درس خارج فقه و اصول را نزد فقهای بزرگی در اصفهان مانند آیات کلباسی و فشارکی فرا گرفت 

زمان انتشار : ۱۷ آذر ,۱۳۹۹ | ساعت : ۰۰:۳۱ | کد خبر : 1057705 | پرینت

آیت‌الله شیخ هاشم قزوینی؛گنجینه فقاهت و پارسایی

شفقنا – حسن طالبیان شریف در یادداشتی به‌بهانه‌ ایام سالگرد ارتحال استاد نامدار حوزه علمیه خراسان؛شیخ هاشم قزوینی، گنجینه فقاهت و پارسایی این گونه آورده است:

شبکه اجتهاد: آیت‌الله شیخ هاشم قزوینی از فقها و اساتید نامدار و شاخص حوزه علمیه خراسان در زمان معاصر بود. ایشان جامع معقول و منقول و در حد مرجعیت بود و می‌توانست مانند دیگر فقهای بزرگ رساله عملیه دهد، ولی به این کار اقدام ننمود. او مرجعیت را واجب کفایی می‌دانست و چون دیگر فقهای جامع‌الشرایط حضرات آیات سید ابوالحسن اصفهانی، حاج‌آقا حسین قمی، حاج‌آقا حسین بروجردی حضور داشتند؛ لذا برای مرجعیت، اقدامی ننمود.

شیخ هاشم تدریس را برای خود،‌ در برهه‌ای واجب عینی و در برهه‌ای واجب کفایی و در اواخر مستحب می‌دانست و وقتی به بیماری شدید قلبی مبتلا شد و پزشکان او را از تدریس منع نمودند، چون برای سلامتی خود مضر می‌دانست، ترک نمود؛ علاوه بر آنکه عملاً نیز توانی برای تدریس نداشت.

درس خارج فقه و اصول را نزد فقهای بزرگی در اصفهان مانند آیات کلباسی و فشارکی فرا گرفت و در حوزه مشهد نیز نزد فقهای بزرگی چون آیات عظام حاج سید علی سیستانی، میرزا محمد آقا‌زاده خراسانی، حاج‌آقا حسین قمی و میرزا مهدی اصفهانی و شیخ موسی خوانساری و… با جدیت ادامه داد تا به درجه عالیه اجتهاد و فقاهت نائل آمد.

آیات عظام: حاج‌آقا حسین قمی،‌ میرزا محمد آقازاده خراسانی و میرزا مهدی اصفهانی، اجتهاد آقا شیخ هاشم قزوینی را تایید و گواهی نمودند. حتی مراجع بزرگ نجف آیات عظام: میرزای نائینی و آقا سید ابوالحسن اصفهانی نیز اجتهاد ایشان را تایید کردند.

از منظر برخی از اساتید حوزه علمیه، ایشان را از برخی مراجع تقلید معاصر ایشان، اعلم می‌دانستند. طبق گفتگویی که با آیت‌الله سید حسین شمس (ره) داشتم،‌ آیت‌الله شیخ هاشم قزوینی را از آیت‌الله اسید یونس اردبیلی (از مرجع تقلید مقیم مشهد و مدرس خارج حوزه مشهد) اعلم می‌دانست اما از نظر علمی پایین‌تر از آیت‌الله میلانی می‌دانست، در حالی که برخی دیگر مانند حضرات آیات سید محمد موسوی درودی و شیخ غلامرضا دهشت، تقریباً ایشان را با آیت‌الله میلانی از نظر علمی در یک ردیف می‌دانستند.

رهبر معظم انقلاب حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، ایشان را در ردیف فقهای برجسته بزرگی مانند آیت‌الله میرزا حسن بجنوردی و آیت‌الله شیخ آقابزرگ اشرفی شاهرودی معرفی کرده‌اند.

مرحوم استاد آیت‌الله محمد واعظ زاده خراسانی، نیز ایشان را از نظر علمی، اعلم و اقوی از آیت‌الله شیخ آقابزرگ اشرفی شاهرودی می‌دانست.

آیت‌الله شیخ هاشم قزوینی سالیان بسیار در حوزه علمیه مشهد، به تدریس سطوح عالیه پرداخت و دوره‌‌های متعدد متون سطوح عالیه را تدریس نمود تا در این متون، مهارت فراوان یافت. وی به کفایه و رسائل و مکاسب، کاملاً احاطه و اشراف داشت و بسیار نیز خوش بیان بود، لذا در تفهیم و تبیین مطلب نیز غوغا می‌کرد؛ مطالب و غوامض علمی آن را چنان با زبان ساده و روان بیان می‌کرد که معروف بود، مطالب علمی را از علمیت می‌انداخت.

به خوش بیانی شیخ هاشم قزوینی، نه تنها در مشهد، بلکه در قم و نجف و …نیز پیدا نمی‌شد. شاگردانش، مطالب درسی را به خوبی فرا می‌گرفتند و اگر در امتحان شرکت می‌کردند، موفق می‌شدند با نمرات عالی از عهده امتحان برآیند.

اگر بنای تدریس آن متون را داشتند، مدرسان برجسته و موفقی می‌گردیدند کما اینکه برخی از شاگردان ایشان در همان زمان یا پس از رحلت ایشان، به تدریس سطوح عالیه پرداختند و موفق بودند.

آیت‌الله شیخ هاشم قزوینی درس‌های خارج اساتید بزرگ و گوناگون اصفهان و مشهد را نیز دیده بود و از مبانی نجف مانند نظرات آیت‌الله میرزای نائینی نیز به خوبی آگاه بود لذا شاگردان و فضلای حوزه مشهد از ایشان درخواست کردند که برای آن‌ها تدریس خارج نماید، ایشان نیز دعوت شاگردان را پذیرا شد و به تدریس خارج فقه و اصول نیز اشتغال ورزید.

شیخ هاشم نظرات آخوند خراسانی، شیخ انصاری، میرزای نائینی، آیت‌الله بروجردی و…را در درس خارج، مطرح و نقد و بررسی می‌نمود و در پایان بحث، نظر اجتهادی و استدلالی و مختار خویش را بیان می‌نمود.

ایشان، نظرات اصولی و فقهی میرزای نائینی،‌ دقیق‌ترین مبانی می‌دانست و نظرات ایشان را نیز از طریق شرکت در درس خارج فقه و اصول میرزا مهدی اصفهانی طی سال‌ها شاگردی فرا گرفت.

او سال‌ها در درس خارج اصول میرزا مهدی اصفهانی با جدیت حاضر شده بود و نظرات میرزای نائینی را به خوبی از ایشان دریافت نمود و تقریرات درس خارج میرزا مهدی اصفهانی را نیز با خط خوش نوشته بود. لذا در درس خارج خود نظرات میرزای نائینی را مطرح می‌کرد و آن‌ها را مورد نقد و بررسی قرار می‌داد.

استاد محمد واعظ زاده خراسانی، مقداری از درس خارج اصول و خارج فقه آیت‌الله شیخ هاشم قزوینی را به خط خوش نوشته و به رؤیت و تصحیح خود آیت‌الله آقا شیخ‌‌ هاشم قزوینی نیز رسانده بود که به یادگار مانده است و بخشی از در آخر کتاب فقیه آزادگان، با توضیحاتی آورده شده است.

«تقریرات درس خارج اصول آیت‌الله میرزا مهدی اصفهانی» و «تقریرات درس خارج فقه (لباس مشکوک) آیت‌الله شیخ موسی خوانساری در مشهد» بخشی از آثار و تألیفات این استاد نامی حوزه علمیه خراسان بود.

آیت‌الله شیخ هاشم قزوینی از علوم غریبه نیز اجمالاً آگاهی داشت. در امور اخلاقی و معنوی و تهذیب نفس نزد آیت‌الله میرزا مهدی اصفهانی و آقا شیخ حسنعلی نخودکی اصفهانی تربیت شده بود. به مکارم اخلاق، مزین بود. با آنکه غرور و تکبر و عجب نداشت و متواضع بود اما دارای ابهت و هییت خاصی بود. با شاگردانش رفیق و مأنوس بود. با طلبه‌‌ها بیشتر از مردم عادی، گرم می‌گرفت و گویا پدر مهربان آن‌ها بود. از گرفتاری طلاب، ناراحت می‌شد. خشک مقدس نبود و از خشک مقدس بازی و عوام فریبی، بیزار بود. جلو عوام فریبان را می‌گرفت و آن‌ها را رسوا می‌کرد.

با شاگردان، برخورد مؤدبانه و محترمانه و همراه با تبسم داشت. گه گاهی ‌با طلاب شوخی نیز می‌کرد. متین و با وقار بود. اخلاق اجتماعی داشت. به مجالس روضه علمای شهر، شرکت می‌کرد. عاشق و شیفته و دلباخته اهل‌بیت علیهم‌السلام بود و عاشق زیارت قبور مطهر اهل‌بیت علیهم‌السلام. متعدد توفیق زیارت عتبات عالیات در عراق را داشت. در مشهد که زندگی می‌کرد هر روز مقید بود صبح و عصر،‌ به زیارت امام رضا علیه‌السلام برود. نماز مغرب و عشای خود را در حرم مطهر و پایین پای حضرت می‌خواند و برخی نیز به ایشان، اقتدا می‌کردند. او حتی مواقعی که حرم امام رضا علیه‌السلام، شلوغ بود، زیارت حرم امام رضا علیه‌السلام را ترک نمی‌نمود.

حب دنیا و جاه و مقام نداشت و از ریاست طلبی خودداری می‌کرد و در این جهت، نه تنها تلاش و کوششی نمی‌کرد؛ بلکه شهرت گریز بود. با آنکه می‌توانست مریدان زیادی برای خودش جمع کند و مکنت و ثروت و شهرت و قدرت و سلطنتی را برای خود فراهم کند، اما اهل این حرف‌ها نبود. ساده زیست بود و به قناعت زندگی می‌کرد. فقیر بود ولی رو به کسی نمی‌زد و عزت و شخصیت خود را حفظ می‌کرد. آن‌ها که از زندگی و وضعیت اقتصادی او اطلاع نداشتند، ممکن بود، او را ثروتمند بدانند، از بس متانت و وقار و ابهت و شخصیت خود را حفظ می‌کرد.

مناعت طبع داشت و همتش بلند بود. با شهامت و شجاع بود. ترس و هراس از کسی نداشت. آنچه وظیفه‌اش بود و تشخیص می‌داد، انجام می‌داد و لو به‌حسب ظاهر برایش سخت باشد. او درصدد کسب رضای خدا بود و به وظیفه شرعی خود عمل می‌نمود ولو در اثر عمل به وظیفه مانند امربه‌معروف و نهی از منکر حکومت ظالم و… تحقیر شود و زندانی و تبعید گردد و بلکه جانش به خطر بیافتد. در جریان قیام گوهرشاد، قیام کرد و با حکومت ظالم و فاسق رضاخان در افتاد. او را بازداشت و زندانی و سپس به تهران و پس از آن به قزوین تبعید کرد که سال‌ها در تبعید بود. در جای خودش تقیه می‌کرد و در جای خودش جهاد. از اوضاع و احوال اجتماعی – سیاسی جهان بالأخص ایران اطلاع داشت. روزنامه‌‌ها و مجلات مختلف را مطالعه می‌کرد تا از اوضاع و احوال جهان و بالأخص ایران سر در بیاورد.

هر که محبت و اخلاص و معرفت بیشتری به اهل‌بیت علیهم‌السلام داشت، بیشتر احترامش می‌کرد. یکی از ملاک‌هایش در تکریم علما نیز همین بود. در مجالس روضه شرکت می‌کرد و گریه می‌کرد و اشک بر محاسن مبارکش جاری می‌شد و اگر وقتی اشک نداشت، حال تباکی به خود می‌گرفت. به شاگردان و طلاب توصیه می‌کرد: «در مجالس روضه شرکت کنید. به محتوای روضه گوش دهید و آن را مجسم کنید تا اشکتان جاری شود. اگر اشکتان نمی‌آید و نمی‌توانید گریه کنید، تباکی کنید».

آیت‌الله شیخ هاشم قزوینی، در تاریخ ۲۰ ربیع‌الثانی ۱۳۸۰ هق در مشهد درگذشت و پس از تشییع جنازه باشکوه توسط طلاب و فضلا و اساتید مشهد، در حرم مطهر رضوی در رواق دارالضیافه به خاک سپرده شد.

هر چند که از آیت‌الله شیخ هاشم قزوینی، فرزند پسری- بالأخص طلبه و روحانی -به یادگار نماند که راه او را ادامه دهد، اما فرزندان علمی و معنوی ایشان که همان طلاب و فضلای از شاگردان ایشان باشند، ‌بسیار هستند که در حوزه و دانشگاه به تدریس، تألیف و تحقیق اشتغال داشته و یاد استاد خود را همواره بزرگ و گرامی دارند.

انتهای پیام

fa.shafaqna.com

 

 

 

https://fa.shafaqna.com/news/1057705/