آموزه های قرآنی را با زبان پیامبر اسلام (ص) برای جوان ها بگوییم
خانم ندا جعفری فشارکی
آموزه های قرآنی را با زبان پیامبر(ص) برای جوان ها بگوییم
از مدرسان علوم قرآنی و قرآن پژوهان، جوانی است که مدت ها به تدریس در این حوزه مشغول بوده و عناوین متعددی در این رشته به دست آورده است. وی همچنین مدرس موسسه قرآن پژوهان است که چند کتاب در زمینه علوم قرآنی نیز در دست تالیف دارد. خانم فشارکی همچنین چندین مقاله پژوهشی در زمینه علوم قرآنی به رشته تحریر درآورده است. در فرهنگ و آموزه های دینی ما قرآن از جایگاه والایی برخوردار است. نحوه این کتاب مقدس یک برنامه همه جانبه در زندگی فردی و اجتماعی ماست.
همه ما علاقه مند به ایجاد رابطه با قرآن هستیم و می خواهیم زندگی فردی و اجتماعی مان مطابق فرامین قرآن باشد. این نیازمند آشنایی با قرآن است. به همین سبب درصدد شدیم با یکی از جوانانی که مانوس با قرآن است گفت وگو کنیم. مطالب ذیل جهت شناخت علاقه مندان به فعالیت های قرآنی و در راستای افزایش علاقه و انگیزه جوانان و انس آنان با قرآن تنظیم شده است.
● ضمن معرفی خودتان بفرمایید چند سال است که به فعالیت های قرآنی مشغول هستید؟
▪ ندا جعفری فشارکی متولد ۵۸ هستم. کار قرآنی را به طور رسمی از سال ۷۶ شروع کردم. در شاخه های مختلف آشنایی دارم: مفاهیم، تفسیر، حفظ و پژوهش های قرآنی. الان به عنوان استاد حفظ و تفسیر در دبیرستان و موسسه قرآن کار می کنم و در کنارش کارهای پژوهشی و تألیفات قرآنی را انجام می دهم.
● انگیزه شما در فعالیت های قرآنی چیست؟
▪ مصاحبه های دیگر را دیدم که همه با حافظان قرآن شده است، اما کار قرآنی فقط حفظ قرآن نیست عطش جامعه روی مفاهیم و آموزه های قرآنی است. مثلاً در بیمارستان من عیادت دوستی رفته بودم، چند جمله از مطالب قرآنی به او گفتم که هنوز در یاد او است. شاید حفظ آیات را نداشته باشد، اما اثر آن در زندگی او است.
استادم گفت سعی کن یک شاخه را تخصصی کار کنی، من هم روی تفسیر و مفاهیم تخصصی بیشتر کار کردم. خیلی خوشحال می شوم که به یک نفر در زمان کوتاه یک فهم اولیه از آیات را یاد دهم. این برایم رضایت بخش تر از حفظ است.
● درباره نحوه کارتان در حفظ قرآن برای علاقه مندان توضیح دهید.
▪ آموزش حفظ ما همراه با ترجمه و تفسیر است. نوع کلاس حفظ آیات همراه نوار است یعنی قرآن آموزان در حین نگاه به قرآن آن را دو بار همخوانی می کنند. بعد از آن با توجه به دانسته هایشان (لغات؛ اکثر قرآن لغات مشترک با فارسی است، لغات جدید را از ترجمه استخراج می کنند) آیات را ترجمه می کنند. استاد نکات تفسیری را توضیح می دهد. پس از آن در یک فرصت کوتاه چند دقیقه ای آیات را دو به دو مباحثه می کنند. بعد استاد از یکی از قرآن آموزان می خواهد آیه را تلاوت کند، بعد همه با هم از اول صفحه آیات را همخوانی می کنند و همین طور تا پایان یک صفحه حفظ قرآن با این روش ۵۰ تا ۶۰ دقیقه یک صفحه آن طول می کشد.
● روش شما در تثبیت آیات حفظ شده چگونه است؟
▪ کارت های ذکر که همان G۵ است به صورت قرآنی تنظیم کرده ایم که حفظ در سطح دو همراه با نیم نگاهی به ترجمه است و در سطح یک نکات تفسیری همراه آن را می گوییم.
این یک کار ویژه است، اما روش عمومی تثبیت حتماً مطالب جلسه قبل و یک بخش هایی از محفوظات قبلی سوال می شود. همراه با مرور روش های متنوع برای تقویت حفظ می باشد.
● این که من از جزییات کار شما سوال می کنم بیشتر برای آشنایی علاقه مندان به نحوه حفظ قرآن است، حال اگر شخصی علاقه مند باشد در خانه حفظ کند روش کار حفظ به چه صورت است؟
▪ قاعده اصلی این است که حفظ اولیه حتماً تا ۲۴ ساعت بعد حداقل یکبار مرور قوی شود، دو روز بعد مجدداً مرور شود، بعد چهار روز بعد مرور شود. سپس در یک هفته بعد در گام آخر دو هفته بعد این ترتیب طبق بررسی های انجام شده روی منحنی فراموشی و کانال حافظه است. مثلاً یک فرد که صفحه ۲۰ قرآن را امروز حفظ کرده است، فردا صفحه ۲۰ را کار کند علاوه بر آن چهار صفحه قبل آن را مرور می کند که این چهار صفحه در مراحل دو و سه کانال حافظه است (این حفظ اتصال دارد و در جهت حفظ برنامه است.)
● شما به عنوان کسی که سال ها به صورت تخصصی بحث مفاهیم و تفسیر را کار کرده اید جایگاه این بخش را در فعالیت های قرآنی و جامعه قرآنی چگونه می بینید؟
▪ کار مفاهیم بسیار بکر است، آن قدر که در حفظ و قرائت کار شده است در این موضوع ارزشمند کار نشده است. البته در رابطه با حفظ که کار شده است باز از سطح کشورهای اسلامی پایین تر است. مثلاً عربستان یک الی دو میلیون نفر حافظ دارد، اما در کشور ما چهار الی پنج هزار نفر حافظ کل قرآن داریم. در پاکستان شرط ازدواج برای عقد حفظ بودن جزیی از قرآن است. [ما به یک جهش همه جانبه در فعالیت های قرآنی مان نیازمندیم هم در سطح متخصصان و هم در سطح عموم جامعه].
در قسمت قرائت هم ما پیشرفت چشمگیری نداشتیم تنها سبک جدید در کشورمان، سبک استاد پرهیزگار است. ما قاریان مصری را دعوت می کنیم، اما کمتر قاریان ما دعوت می شوند. در قسمت مفاهیم، وقتی در حفظ و قرائت که نزدیک به ۱۲ و ۱۳ سال با فعالیت های ارزشمند حجت الاسلام فومنی شروع شد، ما در این سطح هستیم. حال در نظر بگیرید در قسمت مفاهیم چقدر سطح مان عقب است.
● فرق مفاهیم با ترجمه چیست؟
▪ مفاهیم از کلمه فهم می آید، مفاهیم با ترجمه متفاوت است ما در مفاهیم دنبال ترجمه تخصصی قرآن نیستیم انتظار ما این که مخاطب ما با یادگیری برخی از اصول مثل این اصل که لغت های زیادی از قرآن با زبان فارسی مشترک است و تعداد زیادی از لغات قرآن بارها تکرار شده است و یک بار یاد گرفتن آن لغات کمک می کند که تا فرد در هر جای قرآن با آن لغات روبه رو شد، معنای آن را درک کند. مفاهیم فقط فضای کلی به آیات می دهد. ترجمه علاوه بر معنی لغت نیاز به تاریخ شناسی، زمان شناسی، تفسیر ادبیات فارسی و عرب را دارد.
● اگر بخواهید به جوانان در سطح مقدماتی کتاب تفسیری برای آشنایی با قرآن معرفی کنید، چه کتابی را پیشنهاد می کنید؟
▪ از بین تفاسیر موجود هر کدام مشخصه خاصی دارند، آنچه که تجربه کردیم تفسیر نسیم حیات است استخراج لغات جدید، یک طبقه بندی خوب کرده که شامل مفهوم کلی آیات است. نکته بعد شأن نزول و پرسخ و پاسخ بخش های دیگر کتاب است که اکثر سوالات روز است سوالاتی که هر کس می تواند داشته باشد حجم کم در نسیم حیات کار را برای مخاطبین راحت تر کرده است ضمن این که این کتاب یک کار علمی خوب روی آن انجام شده، مطالب را با سطح ساده و روان به مخاطب القا می کند.
● شما به عنوان مدرس و پژوهشگر در زمینه فعالیت های قرآنی، چه راهکاری برای مسوولان اجتماعی در جهت حمایت از جامعه قرآنی پیشنهاد می کنید؟
▪ همه اول از بودجه می گویند، اما من می گویم اگر اشتیاق را در مردم زنده کنیم مهم ترین و اصلی ترین حامی ما خود مردم خواهند بود. «ما» منظورم جامعه قرآنی است، فرد و گروه خاصی مدنظر نیست، هر نوع فرد یا گروه قرآنی که هدفش اعتلای قرآن باشد. جشنواره خوارزمی هر ساله برگزار می شود، اما تا آنجا که من پیگیر بودم، یک پروژه قرآنی در این جشنواره نداشتیم در حالی که ما قائلیم که قرآن برای مشکلات اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی ما طرح دارد و می توان با کمک قرآن این مشکلات را مرتفع کرد. حداقل اثر حمایت مردمی این که جوان ها، قشرهای دانش آموز و دانشگاهی به دنبال آموزه های قرآنی باشند و ایجاد این نیاز قطعاً حساسیت مسوولان امر را نسبت به اختصاص بودجه و امکانات به فعالیت های قرآنی بیشتر می کند. قابل توجه است که ما الان در کتابخانه ها کمتر مجموعه کتب مورد نیاز یک پژوهش قرآنی را نداریم.
علاوه بر کتاب های تخصصی، کتاب های عمومی که مبتلا به همه است کمتر پیدا می شود. ما ۳۵ ترجمه فارسی روان داریم، اما در کتابخانه ها نهایت دو الی سه ترجمه موجود است.● برای کسی که ابتدا فعالیت قرآنی را می خواهد شروع کند از کدام بخش باید (حفظ، قرائت، تفسیر) شروع کند.
▪ با توجه به این که امکانات موجود پاسخگوی نیازها نیست، اولاً باید ببینیم چه امکاناتی در دسترس است که متناسب با آن فعالیت قرآنی را شروع کنند ضمن این که علاقه خودشان را به شاخه های مختلف فعالیت های قرآنی محک بزنند و ضمن یادگیری فعالیت های مختلف مثل تجوید و حفظ و تفسیر فعالیت مورد نظرشان را به صورت تخصصی ادامه دهند. [آن چیزی که از آیات قرآن برداشت می شود به عنوان وظیفه مومنین دو کار خلاصه می شود: اول قرار گرفتن در معرض موعظه خوب، دوم کسب آمادگی روحی برای پذیرفتن و عمل کردن به این موعظه و توضیح این مطلب که همه ما باید به دنیال یافتن معلم و استاد و حتی کتب مناسب و مطلوب برای طی این مسیر باشیم و در گام بعدی تلاش کنیم آموزه های قرآنی را به کار ببندیم.] از عایشه سوال شد اخلاق پیامبر چگونه بود؟ او گفت: همه کار پیامبر قرآن بود، یا به تعبیر دیگر پیامبر تجسم قرآن است و این باید برای همه ما یک غایت دست یافتنی باشد.
● مخاطبین ما جوانان هستند، شما نیز در اوج جوانی و اوج فعالیت های قرآنی هستید به عنوان یک جوان که مانوس با قرآن است و سال ها در این زمینه کار کرده است بگویید جوانان برای ارتباط با قرآن چه باید بکنند؟ چه سخنی شما با همسالان خود دارید؟
▪ امام علی(ع) می فرماید: من اراد مونسا، القرآن یکفی (هر کس مونس بخواهد، قرآن برای او کافی است) برای همه ما پیش آمده یک لحظاتی که تأمل و تحمل آن برایمان سخت است شاید شکست یا مصیبت یا آرزوهای دست نیافته باشد من همه این روزها را داشتم آن موقع حتی بلد نبودم قرآن بخوانم، چه برسد به این که معنی آن را بفهمم، قرار گذاشتم شبی یک صفحه قرآن بخوانم خیلی دست و پا شکسته با غلط می خواندم، یک مدت که گذشت احساس کردم وقتی قرآن می خوانم یک چیزهایی را می فهمم یا حتی جواب می شنوم، تعجب می کردم، چطور ممکنه من که تا حالا با قرآن مانوس نبودم ترجمه بلد نیستم، سریع می رفتم یک قرآن ترجمه دار باز می کردم، خیلی وقت ها می دیدم این کلمه ای که الان فهمیدم همین است که در ترجمه خواندم و احساس می کردم در اوج تنهایی، تنها نیستم، اما حالا قرآن نه فقط برایم یک مونس است بلکه معلم هم هست. می دانم که در این زمانه خیلی چیزها جوان ها را ناراحت و افسرده می کند، آن ها را به غار تنهایی می برد، اما نباید در این لحظات ماند بلکه باید سریع از آن ها عبور کرد، چون خدا وعده داده «ان مع العسریسری» و آن همراهی که می تواند ما را خیلی سریع از این جاده عبور دهد قرآن است.
● تأثیر فعالیت های قرآنی در زندگی شخصی شما چگونه بوده است؟
▪ قرآن روح و جسم را زنده کرده است (و من احیاء الناس کمن احیاء الناس جمیعاً): (اگر کسی یک نفر را نجات دهد گویا همه مردم را نجات داده است.) همین گونه که دلم را قرآن زنده کرده است دوست دارم دل های دیگران را زنده کنم. مسیر شروع کار قرآنی همه را خدا لطف کرد جلوی پایم گذاشت، از یک خواستن از امام رضا(ع) بدون این که معلمی داشته باشم. شروع کردم بعد پله پله احساس کردم مثل بچه که بزرگ می شود به چیزهای بیشتر نیاز دارم، پیگیری کردم.
● راهبرد انتقال آموزه های دینی به نسل جدید چیست؟ و چگونه می توان تعلیمات قرآنی را در زندگی پیاده کرد؟
▪ همیشه این قاعده زندگی است، در سختی ها آدم ها به هم نزدیک می شوند و هم این که آدم ها برای رهایی از این شرایط سخت بیشتر تلاش می کنند. تجربه نشان داده است هر چند تجربه جنگ تلخ بوده، اما در طول سال های جنگ اعتقادات افراد بیشتر محکم شده است، ما اول انقلاب محافل قرآنی پر برکتی داشتیم، حرف درستی است، اما دو عامل هست که قابل بررسی است که تا ما بتوانیم راهکاری برای درک درد نسل جوان پیدا کنیم؛ اول این که رفاه طلبی مردم در عصر حاضر باعث شده است که کمتر احساس نیاز به آموزه دینی بکنند.
دوم این که محفل های قرآنی که قبلاً تشکیل می شد، محفل های کوچک خانوادگی یا محلی بود، لذا یک انس و الفت خاصی بین افراد حاکم بود، اما الان اغلب کلاس های قرآن به صورت دسته جمعی و خیلی رسمی برگزار می شود.
به قول آقای دولابی، ما باید اجازه دهیم جوان ها در کلاس های قرآن بنشینند قرآن به غلط بخوانند تا این که به مرور زمان به یادگیری آن علاقه نشان دهند. درد نسل سوم ما این است که محفل های صمیمی و کوچک و راحتی که بتوانند قرآن را بخوانند کمتر دیده می شود. لازم نیست از جوان ها مدام غلط تجویدی بگیریم اجازه دهید آن ها در کلاس حضور داشته باشند به مرور زمان مهر قرآن به دل آن ها می نشیند. [همیشه به جوانان یادآوری کنیم که قرآن نامه معشوق است و همه آدم ها نامه معشوق را نه یک بار بلکه صدبار می خوانند نه خواندن بلکه آن را حفظ هم می کنند نه فقط حفظ کردن که از آن نگهداری هم می کنند و نه فقط نگهداری که با آن همیشه به یاد معشوق می افتند.]
● برای بالا بردن سطح انگیزه و اشتیاق عموم افراد جامعه بالاخص جوانان در جهت همنشینی و عمل به قرآن چه باید کرد؟
▪ در وجود همه ما قرآن است فقط مثل آینه است که روی آن را غبار گرفته است، کار ما زدودن این غبار است شاید ما باید با زبانی مثل پیامبر و حتی روش های او قرآن و آموزه های آن را به جوانان منتقل کنیم، در سیره پیامبر نقل شده گاهی برای آموختن بعضی مطالب به تازه مسلمانان از نقاشی کمک می گرفتند. امروزه نیز که عناصر بصری دنیای اطراف جوانان ما را احاطه کرده است ما نیز باید همچون پیامبر با استفاده از عناصر بصری این آموزه ها را به آن ها منتقل کنیم تا اشتیاق یادگیری در آن ها ایجاد شود وظیفه ما به عنوان کسانی که چند سال زودتر با قرآن آشنا شده ایم این است که طعم شیرین قرآن را به جوانان هدیه کنیم. [من مطمئن ام جوانی که یک بار طعم شیرین اش با قرآن را بچشد و بداند در آن لحظه خداوند به فرشتگان مباهات می کند هیچگاه همنشینی با قرآن را ترک نمی کند.] البته تلاش ما در جهت عمل به قرآن نیز تاثیر بسزایی دارد چرا که مولای ما امام علی(ع) فرمودند مردم را با اعمالتان به دیدن دعوت کنید نه با زبانتان. بارها مشاهده کرده ایم که چگونه جوانان شیفته یک معلم یا استاد خود می شوند، چه خوب است که همیشه جوانان ما شیفته معلم یا استاد قرآن شوند.
● در آخر اگر کلامی برای مخاطبین دارید بفرمایید.
▪ به عنوان یک دوست و کسی که چند سال در سرزمین قرآن قدم زده است به دوستان خود می گویم که قرآن را به شما می سپارم. این قشنگ ترین هدیه ای که به شما می دهم، اما خواهش می کنم که کادویش را باز کنید، لای کتاب را باز کنید و بدانید که خیلی حرف برای گفتن دارد و این قدر بین علوم دینی و علوم جدید فاصله نیندازید. خوشحال می شوم که افراد علاه بر تخصص خود قرآن را هم دارند. یک پزشک قرآنی یک مهندس قرآنی. در آخر هم می گویم: هر چه خواهی باش، اما با قرآن باش.
منبع : روزنامه جوان
