامبر(ص) و مسلمانان در رابطه با صبر، بیان ضرورت آن، مزایاى صابران در دنیا و آخرت، معرفى صابران نمونه و تجلیل بى‌نظیر از آنان، راه‌هاى دست‌یابى به فضیلت صبر را نیز به تفصیل بیان داشته است. به اعتقاد نویسنده، راز این همه توضیح، تفصیل و تأکید، این است که خداوند خود مى‌داند که انسان طبیعتاً شتابزده و عجول است و این خود انسان است که باید امتیاز صبر را کسب کرده و درجات صابران را به خود اختصاص دهد.[۱۱] نویسنده در آخرین فصل کتاب، آفات صبر از قبیل شتابزدگى، خشم، دلتنگى، افسردگى و ناامیدى را تشریح شده است.[۱۲]
وضعیت کتاب
فهرست مطالب در ابتدا و کتابنامه، در انتهاى کتاب آمده است.پاورقى‌ها از آن مترجم بوده و به تحقیقات قرآنى وى پیرامون مطالب عنوان شده در متن، اختصاص یافته است.
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- معرفى آثار: معرفى کتاب‌هاى فارسى، مجله گلستان، اردیبهشت 1381، شماره 115، صفحه 8 تا 32.
- نگاهى به کتاب‌هاى تازه، مجله کیهان فرهنگى، اردیبهشت 1379، شماره 163، صفحه 78 تا 81.
