############.....آشنایی با مهمترین ادوات و ماشین آلات مهندسی.....###########

دکتر  سیدجواد  هاشمی فشارکی  و.....

منتشر شده در خبرگزاری ایثار پرس

نشانی منبع انتشار :

http://www.isarpress.ir/?p=4204

 

گروه : آخرین اخبار / ادبیات پایداری / تاپ / صفحه اول

• شناسه : 4204
• 10 اسفند 1399 - 5:44
•  

ماشین آلات مورد استفاده در دفاع مقدس :

آشنایی با مهمترین ادوات و ماشین آلات مهندسی

 

اقدامات ، فعالیتهایی که در طول هشت سال دفاع مقدس در حوزه مهندسی رزمی انجام پذیرفته ، بسیار زیاد و گسترده بوده وعمدتا مبتنی بر استفاده از این ماشین آلات و تجهیزات بوده است .

مهندس عبدالامیر ابراهیمی – جهادگر امیر محمد زاده – دکترسید جواد هاشمی فشارکی

 

ماشین های پیچیده ای را که برای عملیات های مهندسی  ساخته شده اند، ماشین آلات مهندسی نامیده میشود

 همچنین واژگان ادوات مهندسی، ماشین آلات مهندسی و دستگاه نیز به یک معنا می باشد.

کاربرد این ماشین آلات چندمنظوره می باشد . یعنی هم برای کارهای عمرانی شهری ، جاده سازی ، معادن و…. هم برای کارهای مهندسی رزمی و دفاعی می باشد.

تعداد و انواع ادوات و ماشین آلات مهندسی، بسته به نوع عملیاتهای مهندسی گوناگون است. ادوات و ماشین آلات پرکاربرد عبارتند از:

• لودر

لودر عبارت است از تراکتوری (کشنده ای) که در قسمت جلوی آن، باکتی نصب شده است که این باکت بطور هیدرولیکی قابل کنترل است. ظرفیت باکت لودرها، بسته به کوچکی و بزرگی لودر، متغیر بوده و عموما بین ۷۶/۰ متر مکعب الی ۴ متر مکعب می باشد ولی لودرهای با ظرفیت بالاتر نیز وجود دارد.

بعضی از موارد استفاده لودرها عبارتند از: ایجاد خاک‌ریزها، حفاری زیرزمین  بنا‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها،  پرکردن خندق‌ها و خاکریز اطراف لوله های کار گذاشته  شد در کانال ها،  بارکردن کامیون ها، حمل بتن به محل قالب ها و بلند کردن و حمل مصالح ساختمانی.

• بولدوزر

بولدوزر از دو بخش اساسی تراکتور(کشنده) و تیغه تشکیل شده است، که تیغه توسط یک سیستم قاب متصل کننده به تراکتور متصل می شود در عملیات خاکی، معمولاً بیشترین مسافت بهینه ای که خاک توسط بولدوزر حمل می شود حدود۱۰۰ متر و کمترین مقدار آن حدود ۸  متر است.

کارهایی که می‌توان با بولدوزر انجام داد عبارتند از: خاک‌برداری و خاکریزی، تسطیح و پخش مصالح، کندن و جابجا نمودن سنگ ها، انداختن و جابه‌جا نمودن درختان، برف¬روبی و برداشتن موانع، تخریب ساختمان‌ها، ایجاد نهرها و آبروهای بزرگ، هل دادن و کشیدن اسکریپرها و واگن‌ها، کندن مواضع و سنگرهای توپخانه، تانک، خودرو و نفرات، زدن خاکریز در عملیات نظامی و …

• بیل مکانیکی

بیل مکانیکی عبارتست از اتاقک گردانی که بر روی یک ارابه (چرخ‌دار یا شنی دار) نصب بوده و در سمت جلوی آن یک بوم سوار است و در قسمت نوک بوم یک جام متصل شده است.

از بیل مکانیکی برای کندن خندق، ریختن خاک برای پوشاندن کف خندق، قرار دادن لوله در محل و خاکریزی بر روی آن استفاده می شود. از این ماشین برای کندن زیر زمین بناها و هم چنین برای اصلاح شیب خاک‌ریز استفاده می‌کنند. در کارهای نظامی می‌توان بیل مکانیکی را به نحو بسیار موثری در احداث سنگرها و پناه‌گاه‌ها مورد استفاده قرار داد. از بیل می‌توان در ضمن حفاری به‌صورت بارکن نیز استفاده نمود. بدین ترتیب که یک تخلیه کن در مجاورت دستگاه قرار گرفته و بیل پس از هر بار حفاری، محتویات جام خود را مرتبا در تخلیه کن می ریزد.

• گریدر

از گریدر برای پخش خاک، تنظیم سطح راه، شیب دادن به سطح راه، ایجاد و تنظیم شانه های راه، اجرای کارهای عمومی ساختمانی نظیر کانال سازی اعم از مقطع v یا ذوزنقه، مخلوط کردن انواع خاک با دانه بندی های مختلف، رد میکس، پخش آسفالت و برف روبی استفاده می شود.

• غلتک

عمل فشرده کردن ، کوبیدن و تراکم خاک به وسیله غلتکها انجام می گیرد معمولاً وزن غلتکها بین kg 50 برای غلتکهای دستی تا ۶۰ تن برای غلتکهای سنگین به منظور انجام کارهای خاص تغییر می کند. نیروهای ضربه ای معمولا دارای تواتر کم بوده و تعداد ضربه معمولاً زیر ۱۰ضربه در ثانیه می باشد. اما برای ارتعاش و ایجاد لرزش حداقل ۳۰ تا ۵۰ ارتعاش در ثانیه لازم است.

• اسکریپر

اسکریپرها دستگاه‌هایی هستند که به دو صورت کلی موتوری و کششی ساخته شده و ضمن حرکات برروی زمین قادربه کندن زمین، بارکردن، کشیدن، تخلیه کردن و پخش مواد می‌باشند و به ‌خصوص برای انجام کارهای سنگین مانند باند فرودگاه و جاده سازی در مکان‌هایی‌که  قسمت های زیادی از زمین بایدکنده شود و یا پرگردد.

• کامیون

اساساً کامیون به دستگاه کشنده ای اطلاق می شود که متشکل از یک شاسی و یک کشنده (موتور) باشد. بسته به اینکه بر روی شاسی چه نوع تجهیزات و یا ملحقات دیگری متصل شود، نام گذاری متفاوت می گردد. می توان بر روی شاسی کامیون تجهیزاتی نظیر تراک میکسر، اتاق حمل کالا، جرثقیل، کفی، پمپ بتن، تانکر حمل مایعات، آبپاش، قیرپاش و همچنین کمپرسی حمل مصالح قرار داد. انتقال مصالح حاصل از حفاری یکی از مهمترین مسائل عملیات خاکی است که توسط کامیون ها انجام می شود.

• تراکتور

واژه تراکتور از واژه Traction به معنی کشنده آمده است. تراکتورهای اولیه برای کشیدن ادواتی که قبل از اختراع تراکتور توسط دام کشیده می شدند، بکار می رفتند. برای همین این نام را برای آن برگزیدند. ولی با پیشرفت این وسیله امروزه از آن فقط برای کشیدن استفاده نمی گردد. امروزه از تراکتور در کشاورزی، صنعت و راهسازی استفاده می گردد و براساس کاری که تراکتور در پروژه انجام می دهد انواع مختلفی دارد.

• جرثقیل

این ماشین آلات عمدتاً به منظور انتقال عمودی و بالابری و تا حد کمتری برای نقل و انتقال افقی مواد، مصالح و اجسام درصنعت و نیز ساخت و سازهای عمرانی به کار می روند. انواع مختلف جرثقیل بنا به تعریف آن در خصوصیت توانایی بالا و پایین بردن بار مشترک هستند . به صورت معمول جرثقیلها از یک اتاق فرمان و یک تیر بلند مشبک بوم و یک قلاب تشکیل شده است. جرثقیل ها معمولاً بر ای بلند کردن اجسام سنگین، حرکت دادن آنها چه بوسیله بوم و چه از طریق حرکت خود جرثقیل و قراردادن بار در محل مربوطه به کار می روند.

• لایروب

یکی از ماشین هایی که برای عملیات های مهندسی در مناطق آبی- باتلاقی استفاده می شود، لایروب است. عمل لایروبی معمولاً شامل برداشتن مواد از یک نقطه مشخص در زیر آب و تخلیه آن در محل دیگراست . معمولاٌ این عمل توسط دستگاهی که در سطح آب قرار دارد و لایروب نامیده می شود، صورت می گیرد . لایروب از ماشین آلات حفاری در زیر سطح آب می باشد. نوع لایروب، بسته به ماهیت و کمیت مواد که در زیر آب موجود می باشد، متفاوت است. با طراحی و تعیین دقیق مشخصات منطقه ی لایروبی می توان ماشین لایروب مورد نیاز را انتخاب نمود.

• پمپ

پمپ به دستگاهی اطلاق می گردد که انرژی مکانیکی را از یک منبع خارجی اخذ و به سیالی (معمولاً مایع) که از آن عبورمی نماید، انتقال دهد. در نتیجه انرژی سیال بعد از خروج از ماشین افزایش می یابد. از این دستگاه برای انتقال سیال به یک ارتفاع معین و یا حرکت سیال در مدارهای مختلف هیدرولیکی و سیستم های لوله کشی و به طور کلی انتقال سیال از نقطه ای به نقطه دیگر استفاده می شود.

• کمپرسور

کمپرسور در حقیقت از لحاظ ماهوی و نحوه ی عملکرد تفاوت چندانی با پمپ ندارد و از همان مکانیزم بهره می گیرد. کمپرسور، پمپ، هواکش و دمنده همگی به طریقی سیالات را جابجا می کنند. پمپ دستگاهی است که سیالات تراکم پذیر(معمولا مایعات) را به تراز، سطح یا فشار بالاتر انتقال می دهد. درحالی که کمپرسور سیالات تراکم ناپذیر(معمولا گاز) را به سطح بالاتری از فشار می رساند و درحقیقت گاز را با افزایش فشار جابجا می کند.

• وسایر

سایر ماشین الات و تجهیزات مهندسی که در این نوشتار نمی گنجد.

تجهیزات خاکبرداری‏ – تراکتورها‏ -خودروهای مهندسی نظامی‏ -دامپ تراک‏  -چرخ‌بیل -حفاری جهت‌دار -خندق‌کن -خودروی -چندمنظوره یونیماگ -سی‌ان‌ایچ -غلتک راه‌سازی -فینیشر -کمباین‌سازی -لیفتراک -ماله پروانه‌ای -مخلوط‌کن بتن – و…..

 

• فضا و مکان در مهندسی رزمی

یکی از عوامل پیروزی و موفقیت رزمندگان اسلام در جنگ هشت ساله و تحمیلی، بی شک آماده کردن بستر مناسب زمان و مکان برای عملیات ها بود که این مهم را واحد مهندسی به انجام می رساند. به طور کلی در مهندسی رزمی فضا به معنایی اطلاق می گردد که انسان و ماشین آلات در آن قادر به فعالیت و کارکردن هستند. به عبارت ساده تر میتوان فضا را شعاع آزادی عمل انسان و ماشین آلات دانست. چنانچه بخواهیم این معنا را در قالب مهندسی رزمی بیان نماییم و آن را در درجه ای از اهمیت قرار دهیم ، هنگام عملیات مهندسی رزمی باید مشخص شود که انسان و ماشین آلات در چگونه فضایی قرار است به فعالیت بپردازند.این فضا ممکن است یک سطح شیب دار باشد یا دره ای تنگ و عمیق و یا تونلی کوچک. اما مکان مفهوم دیگری است که با مختصات جغرافیایی ارتباط می یابد. مشخص بودن مکان نیز در مهندسی رزمی از بسیاری جهات حائز اهمیت است.توجه به مکان مشخص می نماید که عملیات مهندسی قرار است در چه اقلیم و شرایط آب و هوایی انجام پذیرد و یا آنکه این مکان در دید و تیررس نیروهای دشمن قرار دارد و یا خیر. در مقابل توجه به فضا نشان خواهد داد که آیا امکان انجام فعالیت برای ماشین آلات و یا نیروی انسانی از بعد آزادی عمل وجود دارد و یا در فضای مورد نظر چه ماشین آلاتی می تواند راهگشا و کمک کننده باشند.

 

• اهمیت فضا و مکان در انتخاب ماشین آلات

از جمله دلایل انتخاب صحیح ماشین آلات می توان عامل مسافت حمل خاک و تحصیل حداکثر کار آن ماشین آلات در حداقل هزینه ممکن را بیان کرد (توجه به فضا و مکان صحیح). به طوری که برای مسافت های کوتاه از بلدوزر یا لودر برای مسافت های زیاد از کمپرسی می توان استفاده کرد. کارآیی ماشین آلات در جاده های شیبدار علی الخصوص سربالایی ها کاهش می یابد و خطر نیز دستگاه و راننده را تهدید می کنند و برای این منظور از ماشین آلات متفاوتی نسبت به زوایای جاده استفاده می شود. به منظور افزایش راندمان لازم است دستگاه مناسب برای عملیات، بین محل حمل خاک و محل بارگیری در نظر گرفته شود . یعنی تناسب بین ماشین بارگیری و ماشین حمل خاک لازم است.

در عملیات فتح المبین برای آنکه نیروهای خودی بتوانند نیروهای دشمن را در منطقه رقابیه دور زده و آنها را محاصره نمایند نیاز به فضا و مکان مناسبی داشتند. تنها مسیر عبوری نیروها دارای فضا و مکان مناسب برای عبور نیروها و تجهیزات نظامی نبود اما مهندسی رزمی توانست ظرف مدت کوتاهی در فضا و مکان نامناسب و در جاده ای به عرض بسیار کم که دارای فضای محدودی برای ماشین آلات و تجهیزات بود به فعالیت خود ادامه دهد و فضای کافی را برای ادامه عملیات مهندسی رزمی و همچنین انتقال نیروها فراهم آورد.

 

• انتخاب دستگاه با توجه به وضعیت جوی و جغرافیایی منطقه عملیات

یکی از عواملی که معمولا مانع راندمان کارمی باشد وضعیت جوی منطقه است که می بایست قبل از عملیات دقیقا در نظر گرفته شود. به عنوان مثال باران و برف می تواند در انتخاب نوع دستگاه مهندسی تعیین کننده باشد. مثلا به جای استفاده از دستگاه های چرخ لاستیکی در فصل بارندگی، می شود از دستگاه های چرخ زنجیری استفاده کرد ولیدر این صورت سرهت کار پایین می آید. به دلیل هزینه و مشکلات فنی سعی برآن نموده که حتی الامکان از ماشین آلات استاندارد در عملیات خاکی استفاده شود. مثلا با حفر کانال های موقت و با ایجاد نهردر ناحیه ای مشخص از انباشته شدن آب در منطقه کاسته و دیگر نیازی به استفاده از بلدوزر نباشد.

در عملیات والفجر ۸ در کنار اروند رود جهت تکمیل خطوط تثبیتی احتیاج به خاکریزی به طول ۲ کیلومتر بود. بخش اول در کنار اروند به علت آب‌گرفتگی زمین، احتیاج به خاک مناسب داشت که توسط کمپرسی تامین شد. بخش دوم به علت سستی زمین از دستگاه‌های سبک استفاده شد. در بخش سوم به علت وجود نخلستان و تداخل ریشه‌های درختان، حفر زمین مشکل بود از این رو از بولدوزر و لودر قوی‌تر استفاده شد. بخش چهارم بعلت وجود نهرهایی در امتداد مسیر که انتقال کلیه دستگاه‌ها به‌جز بیل مکانیکی را مشکل می‌نمود از بیل مکانیکی استفاده گردید که علاوه بر لایروبی نهر خاکریز نیز احداث می‌شد.

در عملیات کربلای ۵ با توجه به وضعیت زمین که بر اثر غرقاب ساختن منطقه توسط دشمن، نیمه باتلاقی بود. انتخاب دستگاه‌های تعیین شده جهت شرکت در عملیات و اجرای عملیات خاکی، مناسب نبود و اکثر دستگاه‌ها به دلیل باتلاقی بودن منطقه در گل فرو رفتند و ضرورت داشت که دستگاه‌های سبک‌تری به کار گرفته شود.

یکی از بهترین و اساسی ترین عوامل موثر بر سرنوشت عملیات نظامی، اقدامات مهندسی آن عملیات می باشد؛ زیرا یک عملیات موفق نیاز به وجود راه های ارتباطی و پشتیبانی دارد که ضرورت احداث جاده را می رساند. همچنین برای محافظت از نیروها و امکانات و ادوات نیاز به مواضعی است که درصورت وجود عدم وجود عوارض طبیعی می بایست آن را احداث کرد. همینطور نیاز به کانال، دژ و … می باشد که این نیازها توسط واحدهای مهندسی انجام می پذیرد.

 

ماشینهای غیمتی

تعداد زیادی از ماشین آلات اهدایی غرب وشرق و عرب به رزیم بعث در عملیات ها ، به غنیمت گرفته شده ومورد استفاده علیه بعث قرار گرفت.

سخن پایانی

ماشین آلات باقیمانده از دفاع مقدس به کمک سازندگی کشور آمد و اجرای بسیاری پروژه های کلانی را رقم زد . و سبب افتخارات بی نظیری در خودکفایی در طرح وساخت پروژه های ملی گردید .

لکن بعد از جنگ فقط از امکانات مهندسی دفاعی استفاده شد ، ولی از سبک ، روحیه جهادی در کار ،  تفکر و خلاقیت و تجربه ومدیریت جهادی ، تعمدا غفلت شده و مورد استفاده قرار نگرفت .

انشالله درگام دوم انقلاب با روی کار آمدن مدیران جهادی وانقلابی و همگام با انقلاب ، از این تجربیات بهره گرفته شود وهمچنین نسبت به نشرمعارف جبهه وفرهنگ سازی در نظام فنی مهندسی کشور اقدام گردیده وسبب بهبود امور گردد.

 

 

 

 

 

http://www.isarpress.ir/?p=4204

 

http://www.isarpress.ir/1399/12/10/%d8%a2%d8%b4%d9%86%d8%a7%db%8c%db%8c-%d8%a8%d8%a7-%d9%85%d9%87%d9%85%d8%aa%d8%b1%db%8c%d9%86-%d8%a7%d8%af%d9%88%d8%a7%d8%aa-%d9%88-%d9%85%d8%a7%d8%b4%db%8c%d9%86-%d8%a2%d9%84%d8%a7%d8%aa-%d9%85%d9%87/