سرزمین منا

اطلاعات - تصاویر - نقشه های ناب

سرزمین منا

با سرزمین منا آشنا شوید

منا سرزمینی در مکه است

 

با سرزمین منا آشنا شوید

موقعیت جغرافیایی سرزمین منا

منا سرزمینی در مکه است. سرزمین منا، که پس از گذشتن از وادی محسِّر آغاز می شود، فاصله‌ای به طول حدود ۵/۳ کیلومتر و عرض تقریبی پانصد متر، میان دو کوه ممتد قرار دارد و انتهای آن به مکه ختم می شود. حدود منا نیز با تابلوهایی مشخص شده و در مسیر مکه، جمره عقبه، حد منا به حساب می‌آید. منا مکانی است که حجّاج از روز دهم تا دوازدهم ـ و برخی تا روز سیزدهم ـ در آن می مانند.

 

وقایع تاریخی رخ داده در منا
قسمت پایانی منا؛ یعنی عَقَبه، جایی است که نخستین بار مسلمانان یثرب در آن‌جا با رسول خدا(صلی الله علیه وآله) بیعت کردند و بیعت آنها با نام بیعة العقبه شهرت یافت. دورترین قسمت آن به مکه، وادی محسِّر است که میان مزدلفه و منا قرار دارد و محلی است که گفته می شود سپاه ابرهه در آنجا گرفتار عذاب الهی شدند.

 

وجه تسمیه منا
گفته‌اند کلمه من بر گرفته از این سخن امام رضا(علیه السلام) است که فرمود: منا را از آن جهت من خوانند که جبرئیل به ابراهیم گفت: تَمَنَّ عَلَی رَبِّکَ مَا شِئْتَ [۱]، هرچه از خداوند می خواهی، آرزو کن. ابراهیم از خداوند خواست به جای ذبح فرزندش، قوچی را بفرستد تا به عنوان فدیه اسماعیل، آن را ذبح کند و خداوند آرزوی او را برآورده کرد. [۲] [۳]

کار حجاج در منا
کار اصلی حُجّاج در منا، چنان است که در روز دهم، ابتدا جمره عقبه را رمی می کنند. پس از رمی، قربانی و سپس حَلْق یا تقصیر انجام می شود و بدین ترتیب از حالت احرام بیرون می آیند. آنان موظفند در روز یازدهم و دوازدهم هر سه جمره ـ اولی، ثانیه و عقبه ـ را رمی کنند و به علاوه شب‌ها را ـ به تفصیلی که در مناسک آمده است ـ در منا بیتوته کنند.
اینها اعمالی است که از پیش از اسلام در حج وجود داشته و آغازگر آن حضرت ابراهیم (ع) بوده است.

 

منا مکانی است که حجّاج از روز دهم تا دوازدهم  و برخی تا روز سیزدهم  در آن می مانند

 

علت رمی جمرات
در حدیثی از امام صادق(علیه السلام) آمده است: علت رمی جمرات آن است که شیطان در محل جمره بر ابراهیم ظاهر شد. جبرئیل از ابراهیم خواست تا هفت سنگ به او بزند و با زدن هر سنگ تکبیر بگوید. ابراهیم چنین کرد و این سنّت شد. [۴]

 

نوع رمی جمرات
از همان صدر اسلام، دو جمره اولی و وسطی، از تمامی اطراف باز و قابل رمی بوده است؛ اما جمره عقبه، سینه کوه بوده و رسول خدا(صلی الله علیه وآله) در حالی که در سمت چپش مکه و سمت راستش منا بود، آن را رمی می کرد. [۵]
بنابر روایات شیعه، مستحب آن است که فرد رمی کننده، پشتش به مکه و رویش به طرف جمره باشد. در سال ۱۳۷۶ ق عبدالله بن دهیش، رییس محاکم شرعی مکه، فتوا به تخریب این کوه داد، مشروط بر آن که از آن سوی رمی صورت نگیرد؛ اما اکنون از هر طرف به جمره عقبه رمی می شود.

 

برگزاری جشن در منا در گذشته
در گذشته و تا زمان دولت عثمانی، از شب عید قربان و دو روز بعد، جشن و سرور در منا برپا و همه جا چراغان می‌شده است.

حکم ساخت و ساز در منا
یکی از مسائل فقهی مورد بحث در منا، آن بوده است که آیا ساختمان در آنجا رواست یا خیر. در این‌باره، اختلاف نظریه‌های فراوانی وجود داشته است. پیش از دوره وهابی ها ساختمان های متعددی در منا بوده است؛ اما پس از آن، برای مدتی آن بناها تخریب شد و تا این اواخر شیخ عبدالله بن باز با ساختن بنای دائمی در آنجا مخالف بود.
از سال ۱۴۱۸ به این سو، چادرهای جدیدی درست شده است. این چادرها از جنس برزنت و غیرقابل احتراق تهیه و در طول سال برچیده نمی شود. همچنین راه های اصلی و فرعی، همه سنگ‌فرش یا آسفالت شده و به این ترتیب منا در ایام حج، دل‌پذیر شده است.

 

از سال ۱۴۱۸، چادرهای جدیدی در منا برای حجاج درست شده است

 

 محل چادرهای ایرانیان در منا
گفتنی است چادرهای ایرانی در نخستین بخش منا، پس از عبور از وادی محسّر قرار دارد. این بخش در عین حال که از جمرات دور است، اما از نظافت و خلوتی بیشتری از نظر رفت و آمد سایر حجاج برخوردار است.

 

قربانگاه‌های منا
قربانگاه‌های منا در گذشته در بخش ورودی به منا از سمت وادی محسِّر، واقع شده بود که گویا چیزی از آن در منا نبود. از سال ۱۴۲۰ هجری، قربان‌گاه اصلی به محل دیگری در فاصله ۵۰۰ متری منا به نام مُعَیْصم انتقال یافته و به صورت مجهز و با تقسیم بخش‌های آن برای حجاج کشورهای مختلف، به فعالیت مشغول است. هنوز بخشی از قربان‌گاه ها نیز در همان منطقه قرار دارد.

 

ایام تشریق
روزهای دهم تا دوازدهم ذی حجه را ایام تشریق می نامند. این تشریق به معنای خشک کردن گوشت‌های قربانی است که از این طریق برای حفظ آنها از فاسد شدن استفاده می شده و ماه‌های بعد مورد استفاده قرار می گرفته است.

 

مساجد موجود در منا
در گذشته و از قرون نخست اسلامی، چندین مسجد در منا وجود داشته که برخی از میان رفته و برخی موجود است.

 

-----------------------------------
پی نوشت
۱. وسائل الشیعه ج۱۶، ص۳۵۵.    
۲. عیون اخبار الرضا ج۲، ص۹۱.
۳. علل الشرائع ج۲، ص۴۳۵.    
۴.علل الشرائع ج۲،ص۴۳۷.    
۵. التاریخ القویم ج۶، ص۱۵.
منبع : wikifeqh.ir

آیا می‌دانید؟ ( چادرهای منا و عرفات)

• 13 مهر 1392
 

زائران در ایام تشریق که از هشتم تا دوازدهم ذیحجه بطول می‌انجامد، در مشاعر مقدس عرفات، مزدلفه و منا حضور یافته و پس از انجام اعمال مربوطه به مکه بازمی‌گردند. در این روزها علاوه بر انتقال و جابجایی حجاج و استقرارآنان در این اماکن متبرک از برخی خدمات و رسیدگی‌ها از قبیل: تغذیه، بهداشت، تأسیسات و ... باید برخوردار شوند. مؤسسه مطوفین حجاج ایران و مکاتب وابسته به آن زیر نظر وازرت حج عربستان و همچنین سندیکای اتوبوس‌داران عربستان(نقابه) مسئول تأمین این گونه تسهیلات و امکانات هستند و ستاد حج مکه مکرمه و دفتر نمایندگی سازمان حج و زیارت در عربستان مسئولیت هماهنگی و جذب و نظارت بر روند کمی و کیفی خدمات رسانی حجاج را برعهده دارند.
به منظور اسکان حجاج در مشاعر مقدس، ابتدا زمین بر اساس مساحت متعلق به حجاج ایرانی در حدود منطقه مربوط به ایران تعیین و نقشه آن به ستاد حج مکه مکرمه دادخ می‌شود که پس از تطبیق نقشه‌ها و تقسیم محوطه نقشه چینش کاروان‌ها از طریق مدیران مجموعه (مدیران ایرانی هتل‌های مکه) بین کاروان‌های مستقر در هتل‌ها تقسیم می‌نمایند و وسایل و امکانات را قبلاً به مشاعر منتقل کرده و پس از نصب تابلو‌های راهنما و تعبیه وسایل در عرفات و منا، مقدمات پذیرایی را فراهم می‌نمایند. البته در مزدلفه خیمه وجود ندارد و فقط امکاناتی مثل : زیرانداز، آبجوش، بسته غذایی، روشنایی، سرویس بهداشتی و ... برقرار می‌باشد.
روابط عمومی سازمان حج و زیارت برای آگاهی زائران عزیز ذکر چند نکته را در مورد بهره‌برداری شایسته از امکانات با توجه به محدودیت‌ها و ویژگی‌های آن ایام ضروری می‌داند:
1-آیا می‌دانید؟ در حج 92 تعداد 6400 خیمه به حجاج ایرانی اختصاص یافته است و چادرهای عرفات بصورت پارچه‌ای و موقت نصب می‌شود اما خیمه‌های منا سال‌ها است  که ثابت و از جنس برزنت نسوز و با مساحت استاندارد می‌باشد.
2-آیا می‌دانید؟ کشور عربستان بابت اسکان و پذیرایی و بهداشت در خیمه‌ها مبلغ ثابتی به عنوان ورودیه از هر حاجی دریافت می‌نماید که در هزینه‌های سفر حج پیش‌بینی و از ایران اخذ گردیده است.
3-آیا می‌دانید؟ حجاج ایرانی ناگزیرند داخل سرزمین منا وقوف نمایند و خروج از منا در زمان‌های مقرر تابع احکام شرعی است. لذا در برخی خیمه‌های واقع در اطراف منا که کشورهای دیگر استفاده می‌کنند نمی‌توانند اسکان پیدا کنند.
4-آیا می‌دانید؟ محوطه مربوط به ایران در مزدلفه از قبل مشخص شده و امکانات آن توسط ستاد حج کشورمان براساس تعهدات عربستان کنترل شده است.
5-آیا می‌دانید؟ در منا و عرفات به هر حاجی کمی بیشتر از یک متر مربع فضای استراحت تعلق می‌گیرد بنحوی که در هر خیمه 16 متر مربعی منا 13 تا 14 نفر مستقر می‌شوند و در خیمه 13/5 متر مربعی عرفات 10نفر اسکان می یابند. لذا زائران عزیز بایستی خود را با این شرایط وفق دهند.
6-آیا می‌دانید؟ علاوه بر قرارداد عادی که تعهدات مؤسسه مطوفین را در تأمین مایحتاج زائران نشان می‌دهد، ارائه برخی خدمات افزون‌تر از سوی مؤسسه در قالب یک قرارداد بعدی با هزینه بیشتر امکان‌پذیر شده است (مثل: در اختیار گذاشتن قالب یخ اضافه تر از اندازه مقرر یا آبجوش در مزدلفه و همچنین تعدادی فریزر و کولر آبی و فرش و تأمین روشنایی در عرفات).
7-آیا می‌دانید؟ از سال آینده قرار است در بعضی بخش‌های عرفات نیز طی چند مرحله چادر ثابت نصب گردد.
8-آیا می‌دانید؟ خط قطار که بین مشاعر مقدس در حرکت است، فعلاً منطقه اسکان حجاج ایرانی در عرفات را پوشش نمی‌دهد.
9-آیا می‌دانید؟ در عرفات و منا خیمه‌های هموطنان ما در مجاورت حجاج آفریقایی غیر عربی است اما در مزدلفه منطقه محصور شده مربوط به ایران جداس از سایر کشورها و نسبتاً مسطح و باز و تمیز است اما از مرز مزدلفه با منا کمی دور است.
10-آیا می‌دانید؟ منطقه استقرار حجاج ایرانی در منا در مکان بلندی از آن سرزمین و در منطقه نسبتاً بهتری از سایر کشورها قرار گرفته است، اما در عین حال از منطقه جمرات دور است و نیاز به پیاده‌روی دارد.
11-آیا می‌دانید؟ در صورت آسیب دیدن چادرهای منا از ناحیه کاروان‌ها یا زائران، خسارت آن توسط مؤسسه مطوفین اخذ می‌گردد.
12-آیا می‌دانید؟ در حج سالجاری ساکنان یک هتل مکه، در عرفات و منا نیز در یک منطقه اسکان خواهند یافت و از خدمات مدیرمجموعه و مدیر کاروان خود بهره‌مند می‌باشند. البته اهالی یک استان بر حسب اینکه در کدام ساختمان مکه اسکان داشته‌اند، در عرفات و منا ممکن است جدای از یکدیگر باشند. لذا نقسیم خیمه‌ها بصورت مطلق براساس استان محل سکونت در ایران انجام نشده بلکه بر مبنای ساکنین هر هتل در مکه مستقر می‌شوند.
13-آیا می‌دانید؟ نیروهای امدادی بعلاوه خدمه امدادگر سازمان یافته و عوامل نقل مشاعر در داخل محوطه‌ها و مسیرهای مشاعر آماده راهنمایی زائران محترم جامانده هستند و در صورت جاماندن عزیزان از کاروان بایستی آرامش خود را حفظ کنند.
14-آیا می‌دانید؟ در منا یک پلی‌کلینیک صحرایی توسط مرکز پزشکی دائر و فعال می‌باشد و در چادر تدارکات مجموعه‌ها نیز پزشکان مجموعه آماده ویزیت اولیه و ارجاع احتمالی بیماران هستند.
15-آیا می‌دانید؟ عوامل سعودی وظیفه نظافت معابر و محوطه‌ چادرهای منا را برعهده دارند، با این وصف بایستی زائران و کاروان‌ها نسبت به حفظ بهداشت محیط بیشتر بکوشند و همکاری نمایند بخصوص هنگام حلق(تراشیدن سر) حتماً بایستی نظافت رعایت گردد.
16-آیا می‌دانید؟ برنامه غذای عرفات و منا و بین راهی و نحوه توزیع آن با توجه به شرایط خاص آن ایام و وضعیت آن اماکن مقدس پیش‌بینی گردیده‌است.
17-آیا می‌دانید؟ محوطه چادرهای ایران در عرفات و منا برای خدمات رسانی سعودی‌ها به هشت منطقه تحت عنوان مکانب خدمات میدانی تقسیم شده که مسئولین آن در محل ورودی خیمه‌های مربوط به هر مکتب مستقرند و امسال در هریک از مکاتب یک تیم چهار نفره نیز از سوی ستاد حج جهت تسهیل و پیگیری امور زائران ایرانی برقرار گردیده است.
18-آیا می‌دانید؟ با اجرای نظام نقل ترددی مشاعر و محصور کردن مسیرهای خاص تردد حجاج در مشاعر، امکان جمع کردن سنگریزه برای رمی جمرات در منطقه مزدلفه وجود ندارد یا خطرآفرین است. بنابر این بایستی سنگ را قبل از ایام تشریق از مکه جمع کنند.
19-آیا می‌دانید؟ مدتی قبل از حج و بخصوص در آستانه ایام تشریق مناسب است زائران با توجه به سنگینی و فشردگی و اهمیت اعمال حج آمادگی بدنی و انرژی لازم را کسب نمایند و مراقب سلامتی خود باشند تا با مشکل خاصی روبرو نشوند.

فاجعه منا (۱۳۹۴)

از ویکی‌پدیا

پرش به ناوبریپرش به جستجو

فاجعه منا - ۱۳۹۴/۰۷/۰۲

تقاطع خیابان ۲۰۴ و ۲۲۳ محل سانحه منا در نزدیکی جمرات
تاریخ	‎۲ مهر ۱۳۹۴ (۲۴ سپتامبر ۲۰۱۵ م)
موقعیت	سرزمین منا، مکه،  عربستان سعودی
مختصات	۲۱°۲۴′۴۸″ شمالی ۳۹°۵۳′۳۶″شرقی
علت	مورد مناقشه
کشتگان	برآوردها: آمار رسمی عربستان ۷۶۹[۱] خبرگزاری فرانسه ۲٬۲۳۶ نفر آسوشیتد پرس ۲٬۴۲۶ نفر گزارش‌های جداگانهٔ کشورها ۲٬۴۳۱ نفر
گم‌شدگان	۴۲۷

فاجعه منا در ۲ مهر ۱۳۹۴ برابر با ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۵ میلادی و ۱۰ ذیحجه ۱۴۳۶ قمری هم‌زمان با عید قربان در مراسم رمی جمرات در «خیابان ۲۰۴» نزدیک تقاطع آن با «خیابان ۲۲۳»، در منطقهٔ منا،^[۲] شهر مکه، عربستان سعودی رخ داد^[۳] و منجر به کشته شدن دست کم ۲٬۲۳۶ زایر شد.^[۴] ازدحام حجاج دلیل این فاجعه اعلام شده‌است.^[۴] هنوز آمار دقیق تلفات این حادثه رسماً اعلام نشده‌است. مقامات رسمی عربستان ۲ روز پس از وقوع حادثه تعداد جانباختگان را ۷۶۹ نفر اعلام کردند.^{[۵][۶][۷][۸]} بر اساس مجموع آمار استخراج‌شده از گزارش‌های جداگانهٔ کشورها، تعداد فعلی جانباختگان ۲٬۴۳۱ نفر است.

تعداد جانباختگان ایرانی در این حادثه ۴۶۴ نفر اعلام شده^{[۹][۱۰][۱۱][۱۲]} که تمامی مفقودان حادثه تا تاریخ ۱۶ دی ۱۳۹۴ شناسایی شدند و ۴۲ قربانی دیگر در قبورالشهدای مکه دفن شده‌اند.^[۱۳][۱۴] در پی این حادثه، ۳ روز عزای عمومی توسط سید علی خامنه‌ای در ایران اعلام شد.^{[۱۵][۱۶][۱۷][۱۸]} این حادثه منجر به برآشفتگی طایفه‌ای بین دو دشمن منطقه عربستان وهابی و ایران شیعه شد که یکی از دلایل اساسی این برآشفتگی روابط، نا آرامی‌های خاورمیانه مانند جنگ داخلی سوریه و جنگ داخلی یمنبوده‌است.^{[۱۹][۲۰][۲۱]} ایران با ۴۶۴ جانباخته، بیشترین کشتهٔ شناسایی‌شده را در آسیا داشته‌است.^[۲۲][۲۳] بر اساس آمار به دست آمده، مالی با ۳۱۲، نیجریه با ۲۷۴، مصر با ۱۹۰، بنگلادش با ۱۳۷ و اندونزی با ۱۲۹ جانباخته پس از ایران بیشترین تلفات را داشته‌اند.

این واقعه مرگبارترین رویداد تاریخ حج است.^{[۲۴][۲۵][۲۶]} واقعهٔ سال ۱۹۹۰ دیگر حادثه حج با بیش از هزار کشته بود که در آن ۱۴۲۶ زائر جان باختند. رویداد سال ۱۹۹۰ هم در مسیر رمی جمرات اتفاق افتاد. رمی جمرات چندین بار دیگر نیز چندصد کشته به‌جا گذاشته‌است؛ از جمله، در سال ۲۰۰۶ میلادی، بیش از ۳۶۰ نفر از حجاج بر اثر ازدحام جمعیت هنگام اجرای مراسم رمی جمرات کشته شدند.^[۲۷] این واقعه در پی مذاکرات سازمان حج و زیارت جمهوری اسلامی ایران با مسئولان عربستان، به دلیل «استمرار کارشکنی‌های دولت سعودی» منجر به لغو شدن سفر حج برای ایرانیان در سال ۱۳۹۵ شد.^{[۲۸][۲۹][۳۰]}

سید علی خامنه‌ای در پیامی در آستانه فرارسیدن موسم حج در ۱۵ شهریور ۱۳۹۵ با مقصر خواندن حکام سعودی در این فاجعه، از ممانعت مسئولان سعودی در تشکیل هیئت حقیقت‌یاب بین‌الملل اسلامی برای آشکار شدن زوایای پنهان این فاجعه انتقاد کرد.^[۳۱][۳۲]

محتویات

 [نهفتن] 

• ۱آمار تلفات
• ۲مقامات
• ۳جغرافیای منا
• ۴علت حادثه
• ۵واکنش‌ها
• ۶شکایت از عربستان به لاهه
• ۷تشییع
• ۸حوادث مشابه
• ۹جستارهای وابسته
• ۱۰منابع
• ۱۱پیوند به بیرون

آمار تلفات

ملیت قربانی‌ها

ملیت	جانباخته	مفقود	منبع
افغانستان	۲	۶	[۳۳]
الجزایر	۴۶	۳	[۳۴]
بنگلادش	۱۳۷	۵۳	[۳۵]
بنین	۵۲	۴۱	[۳۶]
بورکینافاسو	۲۲	۷	[۳۷]
بوروندی	۱	۶	[۳۸]
کامرون	۱۰۶	۲۸	[۳۹][۴۰]
چاد	۵۲	۵۰	[۴۱]
چین	۴	۰	[۴۲]
جیبوتی	۲	۳	[۴۳]
مصر	۱۹۰	۴۵	[۴۴][۴۵]
اتیوپی	۵۳	۰	[۴۶]
گامبیا	۲	۰	[۴۷]
غنا	۱۷	۱۷	[۴۸]
هند	۱۱۴	۱۰	[۴۹]
اندونزی	۱۲۹	۰	[۵۰]
ایران	۴۶۴	۰	[۱۳][۱۴]
عراق	۱	۰	[۵۱]
ساحل عاج	۵۲	۷	[۵۲]
اردن	۲	۱	[۵۳]
کنیا	۱۲	۰	[۵۴]
لبنان	۱	۰	[۵۵]
لیبی	۱۰	۷	[۵۶]
مالزی	۱	۰	[۵۷]
مالی	۳۱۲	۳۴	[۵۸][۵۹]
موریس	۵	۰	[۶۰]
مراکش	۴۲	۱	[۶۱]
Myanmar	۶	۵	[۶۲]
هلند	۱	۰	[۶۳]
نیجر	۷۸	۴۱	[۶۴]
نیجریه	۲۷۴	۴۳	[۶۵][۶۶]
عمان	۱	۰	[۶۷]
پاکستان	۸۳	۷	[۶۸][۶۹]
فیلیپین	۱	۰	[۷۰]
سنگال	۶۲	۰	[۷۱]
سومالی	۸	۰	[۶۳]
سری‌لانکا	۱	۱	[۷۲]
سودان	۳۰	۲	[۷۳]
تانزانیا	۳۲	۷	[۷۴]
تونس	۱۵	۰	[۶۱]
ترکیه	۷	۰	[۷۵]
اوگاندا	۱	۲	[۷۶]
مجموع	۲٬۴۳۱	۴۲۷
آمار رسمی عربستان	۷۶۹		[۷۷]

کمترین آمار گزارش شده از تلفات ۲٬۲۳۶ نفر است^[۴] در حالی که خبرگزاری آسوشیتد پرس کشته شدن ۲٬۴۲۶ نفر^[۷۸] را تأیید کرده‌است. رسانه‌های ایرانی نیز در ابتدا به نقل از سعید اوحدی، رئیس سازمان حج و زیارت، شمار کلی جانباختگان را حدوداً ۷۷۰۰ نفر گزارش کرده‌اند^[۷۹][۸۰] و با استناد به آمار غیررسمی و مشاهدات میدانی^[۸۱][۸۲] اعلام کرده‌اند این آمار به بیش از ۸۰۰۰ نفر رسیده‌است.^{[۸۳][۸۴][۸۵][۸۶][۸۷][۸۸][۸۹][۹۰][۹۱][۹۲][۹۳][۹۴]}

برخی خبرگزاری‌های ایرانی^[۹۵] و غیرایرانی^{[۹۶][۹۷][۹۸][۹۹]} در تاریخ ۷ مهر اعلام کردند که معاون وزیر بهداشت عربستان، حمد بن محمد الضویلع، طی خبری در پایگاه رسمی وزارت بهداشت عربستان مجموع آمار کشته شدگان این حادثه را بر اساس عکس‌های دریافت شده از جانباختگان فاجعه، ۴۱۷۳ نفر ذکر کرده بود. این خبر از جانب منابع رسمی تکذیب شد.^{[۱۰۰][۱۰۱][۱۰۲][۱۰۳][۱۰۴][۱۰۵][۱۰۶]} خبرگزاری‌های منتشرکننده این خبر ادعا کردند که اخبار از سایت وزارت بهداشت عربستان حذف شده‌است و این ماجرا، بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های فارسی‌زبان داشته‌است.^{[۱۰۷][۱۰۸][۱۰۹]} سی‌ان‌ان عربی نیز ضمن بیان این که در این خبر از واژهٔ «کشته‌شدگان» استفاده شده‌است و رسانه‌های عربستان از این واژه برای قربانیان حج استفاده نمی‌کند، درستی این خبر را تأیید نکرد.^[۱۱۰] پایگاه خبری اینترنشنال بزینس تایمز نیز احتمال داد که این خبر ممکن است به دست یک هکر در سایت وزارت بهداشت عربستان قرار گرفته باشد.^[۱۱۱]

برخی پایگاه‌های خبری در تاریخ ۲۳ مهر ۱۳۹۴ آمار جانباختگان فاجعهٔ منا را به استناد سندی که ادعا می‌شود از وزارت بهداشت عربستان افشا شده، ۷۴۷۷ نفر اعلام کردند.^{[۱۱۲][۱۱۳][۱۱۴][۱۱۵][۱۱۶][۱۱۷][۱۱۸][۱۱۹]} پایگاه خبری مصری البدیل نیز این آمار را تأیید کرده‌است.^{[۱۲۰][۱۲۱][۱۲۲][۱۲۳][۱۲۴][۱۲۵][۱۲۶][۱۲۷][۱۲۸][۱۲۹]}

کشورهای کشته‌داده بر پایه تعداد قربانی

مقامات

ملیت	نام	منبع
نیجریه	تیجانی المسکینی (جانباخته) حاجیا بیلکیسو یوسف (جانباخته) الحاجی عباس ابراهیم سامبو (جانباخته) جاستیک عبدالغدیر جگا (جانباخته) جاستیک موسی حسن الکالی (جانباخته) انگر بلو جیدان حما (جانباخته)	[۱۳۰][۱۳۱]
پاکستان	اسد مرتضی گیلانی (جانباخته)	[۱۳۲]
ایران	غضنفر رکن آبادی (سفیر سابق ایران در بیروت)[۱۳۳] (جانباخته) محمدصادق اخوان (معاون مرکز شورای حل اختلاف قوه قضائیه)[۱۳۴]  محمدرحیم آقایی‌پور (سفیر سابق ایران در اسلوونی) (جانباخته) احمد فهیما (معاون ادارهٔ تشریفات وزارت خارجه) (مفقود) حسن حسینی مقدم (سرکنسول ایران در مرو) (مفقود) مهدی صفری (سفیر سابق ایران در چین) (مفقود) مرجان نازقلیچ (فرماندار بندرترکمن) (جانباخته[۱۳۵])	[۱۳۶]

جغرافیای منا

سرزمین منا در سال ۲۰۰۹

سرزمین منا، دره‌ای در شرق مکه، احاطه شده بین رشته کوهی، به درازای تقریبی ۴٫۱۰۰ متر، و بیشترین ارتفاع حدود ۱٫۷۰۰ متر، و کم‌ترین ارتفاع نرسیده به ۴۰۰ متر است. مساحتی که از لحاظ دینی برای مسلمانان اهمیت دارد حدود ۷٫۸۲ کیلومتر مربع است که مساحت قابل استفاده از آن ۴٫۸ کیلومتر مربع که مساوی با ۶۱٪ از کل مساحت است و ۳۹٪ غیرقابل استفاده ناهمواری‌های خشن است. در روزهای مرسومات حج که در هر سال برگزار می‌شود و طولانی‌ترین مدت آن ۶ روز است، نزدیک به دو میلیون زائر را در خود جا می‌دهد که علاوه بر کارگران و خدمت‌رسانان گوناگون، این عدد به ۳ میلیون می‌رسد. این شرایط، در روزهای حج این مکان را به کم‌ترین مساحت پرجمعیت جهان تبدیل می‌کند.^[۱۳۷]

علت حادثه

روزنامه الدیار، حرکت کاروان محمد بن سلمان، جانشین ولیعهد سعودی، پسر شاه و وزیر دفاع سعودی در مرکز مِنا، علت احتمالی تغییر حرکت زائران کعبه در سرزمین مِنا گفته‌است.^{[۱۳۸][۱۳۹]} سرلشکر منصور الترکی سخنگوی رسمی وزارت کشور عربستان، در پاسخ به این مسئله گفت: «بعضی‌ها تلاش می‌کنند که حادثهٔ ازدحام در منا را به عبور کاروان‌ها نسبت دهند؛ و این اولین‌بار نبوده و درست نیست و هیچ ربطی بین بخش‌های اقامت مسؤلان عالی‌رتبه و بین مکان این حادثه وجود ندارد. برنامه‌ریزی ما بسیار دقیق است و تمامی اماکنی که مربوط به ادای رسوم حج می‌شود را در بر می‌گیرد… هر سال با مسؤلان کاروان‌های عازم حج کشورهای گوناگون تقسیم کار می‌کنیم و برای توضیحات در مورد برنامهٔ رمی جمرات که طرح‌ریزی کرده‌ایم، با آنان کنفرانس برگزار می‌کنیم و حوادث در لحظه روی می‌دهد و اگر به کم‌کاری و خللی در برنامه‌هایمان مواجه شدیم در برطرف کردن آن درنگ نمی‌کنیم…».^[۱۴۰] رسانه‌های ایرانی، ویدئویی در یوتیوب با عنوان «عبور کاروان امیر خالد فیصل، امیر منطقهٔ مکه از منا»، که در سه سال قبل از این حادثه در آن سایت بارگذاری شده‌بود را برای پوشش تصویری این خبر به نمایش گذاشتند.^{[۱۴۱][۱۴۲]}

مقامات عربستان، اعلام کردند که ازدحام و تبعیت‌نکردن زائران از دستورالعمل‌ها علت اصلی حادثه بوده‌است،^[۱۴۳] فارس نیوز می‌نویسد، بسته‌شدن یک مسیر و هدایت زائران به مسیری که درِ آن بسته بود، نشان می‌دهد علت اصلی حادثه، تصمیم غلط برگزارکنندگان مراسم بوده‌است.^[۱۴۴]

به گفتهٔ یک شاهد عینیِ ایرانی، حادثه در خیابانی که عمدتاً ایرانی‌ها، افریقایی‌ها، هندی‌ها و پاکستانی‌ها به سمت جمرات حرکت می‌کنند کاملاً وضعیت غیرعادی محسوس بوده و به‌هم‌خوردن حال حجاج از ازدحام، ترافیک، نبودِ آب آشامیدنی و بسته‌بودن راه‌های خروجیِ خیابان به‌سمت جمرات شرایط ایجاد مرگ حجاج را رقم زد.^[۱۴۵]

تشییع قربانیان در دانشگاه تهران - مهر ۱۳۹۴

روزنامهٔ الشرق‌الاوسط، به نقل از یکی از مسئولان کاروان حج ایران، که نامش را افشا نکرده، نوشته‌است: در روز حادثه ۳۰۰ زائر ایرانی بدون توجه به برنامه‌ریز ی‌ها عازم مراسم رمی جمرات شده‌اند و برخورد آن‌ها در خیابان ۲۰۴ با زائرانی که طبق برنامه و در کاروان‌های خود عازم مراسم رمی جمرات شده‌اند، باعث این حادثه بوده‌است. این ۳۰۰ زائر ایرانی بر خلاف برنامه‌ریزی‌ها در روز حادثه به چادرهای محل استقرار خود نرفته‌اند و مستقیماً و «سرخود» عازم مراسم رمی جمرات شده‌اند که این اقدام آن‌ها باعث ایجاد اختلال و برخورد دو گروه در مسیر متفاوت در خیابان ۲۰۴ شده‌است.^[۱۴۶] خبرگزاری فارس در پاسخ می‌نویسد: کسانی که در سالهای اخیر در حج تمتع حضور داشته‌اند به خوبی می‌دانند که اصلاً راه بازگشت به عقب وجود ندارد؛ لذا امکان نداشته که ۳۰۰ ایرانی برعکس بقیه حرکت کنند. گذشته از این، این حادثه در صبح روز عید اتفاق افتاد، یعنی هنوز کسی رمی نکرده بود که بخواهد بازگردد. چرا حجاج ایرانی باید بر عکس بقیه حرکت می‌کردند و رمی نکرده بازمی‌گشتند؟!. این خبرگزاری در ادامه می‌نویسد:در سالهای گذشته امکان حرکت معکوس وجود نداشت و راه‌های رفت و برگشت نیز از هم جدا بود. آیا امسال این امکان وجود داشت؟ هرگز امکانی برای بازگشت و خلاف دیگران حرکت کردن نبود. ضمن اینکه محل وقوع فاجعه تقریباً در اواخر منا قرار دارد و دلیلی هم برای بازگشت کسی نبوده‌است. همه برای رمی به سمت جمره می‌رفتند.^[۱۴۷] روزنامهٔ آفرینش در پاسخ به این مسئله می‌نویسد: مگر نیروهای امنیتی و انتظامی سعودی در آنجا چکار می‌کرده‌اند که یک عده توانسته‌اند به قول سعودی‌ها «سرخود» حرکت کنند؟ مگر نه این است که مأموران سعودی در آن روز، وظیفه‌ای جز برقرار نظم و جلوگیری از حرکت‌های خارج از نظم ندارند؟ از همه این‌ها گذشته، با توجه به وجود ۲۴ ساعته دوربین‌های مداربسته در تمام مسیر، اگر واقعاً این گونه است، فیلم‌های مربوطه را پخش کنند.^[۱۴۸]

سی‌ان‌ان تداخل بین گروه حاجیانی که از رمی جمرات بازمی‌گشتند و کسانی به سمت آن می‌رفتند و فشاری که این دو دسته از طریق هل‌دادن به هم وارد می‌کردند را علت وقوع این حادثه عنوان کرده‌است. هم‌چنین، عجله‌داشتن حجاج برای رفتن به رمی جمراتدر ساعات آغازین روز و جمعیت زیاد و گرمای شدید (۴۳ درجه) از عوامل مؤثر بر وقوع این فاجعه یاد شده‌است.^[۱۴۹]

وال‌استریت جورنال، طی گزارشی از به‌هم‌ریختگی وزارت حج عربستان به‌عنوان مسئول اصلی برگزاری مراسم حج و استعفای دست‌کم پنج تن از مقامات ارشد وزارت حج در چند ماه گذشته به‌علت اختلافات داخلی با معاون وزیر جدید خبر داده‌است. به نوشتهٔ این روزنامه، این مقامات، که ده‌ها سال تجربه داشته‌اند، اعضای واحدی موسوم به واحد اعزام بوده‌اند، که وظیفه‌اش سازماندهی حرکت زوار از مِنا به جمرات است.^[۱۵۰]

واکنش‌ها

اعتراض طلاب استان تهران به مدیریت حج، در مدرسه عالی مطهری

سید علی خامنه‌ای طی نامه‌ای رسمی ضمن اعلام تسلیت به خانواده‌های جانباختگان و اعلام ۳ روز عزای عمومی که در طول سالهای رهبری وی؛ اعلامش از جانب او بی‌سابقه بوده‌است؛ در مورد این فاجعه نسبت به دولت سعودی گفت:^[۱۵۱]

دولت سعودی موظف است مسئولیت سنگین خود را در این حادثهٔ تلخ پذیرفته و به لوازم آن به قاعدهٔ حق و انصاف عمل کند. مدیریت غلط و اقدامات ناشایسته که عامل این فاجعه بوده نباید از نظر دور بماند.

طلاب حوزه علمیه استان تهران در اعتراض به این فاجعه و فجایع مشابه حج در عربستان سعودی و اعلام تسلیت به خانواده‌های عزادار، در مدرسه عالی مطهری جمع شدند و خواستار تعلق مدیریت حج از جانب دولت سعودی به تمامی کشورهای اسلامی شدند. آنان اعلام کردند:دولت عربستان نمی‌تواند مراسم حج را مدیریت کند و در این مورد باید شورایی با حضور نمایندگان کشورهای اسلامی به منظور جلوگیری از فجایع دیگر و مدیریت بهتر حجاج تشکیل شود.^{[۱۵۲][۱۵۳]}

چندی بعد سید علی خامنه‌ای در نشستی، کشور عربستان سعودی را در صورت عدم همکاری تلویحاً تهدید نظامی کرد.^[۱۵۴] صادق زیباکلام گفت «حادثه منا مستمسک و بهانه مناسبی شد برای بسیاری از ایرانیان تا دق‌ودلی‌شان را بر سر اعراب خالی کنند.»^[۱۵۵] در ادامه گفت که «جالب است نه مردم عادی و نه مسئولین در ایران هیچ تردیدی در خصوص اسباب و علل و دلیل یا دلایل به وجود آمدن تراژدی منا نداشتند. آنان در ایران و صدها کیلومتر دورتر از منا «دقیقاً» می‌دانستند که علت آن حادثه کدام بوده.»^[۱۵۵] سید علی خامنه‌ای در سخنرانی ۱۷ شهریور در میان خانواده‌های قربانیان منا، دولت سعوی را یک دولت خبیث ملعون معرفی کرد و خواستار آن شد که کمیته‌ای حقیقت یاب تشکیل شده از هیئت بین‌المللی حادثه منا را بررسی کنند.^[۱۵۶] حسن روحانی نیز مشکل ایران با دولت سعودی را صرفاً مسائل حج ندانست وَ آن را فراتر دانسته‌است.^[۱۵۷]

کتاب منا معراج بندگی به روایت و اسناد این فاجعه میپردازد که توس نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت تالیف شده است

شکایت از عربستان به لاهه

جمعیت دانشجویی حقوق بشر جمهوری اسلامی ایران با صدور بیانیه‌ای و تنظیم شکایت نامه‌ای به دیوان لاهه، خواستار رسیدگی بین‌المللی به فاجعه منا شد. این جمعیت دانشجویی اعلام کرد شکایت رسمی از دولت عربستان سعودی با توجه به نقض حقوق بشر و همین‌طور در مورد فاجعه منا و مکه تنظیم نموده و تقدیم دادگاه لاهه کرده‌است. لازم است ذکر شود این اولین نهادی است که از عربستان در مورد فاجعه منا شکایت رسمی کرده‌است.^[۱۵۸]

تشییع

نخستین مراسم تشییع مربوط به ۸ تن از کشته شدگان فاجعه منا بود که در تاریخ ۱۲ مهر ۱۳۹۴ از دانشگاه تهران برگزار شد؛ در جریان این مراسم تشییع‌کنندگان در هنگام همراهی تابوت‌ها، شعارهایی بر ضد دولت سعودی سر دادند. همچنین مراسم تشییع علاوه بر تهران در شهرهای دیگر از جمله مشهد نیز برگزار شد.^{[۱۵۹][۱۶۰][۱۶۱]}

به گفتهٔ حسن هاشمی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران، با رضایت خانواده هفت نفر از جان باختگان، پیکرهای آنان در مکه دفن شده‌است.^[۱۶۲]

در ادبیات رسمی جمهوری اسلامی ایران جانباختگان این فاجعه به عنوان «شهدای منا» شناخته می‌شوند.^{[نیازمند منبع]}

حوادث مشابه

نوشتار اصلی: حوادث رخ‌داده در خلال حج

حادثهٔ ازدحام ۱۳۹۴ نخستین حادثه از این دست نبوده و در ۲۵ سال اخیر، دست‌کم نهمین حادثه بوده‌است.

• ۱۹۹۰؛ پس از خرابی سیستم تهویه، به‌سبب خفگی، ۱۴۲۶ حاجی مردند.
• ۱۹۹۴؛ در ازدحام هنگام رمی جمرات، ۲۷۰ حاجی جان خود را از دست دادند.
• ۱۹۹۸؛ در شلوغی هنگام رمی جمرات، بیش از ۱۱۸ حاجی کشته و بیش از ۱۸۰ نفر مجروح شدند.
• ۲۰۰۱: در هنگام رمی جمرات، به‌دلیل ازدحام، ۳۵ نفر درگذشتند.
• ۲۰۰۳؛ ۱۴ حاجی در شلوغی رمی جمرات مردند.
• ۲۰۰۴؛ در ازدحام رمی جمرات، ۲۵۱ نفر کشته شدند.
• ۲۰۰۵؛ سه نفر در شلوغی رمی جمرات کشته شدند.
• ۲۰۰۶؛ در هنگام رمی جمرات در مِنی، ۳۶۴ حاجی جان خود را از دست دادند.^[۱۶۳]

https://fa.wikipedia.org/wiki/فاجعه_منا_(۱۳۹۴)

      

نقشه و تصاویر هوایی از مکان فاجعه مکه

 جمعه 3 مهر 1394 - 11:59

تصویری هوایی از جمعیت حاجیان قبل از حادثه منا متشر شده که در آن به خوبی ازدحام حجاج نمایان است، ازدحامی که همراه شدنش با بی کفایتی مسئولان سعودی فاجعه‌ای تاریخی را رقم زد.

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا، صبح روز گذشته، به دلیل تراکم جمعیت در خیابان ۲۰۴ صحرای منا، بیش از هزار زائر بیت الله الحرام کشته شدند.

عکس‌های هوایی محل فاجعه روز گذشته را مشاهده می‌کنید.