بررسی شخصیت‌های داستان سمک عیار- پایان نامه کارشناسی ارشد

استاد راهنما: دکتر محسن محمدی فشارکی

https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/d3c3fa18a480977b8dc45017e1b6464b/search/134301d66abe2e3be8faa82d1b262d35

 

بررسی شخصیت‌های داستان سمک عیار

---

 پارسای داخل کشور

 کارشناسی ارشد

 1389

 موضوع: ادبیات فارسی

 رشته: زبان و ادبیات فارسی

 پدیدآور: راضیه یاقوت استاد راهنما: محسن محمدی فشارکی استاد مشاور: سیدعلی‌اصغر میرباقری فرد

 دانشگاه اصفهان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی

چند برگ نخستتمام‌متن

https://ganj.irandoc.ac.ir/viewer/d3c3fa18a480977b8dc45017e1b6464b?sample=1

• چکیده
• کلیدواژه‌ها
• فهرست نوشته‌ها
• فهرست منابع فارسی

ادبیات عامیانه، سرچشمه بسیاری از شاهکارهای ادبی است که با الهام از دانش های مردمی، رنگ ابدیت به خود گرفته است و به دلیل پیوندی که با جامعه و واقعیت دارد، ارزش و اهمیت بسیار دارد. داستان های عامیانه به عنوان جزئی از ادبیات عامیانه، روایت اجتماعی تمام جامعه است و پیشینه ای به قدمت تاریخ و زندگی جمعی انسان دارد.«سمک عیار»، پرارزش ترین و قدیم ترین داستان عامیانه بلند منثور فارسی است که علاوه بر داشتن نکات مفید و گرانبها در حوزه ادبیات، گنجینه ای از اطلاعات مردم شناسی و آداب و رسوم اجتماعی ایران تا قرن ششم را دربرمی گیرد.از آنجا که آفرینش هر اثر داستانی بر پایه شخصیت آن بنا می شود و گردانندگان اصلی جهان داستان، شخصیت های آن است، در این رساله با بررسی، تحلیل و طبقه بندی شخصیت های داستان سمک عیار، تصویری کلی از اقشار مختلف جامعه آن روزگار به دست آمد و با برشمردن ویژگی ها و عملکرد افراد هر طبقه، شناخت تازه ای از شخصیت های این اثر عامیانه حاصل شد. همچنین موثرترین طبقات شخصیتی در این داستان مشخص و جداول و نمودارهایی ارائه شد.

• چکیده
• کلیدواژه‌ها
• فهرست نوشته‌ها
• فهرست منابع فارسی

نقد ادبی / Literary Criticism

ارزشیابی / Evaluation

سمک عیار

شخصیت

نقد داستان

ادبیات عامیانه

سمک عیار (کتاب) / Samak-e Ayyar (Book)

ادبیات عامه‌ / Folk Literature

شخصیت داستانی / Fictional Character

فرهنگ عامه / Folklore

همرسانی

• چکیده
• کلیدواژه‌ها
• فهرست نوشته‌ها
• فهرست منابع فارسی

پیشگفتار ط
فصل اول: کلیات
1-1- ادبیات عامیانه 1
1-2- قصه 3
1-3- ویژگی‌های قصه 4
1-4- انواع قصه 5
1-5- قصه‌های عامیانه 5
1-6- ویژگی‌های قصه عامیانه 5
1-7- انواع قصه‌های عامیانه 6
1-8- شخصیت 7
1-9- انواع شخصیت 8
1-10- تفاوت تیپ و شخصیت 10
فصل دوم: معرفی اثر
2-1- مقدمه 12
2-2- مولف کتاب 15
2-3- زمان تألیف 15
2-4- نسخه اصل 16
2-5- انتشار به زبان¬های دیگر 17
2-6- ارزش و اهمیّت داستان 17
2-7- هدف خلق داستان 19
2-8- منشأ داستان 20
2-9- ساختار داستان 24
2-10- سبک داستان 26
2-11- نوع ادبی داستان 27
2-12- خلاصه داستان 35
فصل سوم: تحلیل و طبقه¬بندی
3-1- مقدمه 42
3-2- نقش و جایگاه پادشاهان 43
3-2-1- تربیت شاهی 44
3-2-2- خبر گرفتن از آینده 45
3-2-2-1- در ازدواج 45
3-2-2-2- در تولد فرزند 45
3-2-2-3- در خبر گرفتن از فرد غایب 45
3-2-3- تعدد زوجات 46
3-2-4- فرّایزدی 46
3-2-5- مراتب دربار 46
3-2-6- مهمانی دربار 47
3-2-7- خلعت بخشیدن 47
3-2-8- آمدن رسول به دربار 48
3-3- شخصیت¬های طبقه پادشاهان 48
3-3-1- خاندان مرزبان شاه 49
3-3-1-1- مرزبان شاه 49
3-3-1-2- خورشیدشاه 50
3-3-1-3- فرخ روز 55
3-3-2- رقیبان خاندان مرزبان شاه 60
3-3-2-1- رقیبان خورشیدشاه 60
3-3-2-1-1- ارمنشاه 60
3-3-2-1-2- قزل ملک 61
3-3-2-1-3- زلزال¬شاه 63
3-3-2-1-4- گورخان 64
3-3-2-2- رقیبان فرخ روز 65
3-3-2-2-1- طوطی¬شاه 65
3-3-2-2-2- جام شاه 66
3-3-2-2-3- قاطوس شاه 66
3-3-2-2-4- قابوس شاه 67
3-3-3- پادشاهان دیگر 68
3-3-3-1- فغفور شاه 68
3-3-3-2- غریب 69
3-2-3-3- شمشاخ شاه 69
3-3-3-4- شاه تجّار 70
3-3-3-5- فقران شاه 70
3-3-3-6- چگل¬ماه 71
3-3-3-7- سیماب شاه 71
3-4- نقش و جایگاه عیاران 72
3-4-1- ارتباط عیاری و فتوت صوفیانه 72
3-4-2- ابزارعیاری 73
3-4-2-1- کارد 74
3-4-2-2- بیهشانه 74
3-4-2-3- کمند 74
3-4-2-4- ناوک 75
3-4-2-5- دیگر ابزار 75
3-4-3- اصول اخلاقی عیاری 76
3-4-3-1- امانت داری 76
3-4-3-2- رازداری 77
3-4-3-3- راستی 77
3-4-3-4- نان دادن 78
3-4-3-5- پاکدامنی و عفت 78
3-4-3-6- وفای به عهد 79
3-4-3-7- یاری درماندگان 80
3-4-3-8- فداکاری 80
3-4-3-9- دوستِ دوست و دشمنِ دشمن 81
3-4-3-10- عفو و بخشایش کردن 81
3-4-3-11- نام جویی 81
3-4-3-12- دیگر اصول اخلاقی عیاری 82
3-4-4- شب و عیاری 83
3-4-5- شگردهای عیاری 83
3-4-5-1- تغییر چهره 84
3-4-5-1-1- در هیأت بازرگانان 84
3-4-5-1-2- در هیأت زنان 85
3-4-5-1-3- در هیأت زاهدان 85
3-4-5-1-4- در هیأت روستاییان 85
3-4-5-2- نقب بریدن 86
3-4-5-3- زر بخشیدن 86
3-4-5-4- دوست یابی 87
3-5- شخصیت های طبقه عیاران 87
3-5-1- سمک 89
3-5-2- روزافزون 94
3-5-3- شغال پیل زور 96
3-5-5- سرخ ورد 97
3-5-6- آتشک 98
3-5-7- نیال برسنجانی 98
3-5-8- رزماق هیزم شکن 99
3-5-9- تاج دخت 99
3-5-10- قایم 100
3-5-11- فتنه جوی عیار 100
3-5-12- کانون 100
3-5-13- خاطور 101
3-6- نقش و جایگاه پهلوانان 102
3-7- شخصیت¬های طبقه پهلوانان 104
3-7-1- پادشاهان و شاهزادگان 104
3-7-1-1- فرخ¬روز 104
3-7-1-2- شروان بشن 105
3-7-1-3- مردان دخت 107
3-7-1-4- شروان¬دخت 109
3-7-1-5- نیکی¬جهش 110
3-7-2- پهلوانان درباری 110
3-7-2-1- هرمزکیل 111
3-7-2-2- جنگجوی قصاب 112
3-7-2-3- کاوه 112
3-7-2-4- گندمک 113
3-7-2-5- قطران 114
3-7-2-6- سرخ کافر 114
3-7-2-7- دبور دیوگیر 115
3-8- نقش و جایگاه معشوقگان 115
3-9- شخصیت های طبقه معشوقگان 117
3-9-1- مه¬پری 117
3-9-2- ابان دخت 118
3-9-3- گلبوی 119
3-9-4- ماه در ماه 120
3-9-5- جهان افروز 121
3-9-6- گیتی نمای 121
3-9-7- ماهانه 122
3-10- نقش و جایگاه وزیران 123
3-11-شخصیت¬های طبقه وزیران 124
3-11-1- هامان وزیر 124
3-11-2- عدنان وزیر 125
3-11-3- هندس وزیر 126
3-11-4- شهران وزیر 127
3-11-5- مهران وزیر 128
3-12- نقش و جایگاه خادمان 129
3-13- شخصیت های طبقه خادمان 130
3-13-1- خادمان بزم 130
3-13-1-1- لالا صالح 130
3-13-1-2- طرمشه 131
3-13-1-3- جلدک 131
3-13-1-4- کمکوک 132
3-13-2- خادمان رزم 132
3-13-2-1- لالاعنبر 132
3-13-2-2- ریحانه مطرب 133
3-13-2-3- رابین 133
3-13-2-4- کیکان 134
3-14- نقش و جایگاه مردم عامه 134
3-15- شخصیت‌های طبقه مردم عامه 136
3-15-1- زنان عامه 136
3-15-2- مردان عامه 138
3-16- نقش و جایگاه کوه¬نشینان 139
3-17- شخصیت¬های طبقه کوه نشینان 140
3-17-1- غورکوهی 140
3-17-2- ماهوس 141
3-18- نقش و جایگاه جادوگران 143
3-19- شخصیت¬های طبقه جادوگران 146
3-19-1- زنان جادوگر 146
3-19-1-1- شروانه 146
3-19-1-2- زیانه 146
3-19-1-3- زوره 147
3-19-1-4- سهانه 147
3-19-1-5- صیحانه 147
3-19-2- مردان جادوگر 148
3-19-2-1- قادسه 148
3-19-2-2- سپه داد 148
3-19-2-3- تیغو 149
3-19-2-4- کاجان 150
3-20- نقش و جایگاه پریان 150
3-21- شخصیت‌های طبقه پریان 154
3-21-1- قبط 154
3-21-2- شمس 155
3-21-3- بکتاش 156
3-21-4- طیطون 156
3-21-5- طحنون 157
3-22- پیامبران 157
3-23- مرغان سخن¬گو 160
3-24- یزدان پرستان 162
3-25- سایر شخصیت¬ها 163
3-25-1- شخصیت هایی در حد نام 163
3-25-2- شخصیت¬های مجهول (سیاهی لشکر) 164
نتیجه¬گیری 166
پیشنهاد 169
پیوست شماره 1: مقدمه ای بر جداول 175
پیوست شماره 2: نام شخصیت ها 199
پیوست شماره 3: جایگاه زن در داستان سمک عیار 205
پیوست شماره 4: ریخت شناسی سه جریان اصلی در داستان سمک عیار 214
پیوست شماره 5: تصاویر نسخ خطی 224
پیوست شماره 6: نمودارها 228
منابع و مأخذ 229

همرسانی

• چکیده
• کلیدواژه‌ها
• فهرست نوشته‌ها
• فهرست منابع فارسی

1. آذر، شکوفه؛ 1375، «ویژگی¬های قصه»، (چاپ شده در دانشنامه ادب فارسی زیرنظر حسن انوشه)، جلد اول، انتشارات دانشنامه، تهران.
2. آسابرگر، آرتور؛ 1380، «روایت در فرهنگ عامیانه، رسانه و زندگی روزمره»، ترجمه محمدرضا لیراوی، سروش، تهران.
3. آلوت، میریام؛ 1368، «رمان به روایت رمان نویسان»، ترجمه علی‌محمد حق‌شناس، مرکز، تهران.
4. احمدی، بابک؛ 1372، «ساختار و تأویل متن، دوجلد»، چاپ دوم، مرکز، تهران.
5. اخوت، احمد؛ 1371، «دستور زبان داستان»، فردا، اصفهان.
6. ارجانی، فرامرز بن خداداد؛ 69- 1362، «سمک عیار»، تصحیح پرویز ناتل خانلری، پنج جلد، آگاه، تهران.
7. ارسطو؛ 1386، «بوطیقا»، ترجمه هلن اولیایی‌نیا، فردا، اصفهان.
8. استخری، پروین؛ 1381، «میترائیسم»، مجله نامه انجمن، شماره7، صص 160-150.
9. اسلامیه، مصطفی؛ 1368، «خورشیدشاه»، تندر، بی جا.
10. افشاری، مهران؛ 1384، «آیین جوانمردی»، دفتر پژوهش¬های فرهنگی، تهران.
11. ــــــــــــــــــ ؛ 1384، «تازه به تازه نو به نو»، با مقدمه‌‌ای از کتایون مزداپور، چشمه، تهران.
12. عطاری، مهسان؛ 1375، «ادبیات عامیانه»، (چاپ شده در دانشنامه ادب فارسی زیرنظر حسن انوشه)، جلد اول، انتشارات دانشنامه، تهران.
13. بارونیان، حسن؛ 1387، «شخصیت‌پردازی در داستان کوتاه دفاع مقدس»، بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس، تهران.
14. بچکا، یرژی؛ 1373، «سمک عیار، رمان عامیانه»، ترجمه محمود عبادیان، ماهنامه ادبیات داستانی، سال دوم، شماره 23، صص 24-22.
15. براهنی، رضا؛ 1368، «قصه‌نویسی»، چاپ چهارم، حوزه هنری، تهران.
16. بقال لاله، عبدالحسین؛ 1379، «تبیین جایگاه داستان در ادبیات نمایشی»، تندیس، تهران.
17. بهار، مهرداد؛ 1351، «ورزش‌ باستانی ایران و آیین مهر»، فرهنگ و زندگی، شماره10، صص47-36.
18. ـــــــــــــــ ؛ 1376، «پژوهشی در اساطیر ایران»، آگاه، تهران.
19. بیر، جلیلین؛ 1379، «رمانس»، ترجمه سودابه دقیقی، مرکز، تهران.
20. بیغمی، شیخ محمد بن شیخ علی؛ 1339، «داراب نامه»، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران.
21. پراپ، ولادیمیر؛ 1368، «ریخت شناسی قصه‌های پریان»، ترجمه فریدون بدره‌ای، توس، تهران.
22. پک، جان؛ 1366، «شیوه تحلیل رمان»، ترجمه احمد صدارتی، مرکز، تهران.
23. پلتو، پرتی.ژ؛ 1375، «روش تحقیق در انسان شناسی»، ترجمه محسن ثلاثی، علمی و فرهنگی، تهران.
24. »تاریخ سیستان»؛ 1314، تصحیح ملک الشعرای بهار، خاور، تهران.
25. تمیم داری، احمد؛ 1372، «درباره قصه»، ماهنامه ادبیات داستانی، سال اول، شماره 7، صص20-3.
26. تیشنر، فرانتس؛ 1335، «گروه فتوت در کشورهای اسلامی و نوع ظهور آن¬ها مخصوصاً در ایران»، مجله دانشکده ادبیات، شماره 2، صص 45-32.
27. ثمینی، نغمه؛ 1379، «عشق و شعبده»، مرکز، تهران.
28. جمالی، زهرا؛ 1385، «سیری در ساختار داستان»، همداد، تهران.
29. چیپک، یرژی؛ 1377، «درآمدی بر قصه‌های عامیانه فارسی»، ادبیات داستانی، شماره49، صص78-72.
30. حاکمی، اسماعیل؛ 1386، «تحقیق درباره ادبیات غنایی ایران»، دانشگاه تهران. تهران.
31. حبیبی قندهاری، عبدالحی؛ 1341، «طبقات الصوفیه سلمی»، کابل، بی جا.
32. حسام¬پور، سعید؛ 1382، «عناصر داستان در داستان¬های بلند عامیانه تا قرن ششم»، پایان¬نامه دکتری، دانشگاه شیراز، به راهنمایی غلام رضا افراسیابی.
33. حسن آبادی، محمود؛ 1386، «سمک عیار: افسانه‌ یا حماسه؟»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد، شماره 158، صص 54-37.
34. ــــــــــــــــــــــــــ ؛ 1381، «مکتب اصالت زن در نقد ادبی»، نیکونشر، مشهد.
35. حسینی، مریم؛ 1386، «مقایسه تطبیقی حکایت‌های هندی ـ ایرانی در ادب کلاسیک فارسی»، پژوهش زنان، دوه 5، شماره2، صص 56-29.
36. خائفی، عباس؛ 1386، «تجزیه و تحلیل قصه سمک عیار بر اساس نظریه ولادیمیر پراپ»، فصلنامه پژوهشهای ادبی، سال5، شماره 18، صص51-33.
37. خانلری، پرویز ناتل؛ 1364، «شهر سمک»، آگاه تهران.
38. داد، سیما؛ 1378، «فرهنگ اصطلاحات ادبی»، چاپ سوم، مروارید، تهران.
39. دقیقیان، شیرین‌دخت؛ 1371، «منشأ شخصیت در ادبیات داستانی»، نویسنده، بی¬جا.
40. ذکاوتی قراگزلو، علیرضا؛ 1364، «شهر سمک»، نشر دانش، شماره31، صص22-20.
41. رامپوری، غیاث الدین محمد؛ 1375، «غیاث اللغات»، به کوشش منصور ثروت، امیر کبیر، تهران.
42. راوندی، مرتضی؛ 1354، «تاریخ اجتماعی ایران»، امیرکبیر، تهران.
43. رزمجو، حسین؛ 1385، «انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی»، چاپ دوم، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد.
44. رشیدی آشجردی، مرتضی؛ 1380، «جوانمردی، اندیشه¬ای فراسوی مرزها»، کیهان فرهنگی، شماره 177، صص57-54.
45. رضایی، عربعلی؛ 1382، «واژگان توصیفی ادبیات»، فرهنگ معاصر، تهران.
46. روان‌پور، نرگس؛ 1380، «رمانی شگفت انگیز از قرن ششم»، گیلان ما، شماره 2، صص62-55.
47. زرگر امینی، غزال؛ 1387، «نگاهی کوتاه به قصه و قصه‌های عامیانه»، رودکی، شماره22، صص34-28.
48. زرین کوب، عبدالحسین؛ 1334، «درباره افسانه¬های عامیانه»، سخن، دوره 6، صص 300- 294.
49. ـــــــــــــــــــــــــــــــ ؛ 1351، «یادداشت‌ها و اندیشه‌ها»، کتابخانه طهوری، تهران.
50. ـــــــــــــــــــــــــــــــ ؛ 1362، «ارزش میراث صوفیه»، امیرکبیر، تهران.
51. سرکاراتی، بهمن؛ 1378، «سایه¬های شکارشده»، قطره، تهران.
52. سلمی، عبدالرحمن؛ 1380، «جوانمردی و جوانمردان(کتاب الفتوه)»، ترجمه قاسم انصاری، حدیث امروز، قزوین.
53. سید حسینی، رضا؛ 1371، «مکتب‌های ادبی»، جلد اول، چاپ دهم، نگاه، تهران.
54. سیگر، لیندا؛ 1374، «خلق شخصیت‌های ماندگار»، ترجمه عباس اکبری، مرکز گسترش سینمای تجربی، بی جا.
55. شاملو، سعید؛ 1370، «مکتب‌ها و نظریه‌ها در روانشناسی»، چاپ سوم، رشد، تهران.
56. شاهری، سیدعلی؛ 1382، «سمک عیار، فرامرزبن خداداد»، دوجلد، انتشارات صدای معاصر، تهران.
57. شرفی، محبوبه؛ 1376، «سازمان فتیان و نقش خلیفه عباسی در احیاء آن»، ایران شناخت، شماره 6، صص 132-24.
58. شمیسا، سیروس؛ 1373، «انواع ادبی»، چاپ دوم، فردوسی، تهران.
59. صفا، ذبیح الله؛ 1373، «تاریخ ادبیات در ایران»، جلد دوم، چاپ سیزدهم، فردوس، تهران.
60. صفی پوری، عبدالرحیم بن عبدالکریم؛ 1377، «منتهی الارب»، اسلامیه، تهران.
61. عبداللهیان ، حمید؛ 1381، «شخصیت و شخصیت پردازی در داستان معاصر»، آن، تهران.
62. ـــــــــــــــــــــــ ؛ 1378، «درباره ادبیات داستانی: داستان و شخصیت پردازی در داستان»، مجله ادبیات داستانی، شماره 50، صص39-31.
63. علوی، ی؛ 1348، «سمک عیار»، وحید، شماره 71، صص 1024-1016.
64. عنصرالمعالی، کیکاوس بن اسکندر وشمگیر؛ 1371، «قابوس نامه»، به اهتمام غلام¬حسین یوسفی، انتشارات علمی فرهنگی، تهران.
65. فاضلی بیرجندی، محمود؛ 1366، «گشت و گذار در شهر سمک»، شماره47، صص 48-44.
66. فاضلی، نعمت الله؛ 1381، «فرهنگ عامه و ادبیات عامیانه فارسی»، کتاب ماه و هنر، شماره 43 و 44، صص 85-82.
67. فردوسی، ابوالقاسم؛ 1374، «شاهنامه»، به کوشش سعید حمیدیان، قطره، تهران.
68. فرهنگی، سهیلا؛ 1382، «شخصیت و شخصیت پردازی در داستان»، رشد آموزش زبان و ادب فارسی، سال17، شماره66، صص73-68.
69. فورستر، ادوارد مورگان؛ 1369، «جنبه‌های رمان»، ترجمه ابراهیم یونسی، چاپ چهارم، نگاه، تهران.
70. فولادی، خیام؛ 1379، «تفاوت¬های قصه و داستان»، ماهنامه ادبیات داستانی، سال 8، شماره52، صص50-59.
71. کربن، هانری؛ 1382، «آیین جوانمردی»، ترجمه احسان نراقی، سخن، تهران.
72. کرمی، محمدحسین؛ 1384، «تصویر و جایگاه زن در داستان‌های عامیانه «سمک عیار» و «داراب‌نامه»، مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دوره22، شماره1، صص136-125.
73. کزازی، میر جلال‌الدین؛ 1371، «داستان داستان»، ماهنامه ادبیات داستانی، سال اول، شماره اول، صص26-16.
74. کیا، خجسته؛ 1375، «قهرمانان بادپا در قصه‌ها و نمایش‌های ایرانی»، مرکز، تهران.
75. گلدمن، لوسین؛ 1371، «جامعه شناسی ادبیات (دفاع از جامعه شناسی رمان)»، ترجمه محمد جعفر پوینده، هوش و ابتکار، تهران.
76. گودرزی، محمدرضا؛ 1386، «بازتاب سیاست در ادبیات داستانی ایران (از 1376 تا پایان آبان ماه 1383)»، پژوهشگاه فرهنگ و دفتر ارتباطات، تهران.
77. گولپینارلی، عبدالباقی؛ 1379، «فتوت در کشورهای اسلامی»، ترجمه توفیق سبحانی، روزنه، تهران.
78. مارتین، والاس؛ 1382، «نظریه‌های روایت»، ترجمه محمد شهبا، هرمس، تهران.
79. مارزلف، اولریش؛ 1371، «طبقه‌‌بندی قصه‌های ایرانی»، مترجم: کیکاووس جهانداری، سروش، تهران.
80. «مجمل التواریخ و القصص»، 1318، تصحیح ملک الشعرای بهار، چاپخانه خاور، تهران.
81. محجوب، محمد جعفر؛ 1339، سمک عیار ستایشنامه دلیریها و جوانمردیها، سخن، شماره124، صص 677-667.
82. ـــــــــــــــــــــــــــ ؛ 1383، «ادبیات عامیانه ایران»، جلد اول و دوم، چاپ دوم، چشمه، تهران.
83. مولایی، محمدسرور؛ 1353، «بحثی درباره داستان سمک عیار»، سخن، شماره 271و272، صص 1134-1122 و 1256-1247.
84. میرصادقی، جمال؛ 1364، «عناصر داستان»، انتشارات شفا، تهران.
85. ـــــــــــــــــــــ ؛ 1383، «داستان و ادبیات»، آیه مهر، تهران.
86. ـــــــــــــــــــــ ؛ 1366، «ادبیات داستانی»؛ قصه، داستان کوتاه، رمان، چاپ دوم، ماهور، تهران.
87. میرصادقی، جمال و میمنت میرصادقی؛ 1377، «واژه‌نامه هنر داستان نویسی»، ممتاز، تهران.
88. مینوی، مجتبی؛ 1337، «یادداشتی درباره نسخه کتاب سمک عیار»، دوره9، صص336-333.
89. نوروزی، خورشید؛ 1386، «تحلیل نوع ادبی سمک عیار، مجله زبان و ادبیات فارسی»، سال سوم، شماره9، صص159-135.
90. وستلند، پیتر؛ 1371، «شیوه‌های داستان‌نویسی»، ترجمه محمد حسین عباس‌پور تمیجانی، مینا، تهران.
91. هنوی، ویلیام؛ 1377، «رمانس¬های کهن ایرانی»، ترجمه یعقوب آژند، ادبیات داستانی، شماره 490، صص 98-79.
92. یاحقی، محمدجعفر؛ 1369، «فرهنگ اساطیر و اشارات داستانی در ادبیات فارسی»، سروش، تهران.
93. یاوری، هادی؛ 1388، «رمانس‌های عامیانه ایرانی قبل از دوره صفوی»، فصلنامه نقد ادبی، سال1، شماره5، صص 208-197.
94. یوسفی، غلام¬حسین؛ 1367، «دیداری با اهل قلم»، علمی، مشهد.
95. ـــــــــــــــــــــــ ؛ 1372، «چشمه روشن»، چاپ چهارم، علمی، تهران.
96. یونسی، ابراهیم؛ 1369، «هنر داستان نویسی»، چاپ پنجم، نگاه، تهران.

همرسانی

 

https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/d3c3fa18a480977b8dc45017e1b6464b/search/134301d66abe2e3be8faa82d1b262d35

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

 

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

داستان فرهنگ :

 داستان کهن « سمک عیار»

« خلاصه ای از داستان سمک عیار»

---

•  ۸۳۶۹

•  اشتراک

 

مرزبان شاه پادشاه ولایت حلب در جست و جوی داشتن فرزند است و با چاره جویی هامان وزیر با «گلنار» دختر پادشاه عراق ازدواج می کند. پس از مدتی از گلنار صاحب فرزند پسری می شود و نام او را «خورشید» می گذارد. و....

خلاصه ی داستان سمک عیار



داستان از جایی آغاز می شود که مرزبان شاه پادشاه ولایت حلب در جست و جوی داشتن فرزند است و با چاره جویی هامان وزیر با «گلنار» دختر پادشاه عراق ازدواج می کند. پس از مدتی از گلنار صاحب فرزند پسری می شود و نام او را «خورشید» می گذارد. پس از آن که روزگار کودکی خورشیدشاه سپری می شود. در دوره‌ی جوانی در حین شکار «خرگوری» توجه خورشید شاه را جلب می کند و به این ترتیب خورشیدشاه به شکلی شگفت انگیز عاشق« مه پری» ، دختر فغفور، پادشاه چین می شود. و به همراه برادر ناتنی خود، فرخ روز راهی ولایت چین می گردد.

دختر فغفور دایه ای به نام شروانه‌ی جادو دارد که نفوذ قابل توجهی در دربار چین دارد و برای خواستگاران مه پری ـ که خود آن ها را در دام می آورد ـ شروطی تحت عناوین رام کردن اسب سرکش، کشتی گرفتن با غلام وحشی قوی هیکل و پاسخ گفتن به مسئله‌ی سرو سخن گوی، مطرح می کند.وپس از عاجز شدن خواستگاران در پاسخ گفتن به مسأله ها،آن ها را ربوده و به مخفی گاه خود می برد. در این میان پس از این که خورشیدشاه از پس شروط اول و دوم دایه ی جادو برمی‌آید، فرخ روز با توجه به شباهت ظاهری با خورشید شاه فداکارانه جایش را با خورشیدشاه عوض می کند و دایه‌ی جادو فرخ روز را به عوض خورشیدشاه ربوده و به مخفی گاه خود می برد.

پس از این واقعه خورشیدشاه به «سرای جوان مردان» مراجعه کرده و به جوان مردان شهر چین زنهار می برد. که در پی آن جوان مردان شهر چین به سرکردگی شغال پیل زور و سمک عیار تحت تأثیر فداکاری فرخ روز، خورشید شاه را به خود پذیرفته و او را در راه رسیدن به مطلوب یاری می رسانند.

در ادامه‌ی داستان شروانه‌ی جادو به دست سمک عیار کشته می شود و مهران وزیر، پس از کشته شدن شروانه، میدان را خالی دیده و برای رسیدن به حکومت سرزمین چین، اسفهسالار و گروه جوان مردان را تنها سد مو جود در راه رسیدن به هدفش می‌بیند. لذا با چیدن توطئه‌ای، عیاران وجوان مردان را در قصر فغفور قلع و قمع می کند و فقط تعداد کمی از آن‌ها می توانند نجات پیدا کنند. در این حین مهران وزیر با نوشتن نامه ای به ارمن شاه، پادشاه ماچین او را از اوضاع نا به سامان و متزلزل حکومت فغفور آگاه کرده و به این وسیله ارمن شاه و قزل ملک را نیز به جمع خواستگاران و مدعیان حکومت چین اضافه می کند. و در ادامه خود نیز پس از خیانت های متوالی به لشکر ارمن شاه می پیوندد.

پس از کشمکش فراوان عاقبت فغفور، خورشیدشاه را به دامادی پذیرفته و او را مأمور مقابله با قزل ملک و لشکر ماچین می نماید. نزاع و ستیزه‌ی بین چین و ماچین عاقبت با رشادت های خورشیدشاه و عیاران جوان مرد با پیروزی خورشیدشاه پایان پذیرفته و پس از گشوده شدن شهر ماچین، ارمن شاه و لشکریانش به خاورکوه پناه می برند. در ادامه‌ی داستان مه پری بر سر زایمان به همراه فرزند ش می میرد. و پس از مدتی خورشیدشاه با «آبان دخت» دختر «غورکوهی» ازدواج می کند.

پادشاه ولایت خاورکوه شخصی به نام «زلزال شاه» است در این سرزمین دو گروه از عیاران تحت عناوین سرخ علمان و سیاه علمان فعالیت دارند، که خط مشی سرخ علمان نسبت به سیاه علمان جوان مردانه تر است. که به دنبال کشیده شدن جنگ به ولایت خاور کوه گروه سرخ علمان به عیاران و جوان مردان چین و خورشیدشاه متمایل شده و خصومت بین دو گروه سرخ علم و سیاه علم اوج می گیرد که در نهایت با تفوق سرخ علمان پایان می پذیرد. ارمن شاه علی رغم کمک گرفتن از زلزال شاه و پهلوانان متحد نواحی دیگر، باز هم در برابر خورشیدشاه و سمک عیار عاجز می ماند و این بار به «جزیره‌ی آتش» نزد «صیحانه‌ی جادو» نامه نوشته و از او یاری می‌طلبد. اما سمک عیار آخرالامر با استفاده از نیروی جادویی «ماه در ماه» دختر زلزال شاه، صیحانه ی جادو را از پای در می آورد.

در جریان یکی از شبیخون ها «آبان دخت» همسر خورشیدشاه و «فرخ روز» پسرش به اسارت لشکر ارمن شاه درمی‌آیند. و به تدبیر شاهان وزیر برای مصون ماندن از سوء قصد قزل ملک، نزد «گورخان» به «شهرستان عقاب» فرستاده می شوند و به دنبال آنان ارمن شاه به اتفاق زلزال شاه به شهرستان عقاب پناهنده می شوند. اما گورخان با داشتن زمینه‌ی قبلی، عاشق آبان دخت می گردد و از بازگرداندن آبان دخت به خورشید شاه، سرباز می زند.

ناگزیر سمک عیار برای نجات دادن آبان دخت راهی شهرستان عقاب شده و با یاری «الحان» اسفهسالار شهر، که از شادی خوردگان وی است ، وارد قصر گورخان شده و هنگام عبور از راه مخفی قصر گورخان به شکل اتفاقی از وجود گنج خانه‌ی شهرستان عقاب آگاه می شود. و پس از آنکه به ماهیت آن مبنی بر اختصاص گنج به فرخ روز، پی می برد، تمام سعی و اهتمام خود را برای به دست آوردن راه خروج گنج خانه به کار می بندد، به همین دلیل راهی سفر دریایی می شود.

در این حین سمک عیار دچار طوفان گردیده و کشتی او شکسته می شود و به شکل معجزه آسایی به وسیله‌ی «سیمرغ» نجات پیدا می کند. و به «جزیره‌ی سیمرغ» که فرد «یزدان پرستی» در آن جا زندگی می کند، برده می شود. آن گاه با راهنمایی یزدان پرست و با خواندن لوحه ای به راه خروجی گنج خانه پی برده و به یاری سیمرغ به سرزمین «دوالپایان» می رود و آن گاه به وسیله‌ی سیمرغ به شهر «شیث بن آدم» برده می شود. سمک عیار پس از رسیدن به این سرزمین از دل بستگی «جهان افروز» دختر «شاه شمشاخ» پادشاه شهر شیث بن آدم آگاه شده و به یاری دایه‌ی جادوی جهان افروز به نزد خورشیدشاه باز می گردد.
 

 

http://radiofarhang.ir/ChannelNewsDetails/?m=060001&n=209839