یکی از منابع مورد استفاده در مقاله : 

وفایی، مهدی؛ سیدجواد هاشمی فشارکی (1391). «بررسی تدابیر دفاع غیرعامل در شهر زیرزمینی اویی»، پدافند غیرعامل، س 3، ش 2.

 

http://economichistory.ihcs.ac.ir/article_1460.html

 

Downloads\Documents\SEHS_Volume 3_Issue 2_Pages 89-111.pdf

سیر تحوّل و گونه‎بندی باروهای شهری در ایران از دورۀ ماد تا پایان عصر قاجار

 

 

سیر تحوّل و گونه‎بندی باروهای شهری در ایران از دورۀ ماد تا پایان عصر قاجار

مقاله 6، دوره 3، شماره 2، پاییز و زمستان 1393، صفحه 89-111  اصل مقاله (2644 K)

نوع مقاله: علمی-ترویجی

نویسنده

حسنا ورمقانی

دانشجوی دکتری معماری، دانشگاه آزاد تهران مرکز

چکیده

هدف پژوهش حاضر تبیین سیر تطوّر و بازشناسی الگوی باروهای شهری به منظور دستیابی به گونه‎بندی و علت‎های تحوّل آنهاست. برای این منظور، با روش تفسیری تاریخی، ساختار اجتماعی و سیاسی در تاریخ ایران بررسی و به سه مرحله دسته‎بندی شده‎است؛ سپس، تحوّلات شکلیِ باروها در دوره‎های مورد مطالعه بررسی شده و در نهایت نقشه‎ها و اسناد باستان‎شناختی در هر دوره، با توجه به این ساختار، تحلیل و تفسیر گردیده‎است. 
نتایج نشان‎‎می‎دهد که از نظر کالبدشناسی، سه گروه از مهم‎ترین شهرهای دفاعی عبارت‎اند از: قلعه‎شهرها، شهرهای زیرزمینی و شهرهای متراکم؛ همچنین، نتایج حاکی از آن است که تغییرات کالبدیِ باروها از اوج تا فرود، عمدتاً دارای علل نظامی بوده‎است، به طوری که دگرگونیِ شیوۀ دفاع در اواخر عصر قاجار، ارزش و اهمیت اولیۀ باروها را ازبین‎برد. استنتاج نهایی، ارائۀ دیاگرام‎هایی است که خصوصیات کالبدیِ باروهای شهری را در هر دوره متناسب با تحوّلات نظامی نشان‎‎می‎دهد.

کلیدواژه‌ها

باروهای شهری؛ ساختار دفاعی؛ سیر تاریخی؛ شهرهای دفاعی؛ استحکامات

عنوان مقاله [English]

The Evolution TrendAnd Typology of Iranian City Walls From the Medes Up to the End of Qajar Era

نویسندگان [English]

Hosna Varmaghani Varmaghani

PhD student of Architecture, Islamic Azad University, Central Tehran Branch

چکیده [English]

The present paper aims atclarifying the trend of evolution and recognition of the city walls, with the aim ofdiscovering the reasons for  their evolutionand classification. To that end, the socio-political structures of historical periods of Iran have been studied and classified into three general phases, based on their commonalities. Using historical interpretation method, the physical changes of the city walls over the studied courses were investigated. Ultimately, drawings and archaeological documents of each erawere interpreted considering the socio-political and military factors. The results show that three groups of the most important defensive cities in Iran are: castle towns,  underground towns, and dense towns. The results indicate that city walls, in their own evolutionarytrend, have covered the distance from the peak to bottom positions. These physical changes have mainlyhad military reasons. The city walls, at the end of Qajar era, due to fundamental changes in the defense method, began to lose their initial value and significance. The final conclusion is presented through diagrams that show the physical characteristics of the city walls in each era, consistent with the military transformations.

کلیدواژه‌ها [English]

City Walls, Defensive Structure, Historical trend, Defensive Cities, Fortifications

مراجع

ابراهیم‎زاده سپاسگزار، صمد (1389). «طراحی مفهومی و سیر تطوّر المان‎های پدافند غیرعامل در معماری و طراحی شهری»، مجموعه‎مقالات دومین همایش ملّی ایمنی ساختمان، تهران: خانۀ عمران.

اعتضادی، لادن (1384). «شهر ایرانی یک مفهوم»، اندیشۀ ایرانشهر، ش 6.

باستانی‎راد، حسن (1393). شهر در ایران‎زمین، تهران: علم.

بدلیسی، امیر شرف‎خان (1373). تاریخ مفصل کردستان، به کوشش محمد عباسی، تهران: علمی.

بیرانوند، مسلم (1392). «بررسی و ارزیابی میراث کهن شهرسازی ایران؛ با تأکید بر ضرورت بازشناسی سکونتگاه‎های زیرزمینی ایران»،برنامه‌ریزی شهری، س 4، ش 12.

پارسی، فرامرز (1383). «قلعه رودخان»، معمار، ش 28.

پازوکی طرودی، ناصر (1376). استحکامات دفاعی در ایران دورۀ اسلامی، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.

پازوکی طرودی، ناصر (1378). «شهر و نقش دفاعی شهر»، مجموعه‎مقالات دومین کنگرۀ تاریخ معماری و شهرسازی ایران، ج 2، به کوشش باقر آیت‎الله‎زادۀ شیرازی، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.

پیرنیا، محمدکریم (1384). سبک‎شناسی معماری ایرانی، تهران: سروش دانش.

حبیبی، سید محسن (1380). از شار تا شهر، تهران: دانشگاه تهران.

خلعتبری، اللهیار؛ و بشری دلریش (1382). کارکردها و نقش سیاسی اجتماعی قلاع در تاریخ میانۀ ایران، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.

خوشنویس، احمد میرزا کوچک (1385). «دولت‎شهر آرمانی ایرانی مفهوم فضای شهری ایران»، باغ نظر، ش 6.

دلاواله، پیترو (1370). سفرنامۀ دلاواله، ترجمۀ شعاع‎الدین شفا، تهران: علمی و فرهنگی.

دی. کی. چینگ، فرانسیس؛ مارک ام یارتسومبک؛ و ویکرامادیتیا پراکاشتاریخ (1389). تاریخ معماری جهان، ترجمۀ محمدرضا افضلی، تهران: یزدا.

دیاکونوف، ای. م. (1380). تاریخ ماد، ترجمۀ کریم کشاورز، تهران: علمی و فرهنگی.

رضایی، عبدالعظیم (1373). تاریخ ده‎‎هزارسالۀ ایران (از ساسانیان تا انقراض آل زیاد)، تهران: ناشر.

رویمر، هانس روبرت (1384). تاریخ ایران: دورۀ صفویان (برآمدن صفویان)، پژوهش در دانشگاه کمبریج، ترجمۀ یعقوب آژند، تهران: جامی.

زارعی، محمدابراهیم (1392). «بررسی ساختار معماری دژشهر یا قلعۀ حسن‎آباد»، مطالعات باستان‎شناسی، س 5، ش 1.

زارعی، محمدابراهیم؛ و یدالله حیدری باباکمال (1393). «اهمیت قلاع و استحکامات دورۀ قاجار منطقۀ شهداد در برقراری امنیت اجتماعی حاشیۀ غربی کویر لوت»، پژوهش‎های باستان‎شناسی ایران، س 4، ش 6.

سنندجی، میرزا شکرالله (1366). تحفۀ ناصری در تاریخ و جغرافیای کردستان، به کوشش حشمت‎الله طبیبی، تهران: امیرکبیر.

سیوری، راجر (1384). ایران عصر صفوی، ترجمۀ کامبیز عزیزی، تهران: نشر مرکز.

شریف قاضی، محمد (1381). زبدۀ‎التواریخ سنندجی، به کوشش محمدرئوف توکلی، تهران: توکلی.

عریان، مرضیه (1374). «شهرهای اسلامی»، مجموعه‎مقالات کنگرۀ تاریخ معماری و شهرسازی ایران ارگ بم ـ کرمان، ج 1، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.

قبادیان، وحید (1392). معماری در دارالخلافۀ ناصری، تهران: پشوتن.

کریمیان سردشتی، نادر (1383). تاریخ تمدن الحضر، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.

کیانی، محمدیوسف (1365). نظری اجمالی بر شهرنشینی و شهرسازی در ایران، تهران: جهاد دانشگاهی.

کیانی، محمدیوسف (1381). نظری اجمالی به شیوۀ شکل‎گیری دیواره‎ها و استحکامات دفاعی به روایت تصویر، تهران: نسیم دانش.

گیرشمن، رومن (1350). هنر ایران در دوران پارتی و ساسانی، ترجمۀ بهرام فره‎وشی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.

معتمدی، نصرت‎الله (1376). «زیویه جلوه‎گاه معماری مانایی و مادها»، مجموعه‎مقالات کنگرۀ تاریخ شهرسازی و معماری ایران، ارگ بم کرمان، ج 1.تهران: سازمان میراث فرهنگی.

مقیمی، ابراهیم (1391). «تأثیر ژئومورفولوژی زاگرس جنوبی بر پدافند غیرعامل در منطقۀ شمال تنگه»، مدیریت نظامی، س 12، ش 48.

ملک شهمیرزادی، صادق (1378). «بررسی مفهوم شهر از دیدگاه باستان‎شناسی»، مجموعه‎مقالات دومین کنگرۀ معماری و شهرسازی در ایران،ج 1، به کوشش باقر آیت‎الله‎زادۀ شیرازی، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.

موحدی‎نیا، جعفر (1388). اصول و مبانی پدافند غیرعامل، تهران: دانشگاه صنعتی مالک‎اشتر.

میرفتاح، علی‎اصغر؛ و جواد شکاری نیری (1375). «دهکدۀ صخره‎ای اباذر»، نشریۀ اثر، ش 26 و 27.

ورجاوند، پرویز (1378). ایران و قفقاز، آران و شروان، تهران: قطره.

وفایی، مهدی؛ سیدجواد هاشمی فشارکی (1391). «بررسی تدابیر دفاع غیرعامل در شهر زیرزمینی اویی»، پدافند غیرعامل، س 3، ش 2.

یوسفی، ناصح؛ و ایوب مرادخانی (1388). «بررسی چگونگی تجلی معماری پایدار در معماری بومی ایران»، مجموعه‎مقالات اولین همایش ملّی معماری پایدار، همدان: دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان.

یوسفی‎فر، شهرام (1389) «الگوهای پیدایش شهر و شهرنشینی در تاریخ ایران»، تاریخ ایران، ش 64.

 Panaino, Antonio (2003). “Herodotus I, 96-101: Deioces Conquest of Power and the Foundation of Sacred Royalty”, in Continuity of Empire: Assyria, Media, Persia, Lanfranchi, G.B and Others (eds), Padova.

آمار

تعداد مشاهده مقاله: 1,993

تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,269

 

http://economichistory.ihcs.ac.ir/article_1460.html

 

http://economichistory.ihcs.ac.ir/article_1460.html