اجازه ‏ی روایت از آیت‏ الله شیخ محمدحسین فشارکی که از فقهای بزرگ و مدرسان بنام حوزه‏ ی اصفهان بوده‏اند،

https://www.imna.ir/news/36883/

۶ تیر ۱۳۹۰ - ۱۳:۵۹

• معرفی مشاهیر اصفهان ـ 20

جلال‏الدین همایی؛ استاد فقه و سخن

خبرگزاری ایمنا: جلال‏الدین همایی استادی بی‏نظیر، محققی بی‏همتا، دانشمندی پرتوان و اسلام‏شناسی توانا بود که سال‏های بسیاری از عمرش را صرف تعلیم، تربیت، اشاعه‏ی فرهنگ و ادب فارسی و معارف اسلامی نمود.

• استاد جلال‏الدین همایی در ۱۳ دی‏ماه ۱۲۷۸ش در اصفهان و در کانون گرم خانواده‏ای دانش‏پرور و اهل فضل و ادب چشم به جهان گشود. پدر وی طرب شیرازی‏ و پدربزرگش همای شیرازی‏ هر دو از شاعران بنام و گران‏سنگ دوره‏ی خود به‏شمار می‏آیند. استاد همایی درباره‏ی تولد خویش می‏نویسد: «ولایت من حوالی سحرگاه شب چهارشنبه غره‏ی رمضان ۱۳۱۷ق مطابق ۱۳ دی‏ماه (جدی) ۱۲۷۸ش... در محله‏ی پاقلعه (از محلات جنوب شرقی اصفهان) در خانه‏ی موروثی پدر (اتفاق) افتاده است... نام اصلی که پدر بر بنده نهاده و در پشت کلام‏الله مجید ثبت کرده جلال‏الدین است و نام خانوادگی همایی.»
• استاد همایی درس خواندن را از چهار-پنج ‏سالگی نزد پدر و مادر فرهیخته‏ی خویش آغاز کرد. قرائت قرآن، ادعیه‏ی واردشده، گلستان و غزلیات حافظ را از مادر آموخت. آن‏گاه او را به مکتب سپردند، تا اصول دین و اخلاق و آداب اسلامی را فرا گیرد. وی در این‏باره می‏گوید: «در نزدیکی منزل ما زنی بود صالح و خداپرست ‏به‏نام نبات بیگم‏ مشهور به ملاباجی. وی... با محبت و مهربانی، اصول و فروع دین و آداب وضو و نماز و روزه و... را به من آموخت. البته این دروس را در خانه نیز پیش پدر و مادرم فرا گرفته بودم و او همان یادگرفته‏ها را تکمیل می‏کرد. من در مدت قلیلی در مکتب ملاباجی عم جزء سی‏ام قرآن را تمام کردم و به خاطر دارم که پس از اتمام آن مادرم شخصاً به مکتب آمد و یک کله‏قند شهری با یک دست لباس زنانه با بشقابی نقل بادام به ملاباجی هدیه کرد.»
استاد همایی شش-هفت‏ ساله بود که به‏همراه برادر بزرگش به مکتب میرزاعبدالغفار پاقلعه‏ای رفت. وقتی در همان روز اول به اشاره‏ی استاد با صدای رسا و صحیح اولین شعر دیوان حافظ را خواند، مورد تشویق استاد قرار گرفت. وی به پدر استاد همایی نوشت: «قدر این کودک را بدانید.» در سال ۱۳۲۶ به مدرسه‏ی حقایق و پس از یک سال اقامت درآن‏جا به مدرسه‏ی قدسیه‏ روانه شد. در آن‏جا حساب و هندسه‏ی جدید و اندکی تاریخ و جغرافیا آموخت. در همین دوره به‏منظور آموزش خط، علاوه بر حضور در خدمت مرحوم میرزاحسن قدسی از محضر ملامحمدتقی کاتب، خوش‏نویسی آموخت و از اواخر سال ۱۳۲۸ استاد همایی به مدرسه‏ی نیماورد نقل مکان کرد و تا سال ۱۳۴۸ به مدت بیست‏ سال در آن مدرسه مشغول تحصیل علوم اسلامی شد.
• بر اثر سخت‏کوشی مستمر طولی نکشید که استاد همایی به دریافت چند فقره اجازه‏ی روایت و اجتهاد از علمای بزرگ عصر نائل آمد که از آن جمله است: اجازه‏ی روایت از آیت‏الله حاج شیخ‏مرتضی آشتیانی؛ اجازه‏ی روایت از آیت‏الله شیخ محمدحسین فشارکی که از فقهای بزرگ و مدرسان بنام حوزه‏ی اصفهان بوده‏اند، اجازه‏ی روایت و اجتهاد از آیت‏الله سیدمحمد نجف‏آبادی (م ۱۳۵۸ق)؛ اجازه‏ی اجتهاد از آیت‏الله حاج میرزاعبدالحسین سیدالعراقین خاتون‏آبادی (م ۱۳۵۰ق) و اجازه‏ی اجتهاد از آیت‏الله میرزاابوطالب محتشمی که از علمای کم‏نظیر در زمینه‏ی تسلط به علوم اسلامی بود.
• تدریس در مدارس جدید را استاد همایی در حدود سال ۱۳۰۰ش آغاز کرد. ابتدا در مدرسه‏ی صارمیه - که اولین دبیرستان شش کلاسه‏ی اصفهان بود - به تدریس فلسفه و ادبیات فارسی و عربی پرداخت. در سال ۱۳۰۷ش از اصفهان به تهران آمد و به‏طور رسمی در وزارت معارف مشغول به کار شد. وی سپس به‏منظور تدریس راهی تبریز شد و تا سال ۱۳۱۰ در این شهر به تدریس فلسفه و ادبیات مشغول بود.
پس از آن دوباره به تهران منتقل شد و در مدرسه‏ی دارالفنون، دبیرستان شرف مظفری و دبیرستان نظام به تدریس ادبیات پرداخت. در سال ۱۳۱۴ به دانشگاه راه یافت و سال‏ها در دوره‏ی دکتری دانشکده‏ی حقوق و ادبیات تدریس کرد و دوبار جهت تدریس در دانشگاه بیروت و لاهور فراخوانده شد و مدتی نیز عضو فرهنگستان ایران بود. سرانجام پس از ۴۵ سال تدریس در سال ۱۳۴۵ش بازنشسته شد و از آن به بعد تا آخر عمر به تألیف و تکمیل تحقیقات پرداخت.
• استاد جلال‏الدین همایی علاوه بر تدریس و تحقیق و تألیف، در کارهای علمی مهمی که در زمان حیات وی انجام می‏یافت در حد امکان شرکت داشت، به‏عنوان مثال استاد همایی در سال‏های ۱۳۱۹ و ۱۳۲۰ در تهیه‏ی مطالب و تراجم احوال و تنظیم و تألیف قسمتی از حرف الف لغت‏نامه‏ی ارزشمند دهخدا به مرحوم علی‏اکبر دهخدا کمک کرد و در سال ۱۳۲۱ به عضویت فرهنگستان درآمد.
پس از ایجاد مؤسسه‏ی تحقیق در ادبیات و زبان خارجی نیز‏ که در سال ۱۳۴۱ با هدف فراهم ساختن زمینه‏ی همکاری بین دانشمندان و محققان رشته‏های مختلف ادبیات و زبان‏های ایرانی راه‏اندازی شده بود، استاد همایی در کمیسیون دستور زبان و کتاب‏شناسی و انجمن ادبی شرکت فعال داشت که از جمله‏ی آن‏هاست: شرکت در کنگره‏ی فردوسی، ابن سینا، مولوی، رودکی، و ابوریحان بیرونی.
• استاد جلال‏الدین همایی در طول عمر پربرکت ‏خود علاوه بر تألیف ده‏ها جلد اثر مهم علمی، به تصحیح و تحقیق بیش از ده جلد کتاب ارزشمند که هریک به‏عنوان اثری ماندگار در عرصه‏ی فرهنگ و ادب اسلام و ایران مطرح هستند، پرداخته است که از جمله‏ی آن‏هاست: مثنوی ولدنامه، التفهیم لاوائل صناعة التنجیم، نصیحةالملوک، مصباح‏الهدایة و مفتاح‏الکفایة، طرب‏خانه و دیوان حکیم مختاری غزنوی. گذشته از این، تألیف بیش از پانزده کتاب درسی و نگارشی ده‏ها مقاله‏ی ارزشمند در زمینه‏ی ادبیات، تاریخ، عرفان، تراجم و دستور زبان بخشی از کارهای علمی استاد فرزانه علامه همایی است.
• استاد همایی به جوانان می‏گفت: «بالاخره باید جوان و پیر قدر خودشان را بدانند. کاری بکنید که این عمر شما جز در راه سعادت و مصلحت‏ خودتان و ملت و کشورتان نباشد. من یک چیزی را دلم نمی‏خواهد بشنوم که به جوان‏ها این تلقین بشود که ‏ای آقا، ما که به گذشتگان نمی‏رسیم، ما که به استادان نمی‏رسیم. نه من این را نمی‏پسندم. ملتی رو به ترقی است که نسل آینده‏ی آن از گذشته بهتر است. سعی کنید این‏طور باشید. پشت دروازه‏ی "نمی‏شود" و پشت دروازه‏ی "یأس‏" ننشینید. فقط یک کلمه از من بشنوید: آقا، ازخودگذشتگی می‏خواهد و عشق. باید به علم عشق داشته باشید.»
• قوای جسمانی استاد همایی به‏دنبال عمری تلاش بی‏وقفه‏ی علمی اعم از تدریس و تألیف، کم‏کم رو به ضعف نهاد؛ به‏گونه‏ای‏که در سی سال آخر عمر از برونشیت‏ مزمن رنج می‏برد. اما از اواسط پاییز سال ۱۳۵۸ بیماری استاد همایی شدت بیشتری پیدا کرد... خود وی بارها در این ایام به فرزندانش یادآور شده بود که: «من چند روزی از ماه رمضان مهمان شما هستم.‏» حتی روز قبل از وفات، ماده تاریخی برای خود می‏سازد و آن را در کنار یادداشت‏هایش قرار می‏دهد و سال وفات خود را با این عبارت بیان می‏کند: «ز آشیانه‏ی تن شد رها همایی‏» که به حساب ابجد سال ۱۴۰۰ق می‏شود.
سرانجام استاد همایی ساعت ۹ شب شنبه بیست و هشتم تیرماه ۱۳۵۹ش (مطابق ۶ رمضان ۱۴۰۰ قمری) بر اثر عارضه‏ی قلبی چشم از جهان فرو می‏بندد. طبق وصیت استاد پیکر او را فردای همان روز به زادگاهش اصفهان منتقل می‏کنند و در تکیه‏ی لسان‏الارض‏ به خاک می‏سپارند.

کد خبر 36883

• 

https://www.imna.ir/news/36883/%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D9%87%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AF-%D9%81%D9%82%D9%87-%D9%88-%D8%B3%D8%AE%D9%86