**********.....شرح احداث جاده های مهم در عملیات والفجر هشت.....**********

مهندس سید امیر هاشمی فشارکی – دکتر سید جواد هاشمی فشارکی

منتشر شده در پایگاه اطلاع رسانی ایثار پرس :

http://www.isarpress.ir/?p=4836

گروه : آخرین اخبار / تاپ / صفحه اول

پ

• شناسه : 4836
• 02 اردیبهشت 1400 - 7:13
•  

شرح احداث جاده های مهم در عملیات والفجر هشت

شرح احداث جاده های مهم  در عملیات  والفجر هشت

 

عملیات والفجر ۸ با عبور از رودخانه وحشی و احداث پل عظیم بعثت بر روی رودخانه پر فشار آب، یکی از بزرگترین عملیاتهای دوران دفاع مقدس و بی نظیرترین صحنه رزم در جنگهای دنیا بوده است. در این نوشتار شرح اقدامات احداث جاده های مهم عملیاتی که رزمندگان مهندسی رزمی درطول عملیات والفجر هشت ، اجرا گردید ، تبیین شده است:

مهندس سید امیر هاشمی فشارکی – دکتر سید جواد هاشمی فشارکی

 

عملیات والفجر ۸ در نقطه زمان خاصی از دفاع مقدس شکل گرفت که یک سال قبل  از آن عملیات بزرگ بدر را در غرب جزیره داشتیم ، و دو  سال قبل از ان عملیات خیبر را در جنوب جزایر مجنون داشتیم که درست آنها هم درهمان مقطع زمانی (اسفند ماه )شکل گرفته بود و طی این دوسال عملیات چشم گیر دیگری نداشتیم

عملیات والفجر ۸ از بی نظیرترین و بزرگترین عملیاتهای رزمندگان اسلام بود.ساعت ۱۰ و ده دقیقه شب در تاریخ 20 بهمن 1364  عملیات شروع شد .برای مدت کوتاهی برنامه ریزی شده بود ولی به لحاظ حساسیت منطقه در مدت ۷۵ روز به شدت درگیری بود و دشمن پاتک های زیادی را میزد تا بتواند مناطق راهبردی را پس بگیرد . ولی بحمدالله موفق نشد . تثبیت مواضع آزاد شده و نیز موفقیت در خنثی سازی پاتک های دشمن ، بخشی از آن مدیون تلاشهای شبانه روزی رزمندگان مهندسی رزمی بود ؛ که در این راه شهدا و مجروحینی نیز تقدیم شد. در شرح احداث جاده های مهم جهت تردد نیروها ، انتقال مهمات وپشتیبانی و انتقال مجروح به عقب در عملیات طول والفجر 8 تبیین شده است :

 

• احداث جاده‌های مهم

 

• 1- احداث جاده شهید فیروزه­ای 

 

سه‌راهی استقامت (ام‌القصر) در تقاطع ام‌القصر و کارخانه نمک واقع شده، در این سه‌راهی همیشه آتش بود، هواپیما، خمپاره انداز، توپ ها و حتی با هواپیماهای ملخ­دار که برای سم­پاشی بکار می­رود این سه‌راهی را مورد هجوم خود قرار می­دادند. برای متفرق کردن آتش دشمن که به این سه‌راهی می­ریخت بنا به پیشنهاد فرماندهان مقرر گردید جاده­های متعددی از این ناحیه انشعاب پیدا کند.

جاده شهید فیروزه­ای توسط جهاد خراسان احداث گردید. این جاده از طرف یکی از پایگاه­های موشکی دشمن از ناحیه فاو – ام‌القصر شروع و به پشت خطوط مقدم منتهی می‌شد. حدود 12 کیلومتر طول داشت و یکی از جاده­های استراتژیک بود. بدلیل باتلاقی بودن منطقه، خاکی وجود نداشت که آن را دپو کرده و در جاده­سازی استفاده شود. اما چند ردیف خاک دپو شده که عراق برای جاده­سازی خودش آماده کرده بود وجود داشت. کمپرسی‌­ها برای ساخت جاده خاک را دنده عقب (به محل خاکریزی) می­آوردند، تا (پس از تخلیه) لودر و بلدوزر خاک را پهن کنند. این کارها در شب بدون وجود نور انجام می­گرفت و اگر کمپرس در باتلاق فرو می­رفت، بایستی توسط تیم نجات از منطقه خارج می­شد تا در هنگام روشنی هوا، علاوه بر منهدم نشدن دستگاه، دشمن به انجام کارهای مهندسی در منطقه پی­ نبرد و آن محل را زیر فشار حملات خود قرار ندهد. از این جاده 2 الی 3 جاده انشعابی به خط مقدم وصل شد.

 

• 2- احداث جاده شهید کریم نوری

این جاده به لحاظ موقعیتی که داشت به عنوان خط پدافندی حساب می­­شد و از اهمیت استراتژیکی برخوردار بود. زیرا در حاشیه خورعبدا... و در امتداد آن (توسط گردان مهندسی‌رزمی  جهاد خراسان) احداث شد. این جاده علاوه بر اهمیت پدافندی حاشیه خورعبدا... خطوط ارتباطی نیروهای خودی از جناح خورعبدا... به جاده ام‌القصر و کارخانه نمک و خطوط مقدم را که مانعی برای پیشروی دشمن ایجاد کرده بود، به‌هم متصل می‌کرد.

خاک لازم این جاده باید از عقبه آورده می‌شد. کمپرسی­ها در دو قسمت از زمان کار می‌کردند، یک قسمت از روز خاک را از عقبه تا جایی که آتش دشمن کمتر بود می­آوردند و دپو می‌کردند و یک قسمت دیگر در شب صورت می‌گرفت که خاک دپو شده را به محل کار (خاکریزی) حمل می‌کردند. لازم به توضیح است این کار به خاطر بالا بردن سرعت کار و راندمان بیشتر انجام می‌شد. همچنین این جاده علاوه بر آتش سنگین دشمن در مقابل تیربارهای مستقیم نیز قرارداشت. این جاده خود سدی در برابر مدهای خورعبدا... محسوب می‌شد تا آب به پشت مناطق عملیاتی نفوذ نکند و تنها مانعی بود که خط دفاعی و خاکریزها در طول خورعبدا... را از هم جدا می‌کرد و آتش­بارها در پشت آن مستقر بودند.

 

• 3- احداث جاده شهید مینایی

جاده­ای بطول 5/2 کیلومتر انشعاب یافته از جاده شهید فیروزه­ای توسط جهاد خراسان احداث گردید که در نزدیکی خطوط مقدم در منطقه باتلاقی در تاریکی شب زیر آتش و دید مستقیم دشمن ساخته شد.

 

• 4- احداث جاده توحید

از مهمترین جاده­های احداث شده در این عملیات جاده توحید ­بود که توسط گرداه‌های مهندسی رزمی جهاد سازندگی در قسمت محور فاو- بصره تا گوشه کارخانه نمک احداث گردید. طول این جاده 3 کیلومتر و عرض آن 8 متر و با  ارتفاع 50 سانتی­متر بود.2 کیلومتر از این جاده در برقراری ارتباطِ دو محور از خطوط مقدم رزمندگان یعنی محور عملیاتی فاو – بصره و فاو – ام‌القصر بوده که آنها را به هم وصل می‌کرد. قبل از احداث جاده توحید نیروهای خودی جهت رفتن به ام‌القصر مجبور بودند به فاو برگشته و دوباره از آنجا به محور ام‌القصر بروند. با احداث این جاده آخرین مرحله عملیات والفجر 8 ادامه یافت و پیشروی تا گوشه کارخانه نمک انجام گرفت.

این منطقه کاملاً باتلاقی بود و عمق آب تا یک متر نیز می‌رسید. کار در تاریکی مطلق و در فاصله یک کیلومتری دشمن انجام ­گرفت. در مجموع بعد از اتمام کار این جاده محور مناسبی شد که نفوذ دشمن را در قلب مواضع خودی مسدود گرداند. این جاده که توسط جهاد نجف­آباد و اصفهان احداث شد علاوه بر اینکه به عنوان پدافند آتشبارهای نیروهای خودی محسوب می‌شد(به علت ارتفاع بالای جاده) در مواقع ضروری می­توانست با رها کردن آب در جلوی خط حدِ خودی، مانع نفوذ و پیشروی دشمن شود.

 

• 5- احداث جاده شهید حجتی

 جاده بطول 800 متر و عرض 10 متر و ارتفاع 1 متر در مدت زمان 25 روز توسط جهاد نجف­آباد به موازات جاده

 فاو بصره تا انتهای خط دشمن احداث گردید. این جاده از جاده توحید منشعب شده و تا جاده شنی که دشمن در آن مستقر بود می­رسید و تنها جاده­ای بود که رزمندگان از آن تردد کردند و موفق به فتح و تسخیر جاده شنی دشمن شدند. این جاده در باتلاقی که دارای عمق آب 60 سانتی­متری بود، در تاریکی مطلق در فاصله 500 الی 600 متری دشمن احداث گردید. به علت آب گرفتگی منطقه نیز، سدی در مقابل نفوذ آب به مواضع خودی گشت در واقع به یک سد شبیه بود تا یک جاده

 

• 6- احداث جاده شهید چمران

این جاده در منطقه باتلاقی و در کنارهای خورعبدا... و در سمت چپ جاده فاو – ام‌القصر از سایت موشکی شروع و به‌طرف هلالی شکلی که به سمت چپ جاده ام‌القصر منتهی می‌شد، توسط گردان مهندسی‌رزمی امام علی(ع) نجف‌آباد) احداث شد. طول این جاده 900 متر بود. بخاطر اینکه رزمندگان در سمت چپ جاده فاو – ام‌القصر هیچگونه جاده­ای برای تردد نداشتند و از طرفی هم احتمال اینکه دشمن از این منطقه، عملیاتی انجام دهد خیلی زیاد بود، با اتصال این جاده به خاکریزی که از قبل در سمت چپ خط مقدم ام‌القصر زده شده بود، محور تازه­ای در برابر دشمن گشوده شد. بطور کلی این جاده هم خط مقدم نیروهای خودی را تدارک و تغذیه می­نمود و هم جناح چپ کل عملیات والفجر (8) شد.

 

• 7-احداث جاده پشت خط لشکر امام حسین (ع)

این جاده توسط جهاد نجف­آباد احداث گردید. طول آن حدود 4 کیلومتر بود. بدلیل باتلاقی بودن منطقه و عدم دسترسی به موقع به خاک، با تخریب ساختمانهای فاو و استفاده از خورده بلوک آن، اقدام به جاده سازی شد.

 این جاده از پشت خط لشکر امام حسین (ع) تا خط شهید احمد حجتی ادامه داشت.

 

• 8- احداث جاده سایت موشکی جنوب فاو

این جاده که در سمت غرب سایت موشکی در  جنوب شهر فاو قرار داشت توسط مهندسی‌رزمی جهاد نجف­آباد احداث گردید. دارای 800 متر طول 12 متر عرض و 5/1 متر ارتفاع بود. با احداث این جاده سمت شرقی و غربی جنوب فاو به‌هم اتصال پیداکردند. در نتیجه مانع از آن شد که نیروهای خودی برای رفتن به سمت غرب منطقه عملیاتی به فاو برگردند و از آنجا دوباره به سمت شرق بروند. این جاده باعث شد که نیروها به سهولت از جاده شهید نوری بتوانند به عقبه خطوط پدافندی تردد کرده و ارتباط پیدا کنند و به مثابه یک وتری از مثلث است که دو ضلع دیگر را به هم وصل و مسیر طولانی را بسیار کم می‌کرد.

 

• 9- احداث جاده خط مقدم ظفر تا خط پیروزی

این جاده در نخستین شبهای عملیات والفجر (8) توسط جهاد خوزستان به طول 1100 متر احداث گردید. با توجه به اینکه نیروهای دشمن در داخل پادگانی(قرارگاهی) که در قسمت غرب شهر فاو قرار داشت بسیار مقاومت می‌کردند و همچنین به علت باتلاقی بودن منطقه و نداشتن جاده تدارکاتی و تردد نیروهای خودی در آن قسمت، با احداث جاده فوق از یک سو مقاومت دشمن در داخل پادگان (قرارگاه) در هم شکست و از سوی دیگر تردد نیروهای خودی و رساندن تدارکات و وسایل پشتیبانی به سهولت و اسرع وقت انجام یافت که هر دو حکایت از نقش مهم و حساس این جاده می­نمود. وجود نهرها و باتلاقی بودن منطقه و همچنین آتش سنگین دشمن کار جاده­سازی را مشکل می­نمود.

 

• 10- احداث جاده در بخش غربی جاده ام‌القصر–  فاو

مهندسی‌رزمی جهاد خوزستان در بخش غربی جاده ام‌القصر–  فاو بطرف خط مقدم جاده­ای بطول بیش از 3 کیلومتر احداث نمود که دارای اهمیت زیادی بود. چرا که قبل از احداث این جاده در منطقه یاد شده جاده­ی موجود اصلاً قابل تردد نبود. لذا ضمن مرمت آن، حدود یک کیلومتر را دوباره احداث کرد.

همچنین توسط این جهاد، جاده محور خور عبدا... بطول 2 کیلومتر جهت جلوگیری از نفوذ دشمن در قسمتهای شمالی و شمال شرقی منطقه فاو احداث نمود.

 

• 11- احداث جاده انشعابی از البحار به‌طرف تقاطع جاده توحید

این جاده به طول 5/2 کیلومتر و عرض 8 متر از جاده آسفالته البحار آغاز و به‌طرف تقاطع جاده توحید و بصره منتهی می‌شد. این جاده توسط گردان مهندسی‌رزمی ابوذر مازندران احداث شد که در تردد نیروها و همچنین تدارک و پشتیبانی از آنان نقش بسیار ارزنده­ای داشت.

 

• 12 -احداث جاده سه‌راهی استقامت توسط
• 13-  گردان مهندسی‌رزمی ابوذر  مازندران

این جاده به طول 5/3 کیلومتر در سه‌راهی استقامت تقاطع جاده ام‌القصر که به‌طرف کارخانه نمک منتهی می­گردید، در زیر آتش شدید دشمن توسط گردان مهندسی‌رزمی ابوذر مازندران احداث گردیده بود.

از آنجایی که این جاده نیروهای اسلام را به دو جناح منطقه پدافندی و خطوط مقدم تبدیل می­نمود از اهمیت فراوانی برخوردار بود. با احداث این جاده تمام نقشه­های دشمن در بازپس­گیری جاده ام‌القصر و به ویژه کارخانه نمک نقش بر آب شد. این جاده علاوه بر تردد نیروهای خودی دژ مستحکمی جهت پدافند از خطوط بدست آمده گردید.

 

• 14- احداث جاده شهید هزاردستان

این جاده از کناره نخل­ها تا کنار رودخانه بر روی باتلاق توسط گردان مهندسی‌رزمی ابوذر  مازندران زده شد.

 

سخن پایانی

• بخش مهندسی رزمی دفاع مقدس ، با توجه به اهمیتش ، طی قریب چهاردهه پس از جنگ تحمیلی از سوی یگانهای مهندسی ، از ارتقای خوبی برخوردار شده است ولی دروزارتخانه ها و شهرداریها مورد توجه کافی قرارنگرفته است ؛ تا در صورت پیش امد حوادث مشابه ؛ از امادگی لازم در برابر تهدیدات احتمالی اتی برخوردار بوده و بتوانند ثمر بخش باشند.
•  ضرورت دارد تحقیق ومستندی جامع و همه‌جانبه از تاریخ شفاهی مهندسی رزمی صورت گرفته و منتشرشود.

 

• منابع و مآخذ

1. کتب

• احمدی، اسدالله (1386)، عملیات والفجر 8 (تلاش برای تثبیت)، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، ویرایش دوم
• بدیعی، ربیع (1367)، جغرافیای مفصل ایران، انتشارات اقبال، تهران، جلد نخست، چاپ دوم
• جباری، مجتبی (1391)، اطلس نبردهای ماندگار: شرح عملیات نیروهای زمینی در 8 سال دفاع مقدس، شهریور ماه 1359 – مردادماه 1367، موسسه سوره سبز
• درودیان، محمد (1378)، فاو تا شلمچه، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ

• درودیان، محمد (1389)، فاو تا شلمچه، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، تهران، چاپ هفتم

• درودیان، محمد (1391)، خرمشهر تا فاو (بررسی نظامی – سیاسی جنگ بعد از آزادی خرمشهر تا فتح فاو و آزادسازی مهران؛ تیر 1361 تا مرداد 1365)، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، تهران، چاپ یازدهم
• دری، حسن (1388)، عملیات والفجر 8 (مجموعه مقالات)، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، تهران، چاپ نخست
• زنگنه، محمد ناصر (1373) ، طرح های پدافندی فاو 2- کانالهای انتقال آب شهید پوست فروش و شهید وظیفه دوست، مرکز حفظ و نشر آثار دفاع مقدس وزارت جهاد سازندگی
• سرداری کرمانی، جمشید (1388)، تدوین تجارب مهندسی جنگ، کارفرما: معاونت دانش و پژوهش سپاه، مجری: دانشگاه امام حسین (ع)، مرکز مطالعات و پژوهش های مهندسی
• سلمانی لطف آبادی، عیسی، سعید زرینی و محمد جلالی شم آبادی (1385)، جهاد سازندگی خراسان در دفاع مقدس، انتشارات سلمان، جلد ششم، چاپ نخست
• مختاری، مجید (1386)، گزارش عملیات قرارگاه کربلا در عملیات والفجر 8 ،ج1زمینه­سازی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ
• مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ (1390)، نبرد فاو، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
• مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ (1391)، عملیات والفجر 8 فتح فاو(طراحی، اجرا، نتایج، بازتاب­ها)، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، تهران، چاپ سوم
• نداف، مجید (1387)، نبرد فاو (گزارشی از عملیات والفجر 8)، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، تهران، چاپ ششم

2. مقالات

• مقاله شماره 1، مجموعه مقالات ارائه شده در اولین همایش مهندسی‌رزمی، 1376
• مقاله شماره 23، لشکر 8 نجف در عملیات والفجر8- پیشروی در عمق،  گروه پژوهش فصلنامه­، نشریه نگین، شماره 16، سال پنجم، بهار 1385
• مقاله شماره 24، تصرف شهر فاو، داوود رنجبر ، نشریه نگین، شماره 15، سال چهارم، زمستان 1384
• هاشمی فشارکی ؛ سیدجواد، تحول در مهندسی قرن ، مجله  پرسمان  اسفند و فروردین 1392 شماره 135
• هاشمی فشارکی ؛ سیدجواد ، نقش مهندسی در دفاع مقدس ، مقاله ، ایثار پرس ، 1399

3. جزوات

• جزوه شماره 1، عملکرد گروه 422 مهندسی ارتش
• جزوه شماره4، عملکرد گروه 411 مهندسی ارتش
• جزوه شماره 19، بیلان  فعالیت های گردان 446 مهندسی  لشکر 16 زرهی ارتش

4. نشریات

• نشریه شماره21، نشریه جهاد شماره 85
• نشریه شماره 48، نشریه نگین، شماره 48، دوره 12، بهار 1393  

http://www.isarpress.ir/?p=4836

 

http://www.isarpress.ir/1400/02/02/%d8%b4%d8%b1%d8%ad-%d8%a7%d8%ad%d8%af%d8%a7%d8%ab-%d8%ac%d8%a7%d8%af%d9%87-%d9%87%d8%a7%db%8c-%d9%85%d9%87%d9%85-%d8%af%d8%b1-%d8%b9%d9%85%d9%84%db%8c%d8%a7%d8%aa-%d9%88%d8%a7%d9%84%d9%81%d8%ac/