معماری زندان
معماری زندان قصر
زندان قصر در حال حاضر باغ موزه است. معماری زندان قصر در سال ۱۱۶۸ خورشیدی توسط معمار روسی به نام نیکلامارکف ساخته شد.
و در سال ۱۳۰۸ به دست رضاشاه افتتاح شد.
زندان قصر، باغ مشجر بزرگی بود.
که پس از عبور از در بزرگ آن، معروف به «در چوبی» و پشت سر گذاشتن دهلیزهای کوتاه به فضای مشجری می‌رسید.
که جاده شوسه آن به سوی شمال محوطه می رفت و انسان را در برابر بنای بزرگ و کهن و تیره قرار می‌داد.
این زندان شماره یک بود با ۹ بند بزرگ و زندان شماره ۳ چسبیده .
به همین زندان بود.معماری زندان قصر از ۴ بند و ۳ حیاط تشکیل می‌شد.
در دهه ۳۰ زندان از لحاظ خدمات و امکانات بسیار فقیر و ابتدایی بود.
امکاناتی همچون آب شرب، حمام، امکانات درمانی قابل قبول،
وسایل روشنایی و خنک کننده و حرارتی آن بسیار نازل بوده است
در تابستان آب حوض را می‌جوشاندند.
در کوزه می‌ریختند و در جایی می‌گذاشتند تا خنک شود.(همشهری)
معماری زندان اسکندر یزد
زندان اسکندر در یزد در سال ۶۳۱ هجری قمری توسط عارف معروف ضیاءالدین حسین رضی بنا گردید.
و در سال ۷۰۵ ه.ق توسط پسرانش مجدالدین حسن و شرف‌الدین علی تکمیل شد.
از بخش‌های زندان اسکندر می‌توان به وجود چاهی با قطری حدود ۲ متر.
در وسط حیاط این مدرسه ضیائیه اشاره نمود که به سردابی به عمق حدود ۵ متر منتهی می‌گردد.
ارتفاع گنبد این بقعه به ۱۸ متر می‌رسد.
و دارای گچبری‌های و تزئینات زیبائی با آبرنگ طلائی و لاجوردی بوده که بخش اعظم آن از بین رفته‌است. (بیتوته)
ریز فضاهای معماری زندان اوین
یکی از معماران زندان اوین امیر نصرت مفتح بود. زندان اوین با مساحت ۴۹ هکتاری در سال ۱۳۵۰ افتتاح شد. ریزفضاهای زندان اوین از آن جمله اند سلول های انفرادی با روشویی و توالت، سالن های آموزشگاه (مردان)، بهداری، کتابخانه آموزشگاه اوین، آسایشگاه، حسینه، دادسرای عمومی، اتاق شکنجه، سیاهچال، جوخه های اعدام، ساختمان ملاقات و پارکینگ.
استانداردهای معماری زندان ابوغریب
زندان ابوغریب معروف به زندان مرکز ی بغداد در ۲۳ کیلومتری غرب شهر بغداد واقع شده بود که در سال ۱۹۵۰ ساخته و در سال ۲۰۱۰ بسته شد.
اصول طراحی معماری زندان
در ایالات متحده، طراحی زندان تحت تاثیر اصول طراحی معماری معاصر زندان شامل اتاق های مثلثی شکل پیرامون هشت سلول در هر سه گوشه ساختمان است. مهم ترین ویژگی در طراحی معاصر زندان نظارت مستقیم و غیر مستقیم بر زندانیان است.در انگلستان رویکرد جدید طراحی زندان، شکل مستطیلی است و اصولی نظیر سلول ها برای گروه های کوچک زندانیان، مقیاس کوچک، رابطه نزدیک زندانیان با زندانی در نظر گرفته شده است که برای اجرای چنین اصول مشابه، شکل مثلث در ایالات متحده ترجیح داده شده است.
در اصول طراحی معاصر زندان از راهروهای طویل اجتناب شده و گروه های کوچک سلول های زندان در دو طبقه پیرامون فضای وسیع تر در نظر گرفته شده است. نظارت غیر مستقیم از راه دور با نظارت تصویری از راه دور کنترل امکان پذیر است. کنترل مستقیم از نقطه مرکزی یا گشت زنی در راهروهاست. چنین زندان هایی دارای نقشه جانبی، شعاعی، صلیبی با حیاط خلوت هایی با سازماندهی ال، یو و تی شکل است.در زندان با نظارت مستقیم، فضای مرکزی وسیع تر با سلول ها در دو طبقه است؛ فضای مرکزی معمولا فضای مستطیلی یا مثلثی است؛ زندانبان با زندانیان گشت زنی می کنند. رابطه زندانبان با زندانی مثبت است به نحوی که تنش تعامل احتماعی در محیط زندان کاهش یافته است.
مطالعات روانشناسانه معماری زندان
در مطالعات روانشناسانه معماری زندان کاربرد نور، پنجره، دیدها به سمت طبیعت و رنگ بسیار با اهمیت برای ایجاد محیط مطلوب زندگی در زندان است.
چنین عناصر معماری به طور مثال دید و منظر به فضای سبز و به خصوص آب، سبب شده احساسات مثبت ایجاد شود
و تفکرات استرس زا کاهش یابد. حریم شخصی و ازدحام و شلوغی از مشکلات مهم در مطالعات روانشناسانه معماری زندان ذکر شده است.
تمهیدات متنوع زیبایی شناختی نامبرده در کاهش تنش و استرس در زندان موثرند.
و همچنین بایستی تعادل بین نیازهای امنیتی و تنبیه برای زندانیان باشد.
تاثیر روانی زندانی بر روی زندانیان خطرناک و سنگین است،
اما تاثیرات روانشناسانه بر روی بازدیدکنندگان و کارکنان نیز بایستی در نظر گرفته شود.
ارتباطات نمادی نمای زندان دارای نفوذ و قدرت است و فراتر از سازه،
بیان کننده فرهنگ و دلایل واکنش های احساسی است.
نمای زندان و دیوار چیزی فراتر از سنجش معیارهای امنیتی است.
دیوار سبب جدایی زندانی از جامعه و یا ارتباط بین جامعه و دنیای بیرون از زندان می باشد.
همچنین فضای داخلی زندان می تواند تاثیرات مشابه بر روی عزلت و تنهایی زندانی از دنیای بیرون باشد.
در مطالعات روانشناسانه معماری زندان کاربرد نور، پنجره، دیدها به سمت طبیعت.
