اخبار فشارکی ها در خبرگزاری ایبنا ( کتاب ایران )
خبر های زیر حاوی مطالبی راجع به فشارکی ها می باشد :
**********
https://www.ibna.ir/search.html?p=hfdu.tn2tt2
12 مهر 1400 - 09:00
گفت‌وگو با دانشیار دانشگاه اصفهان درباره کتاب «فتوحات گیتی‌ستان»؛
آشپزی جزو بیگاری‌های زنان در جنگ‌های شاه عباس بود/ مشخص‌کردن طبقات فرادست و فرودست در جنگ
(فتوحات گیتی‌ستان)» با مقدمه و تصحیح نزهت احمدی (صراف) و محسن محمدی فشارکی از اعضای هیات علمی دانشگاه اصفهان در دانشگاه اوپسالا سوئد منتشر شده است. «فتوحات گیتی‌ستان»...
24 شهریور 1400 - 10:53
برپایه نسخه منحصربهفرد خطی متعلق به کتابخانه و موزه ملی ملک
دانشگاه اوپسالا سوئد کتاب «فتوحات گیتی‌ستان» را منتشر کرد
(فتوحات گیتی‌ستان)» با مقدمه و تصحیح نزهت احمدی (صراف) و محسن محمدی فشارکی از اعضای هیات علمی دانشگاه اصفهان در دانشگاه اوپسالا سوئد منتشر شده است. «فتوحات گیتی‌ستان»...
12 بهمن 1399 - 10:38
کتاب «هم شرقی، هم غربی» منتشر شد
تاریخ روشنفکری مدرنیته ایرانی؛ هم شرقی هم غربی
هم غربی» تاریخ روشنفکری مدرنیته ایرانی نوشته افشین متین با ترجمه حسن فشارکی از سوی نشر شیرازه منتشر شد. این کتاب درباره ساختارهای روشنفکرانه مدرنیته ایرانی در قرن بیستم تا پایان دهه 1305 شمسی است....
14 آبان 1399 - 09:04
بررسی دیدگاه‌های رابرت دال درباره رابطه درونی دموکراسی و سرمایهداری
;کند. کتاب «درباره دموکراسی» نوشته رابرت دال به ترجمه حسن فشارکی از سوی نشر شیرازه کتاب ما در 272 صفحه به بهای 40 هزار تومان منتشر شده است.
تاریخ انتشاردوشنبه ۱۲ مهر ۱۴۰۰ - ۰۹:۰۰
**********
https://www.ibna.ir/vdcjmvetmuqeviz.fsfu.html
۰
گفت‌وگو با دانشیار دانشگاه اصفهان درباره کتاب «فتوحات گیتی‌ستان»؛
آشپزی جزو بیگاری‌های زنان در جنگ‌های شاه عباس بود/ مشخص‌کردن طبقات فرادست و فرودست در جنگ
نزهت احمدی درباره کتاب «فتوحات گیتی‌ستان» گفت: در این کتاب به نکات جالبی اشاره شده اینکه در جنگ‌ها از زنان برای آشپزی استفاده می‌کردند و جزو بیگاری‌هایی بوده که از آنها می‌گرفتند. همچنین درباره ابزار جنگ و جزییاتی از کشته شده‌ها آمده که چه تعداد از طبقات فرادست و چند تن از طبقه فرودست هستند.
«فتوحات گیتی‌ستان» منظومه‌ای تاریخی، بازگشته به سده 12 هجری منسوب به سیداحمد حسینی خلیفه است. این کتاب برپایه نسخه منحصربهفرد و نفیس خطی متعلق به کتابخانه و موزه ملی ملک در شرح رخدادهای زمان حکومت شاه عباس یکم صفوی در قالب مثنوی به شمار می‌آید که با نام «تاریخ شاه اسماعیل دوم یا فتوحات شاه اسماعیل دوم» به شماره 4769 در کتابخانه و موزه ملی ملک به ثبت رسیده است. پژوهش بر این نسخه اما نشان داده است درون‌مایه آن هیچ پیوندی به دوره شاه اسماعیل دوم ندارد و مشخص نیست علت نام‌گذاری آن به تاریخ شاه اسماعیل چه بوده است، تنها برپایه گواه‌ها و درون‌مایه نسخه می‌توان پنداشت فهرست‌نویس در روزگار گذشته، نخستین نامی که در صفحه دوم کتاب آمده را مصداق گرفته و درون‌مایه کتاب را در پیوند با آن پنداشته است.
این نسخه خطی فارسی این کتاب منظوم 791 صفحه‌ای که به وزن شاهنامه فردوسی سروده شده، به سرلوحه‌ای مُذَهّب و زیبا مزین بوده و با «بسم الله الرحمن الرحیم» آغاز می‌شود. سروده‌های کتاب «فتوحات گیتی‌ستان» به شیوه «حدیقه الحقیقه» سنایی غزنوی و «مثنوی معنوی» مولوی در آغاز هر موضوع به صورت منثور (به جز چند مورد) خلاصه مطالب را که در ادامه یاد شده، آورده است که 253 مورد را دربرمی‌گیرد.
شاعر اثر در هیچ کجای متن نسخه به گونه مستقیم از نام خود و کتاب یاد نکرده اما در پایان کتاب، کاتب را این‌گونه شناسانده است «کاتبه کمترین غلامزادگان سیداحمد الحسینی الخلیفه»، «نواده عالیجاه صدر خاصه شریفه تمت فی 21 شهر ربیع‌الاول 1132 هجری». برپایه پژوهش و گمان تصحیح‌کنندگان احتمالا شاعر و کاتب یک نفر بوده است.
متن کتاب نشان می‌دهد شاعر فردی توانا در ادب و بلاغت بوده؛ اما علاقه به تاریخ او را واداشته است تا مهارت خود را در خدمت این علاقه گذاشته است تا تاریخ نیرومندترین پادشاه سلسله صفوی را به رشته نظم بکشد. شاعر از بزرگان دربار شاه سلطان حسین بوده، کتاب‌اش را تنها سه سال پیش از سقوط این سلسه سروده و نگاشته است.
درون‌مایه این کتاب در زمینه‌های اصلی تاریخ جنگ‌های شاه عباس (مهم‌ترین بخش)، گزارشی قابل توجه از تاریخ مرعشیان مازندران و توجیه آن، توصیف شهر اصفهان، از آب و هوا، محصولات، رودخانه و نهرهای منشعب از آن تا باغات و بناهای گوناگون، همچنین خلق‌وخوی مردم حتی جزییاتی دیگر و موضوعات اجتماعی (تاریخ اجتماعی دوره صفوی) جای گرفته است.
نشانی از نسخه دیگر از این کتاب تاکنون یافت نشده است و مصححان تصحیح را را برپایه همین تک‌نسخه به شیوه ذوقی- قیاسی انجام داده‌اند. با دکتر نزهت احمدی، دانشیار دانشگاه اصفهان درباره کتاب «فتوحات گیتی‌ستان» گفت‌گوی کوتاهی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
نزهت احمدی در این باره به خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) گفت: دوستم دکتر کاترین بابائیان از من خواست نسخه خطی «تاریخ شاه اسماعیل دوم یا فتوحات شاه اسماعیل دوم» را از کتابخانه ملک بگیرم، نسخه را گرفتم و شروع به خواندن آن کردم، توجهم به آن جلب شد و از دوستم پرسیدم می‌خواهی نسخه را تصحیح کنی؟ اگر چه به نظر کاترین بابائیان هم نسخه جالبی بود اما پاسخش در رابطه با تصحیح آن منفی بود، برای همین شروع به تصحیح آن کردم.
او با اشاره به سراینده اشعار کتاب «فتوحات گیتی‌ستان» افزود: تقریبا مطلبی افزون بر آنچه در مقدمه کتاب آوردم، نمی‌توانم بگویم. برای اینکه مطمئن نیستیم. بنابر شواهدی که لابه‌لای اشعار به جای گذاشته شده، حدس زدیم که ایشان چه کسی است و در پایان نیز که نام خودش را نوشته و در میان صحبت‌هایش از خاندانی یاد کرده است که من از این خاندان هستم و ما حدس زدیم که کاتب و شاعر یکی باشد؛ سید احمد حسینی خلیفه.
استاد تاریخ دانشگاه اصفهان درباره جزئیات ثبت شده از پایتخت صفویه در «فتوحات گیتی‌ستان» عنوان کرد: نویسنده هر جا صحبت از اصفهان به میان آمده، با یک علاقه و حس خاصی از آن صحبت کرده است و حتی می‌توانیم بگوییم مانند یک شهرآشوب در وسط سخنانش به اصفهان پرداخته است؛ از محلات، آب و هوا، باغ‌ها، میوه‌ها و رودها، مدارس، علمای شهر و نویسندگان و در یک حالت ستایش‌آمیز و با توجه به علاقه و توجهی که به پایتخت صفویه داشته، از آن یاد کرده است.
نزهت احمدی بیان کرد: چند سال پیش سخنرانی در دانشگاه اوپسالا سوئد درباره زنان داشتم که در آن سخنرانی به کتاب دلگشا اشاره کردم که آن هم یکی نسخه خطی بود و قبل از این کتاب به چاپ رسید. آن موقع به من پیشنهاد دادند که کتاب را در انتشارات اوپسالا منتشر کنم که به دلایلی میسر نشد. بعد از آن دو سال پیش سخنرانی دیگری در استکهلم داشتم که در آنجا «فتوحات گیتی‌ستان» را معرفی و اظهار تمایل کردم که آنها چاپ نسخه را به عهده بگیرند.
او با اشاره به مشکلات چاپ کتاب‌های تخصصی تاریخ در شرایط امروز نشر ایران افزود: زمانی که چاپ کتاب را به انتشارات دانشگاه اوپسالا پیشنهاد دادم، مطمئن نبودم در ایران ناشری پیدا شود که این حجم کتاب را با این گرانی کاغذ بخواهد چاپ کند. برای همین چاپ کتاب را به آنها پیشنهاد کردم که مورد استقبال واقع شد، البته ابتدا نسخه را فرستادیم و آنها داوری و بعد نظرات داور را منعکس کردند پس از آن کتاب به چاپ رسید.
پژوهشگر تاریخ صفویه در پاسخ به بازتاب چاپ کتاب اظهار کرد: هنوز برای این اظهار نظر زود است، چون درست است که چند ماهی از چاپ کتاب می‌گذرد اما هنوز به درستی در ایران توزیع نشده و هنوز بسیاری از پژوهشگران و علاقه‌مندان این مباحث، کتاب را ندیدند. در واقع نخستین بسته کتاب هنوز دو هفته نیست که با مشکلات بسیاری به دستم رسیده است.
نزهت احمدی با اشاره به مشکلات پست کتاب به ایران و تحویل آن گفت: کتاب را با مشکلات بسیار زیادی توانستیم از پست و گمرک بگیریم چون تعدادی از آن برای من و همکارم محسن محمدی فشارکی فرستاده شده بود، مشمول گمرک شد، البته چون جزء اقلام فرهنگی و دانشگاهی بود به نسبت هزینه گمرکی آن زیاد نبود؛ اما باز هم هزینه‌های ترخیص و... باعث شد که قدری در دریافت آن اذیت شویم. به همین دلیل دردسرهای خاص خودش را داشت.
پژوهشگر تاریخ صفویه عنوان کرد: البته نسخه پی دی اف آن روی سایت انتشارات دانشگاه اوپسالا قرار دارد و هر کسی که بخواهد به صورت مجانی می‌تواند این نسخه را دریافت کند. همچنین خود من هم نسخه پی‌دی‌اف کتاب را دارم و هرکسی بخواهد آن را در اختیارش می‌گذارم.
او با اشاره به نکاتی درباره زنان در «فتوحات گیتی‌ستان» اظهار کرد: از آنجا که کتاب به صورت شعر درآمده، مشخص است که حجم زیادی از مطالب و توضیحات را حذف کرده است ولی برخی از جزئیات را آورده است، مثلا درباره زنان به نکات جالبی اشاره می‌کند از جمله اینکه در جنگ‌ها از زنان برای آشپزی استفاده می‌کردند و جزو بیگاری‌هایی بوده که از آنها می‌گرفتند. همچنین درباره سلاح‌ها، اسرا، ابزار جنگ، شیوه‌های جنگی و جزییاتی از کشته‌شده‌ها آمده که چه تعداد از طبقات فرادست و چند تن از طبقه فرودست هستند.
**********
https://www.ibna.ir/vdcjvyethuqevoz.fsfu.html
تاریخ انتشارچهارشنبه ۲۴ شهریور ۱۴۰۰ - ۱۰:۵۳
۰
برپایه نسخه منحصربهفرد خطی متعلق به کتابخانه و موزه ملی ملک
دانشگاه اوپسالا سوئد کتاب «فتوحات گیتی‌ستان» را منتشر کرد
دانشگاه اوپسالا سوئد کتاب «فتوحات گیتی‌ستان» را برپایه نسخه خطی «تاریخ شاه اسماعیل دوم یا فتوحات شاه اسماعیل دوم» متعلق به کتابخانه و موزه ملی ملک منتشر کرد.
به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) به نقل روابط عمومی موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک، موقوفه آستان قدس رضوی، کتاب «منظومه‌ای در تاریخ شاه عباس (فتوحات گیتی‌ستان)» با مقدمه و تصحیح نزهت احمدی (صراف) و محسن محمدی فشارکی از اعضای هیات علمی دانشگاه اصفهان در دانشگاه اوپسالا سوئد منتشر شده است.
«فتوحات گیتی‌ستان» منظومه‌ای تاریخی، بازگشته به سده 12 هجری منسوب به سیداحمد حسینی خلیفه است. این کتاب برپایه نسخه منحصربهفرد و نفیس خطی متعلق به کتابخانه و موزه ملی ملک در شرح رخدادهای زمان حکومت شاه عباس یکم صفوی در قالب مثنوی به شمار می‌آید که با نام «تاریخ شاه اسماعیل دوم یا فتوحات شاه اسماعیل دوم» به شماره 4769 در کتابخانه و موزه ملی ملک به ثبت رسیده است. پژوهش بر این نسخه اما نشان داده است درون‌مایه آن هیچ پیوندی به دوره شاه اسماعیل دوم ندارد و مشخص نیست علت نام‌گذاری آن به تاریخ شاه اسماعیل چه بوده است، تنها برپایه گواه‌ها و درون‌مایه نسخه می‌توان پنداشت فهرست‌نویس در روزگار گذشته، نخستین نامی که در صفحه دوم کتاب آمده را مصداق گرفته و درون‌مایه کتاب را در پیوند با آن پنداشته است.
این نسخه خطی فارسی این کتاب منظوم ۷۹۱ صفحه‌ای که به وزن شاهنامه فردوسی سروده شده، به سرلوحه‌ای مُذَهّب و زیبا مزین بوده و با «بسم الله الرحمن الرحیم» آغاز می‌شود. سروده‌های کتاب «فتوحات گیتی‌ستان» به شیوه «حدیقه الحقیقه» سنایی غزنوی و «مثنوی معنوی» مولوی در آغاز هر موضوع به صورت منثور (به جز چند مورد) خلاصه مطالب را که در ادامه یاد شده، آورده است که 253 مورد را دربرمی‌گیرد.
شاعر اثر در هیچ کجای متن نسخه به گونه مستقیم از نام خود و کتاب یاد نکرده اما در پایان کتاب، کاتب را این‌گونه شناسانده است «کاتبه کمترین غلامزادگان سیداحمد الحسینی الخلیفه»، «نواده عالیجاه صدر خاصه شریفه تمت فی ۲۱ شهر ربیع‌الاول ۱۱۳۲ هجری». برپایه پژوهش و گمان تصحیح‌کنندگان احتمالا شاعر و کاتب یک نفر بوده است.
متن کتاب نشان می‌دهد شاعر فردی توانا در ادب و بلاغت بوده اما علاقه به تاریخ او را واداشته است تا مهارت خود را در خدمت این علاقه گذاشته است تا تاریخ نیرومندترین پادشاه سلسله صفوی را به رشته نظم بکشد. شاعر از بزرگان دربار شاه سلطان حسین بوده، کتاب‌اش را تنها سه سال پیش از سقوط این سلسه سروده و نگاشته است.
درون‌مایه این کتاب در زمینه‌های اصلی تاریخ جنگ‌های شاه عباس (مهم‌ترین بخش)، گزارشی قابل توجه از تاریخ مرعشیان مازندران و توجیه آن، توصیف شهر اصفهان، از آب و هوا، محصولات، رودخانه و نهرهای منشعب از آن تا باغات و بناهای گوناگون، همچنین خلق‌وخوی مردم حتی جزییاتی دیگر و موضوعات اجتماعی (تاریخ اجتماعی دوره صفوی) جای گرفته است.
نشانی از نسخه دیگر از این کتاب تاکنون یافت نشده است و مصححان تصحیح را را برپایه همین تک‌نسخه به شیوه ذوقی- قیاسی انجام داده‌اند.
**********
تاریخ انتشاریکشنبه ۱۲ بهمن ۱۳۹۹ - ۱۰:۳۸
۰
کتاب «هم شرقی، هم غربی» منتشر شد
تاریخ روشنفکری مدرنیته ایرانی؛ هم شرقی هم غربی
کتاب «هم شرقی، هم غربی» با واژگونه کردن این شعار ایران «نه شرقی، نه غربی» مدعی است که ایران مدرن به عنوان یک دولت-ملت همچون ایران پیشامدرن به مثابه یک امپراتوری هم از لحاظ فرهنگی و هم به لحاظ فکری «هم شرقی و هم غربی» بوده است.
تاریخ روشنفکری و همچنین تاریخنگاری به طور کلی، به شکل سنتی عبارت بوده از مطالعه افکار آشکارا تاثیرگذاری که می‌توان آنها را دست‌نوشته‌ها یا متون چاپ‌‌شده یافت و بنابراین به‌طور ضمنی متمایل به فرهنگ نخبگان یا فرادستان جامعه بوده‌اند. تاریخ روشنفکری چندی است به حاشیه جریانات تاریخنگاری غالب رانده شده است. این تحول عجیب به نظر می‌رسد چرا که چند دهه گذشته گرایش غالب در تاریخنگاری آمریکایی، تاریخ فرهنگی بوده است که همچون تاریخ روشنفکری، در نهایت با الگوهای تفسیری سروکار دارد که در چارچوب‌های فکری معنا می‌شوند. حاشیه‌ای شدن تاریخ روشنفکری زمانی که به تاریخنگاری خاورمیانه از جمله ایران می‌رسیم واضح‌تر می‌شود.
هدف کتاب تکمیل و در عین حال نقد پژوهش‌های موجود است به وسیله رویکرد به تاریخ روشنفکری ایران مدرن در درون چشم‌انداز تاریخ تطبیقی جهانی. نخستین و عمده‌ترین بحث این کتاب عبارت است از آنکه مدرنیته ایرانی با برنامه‌ای آرمانی برای ایجاد ایرانی مدرن، دست کم طی یک قرن تعامل فکری فشرده با ایدئولوژی‌های جهانی شکل گرفته است. ایران «نه شرقی است، نه غربی» این کتاب با واژگونه کردن این شعار مدعی است که ایران مدرن به عنوان یک دولت-ملت همچون ایران پیشامدرن به مثابه یک امپراتوری هم از لحاظ فرهنگی و هم به لحاظ فکری «هم شرقی و هم غربی» بوده است.
هدف دیگر این کتاب همسو کردن پژوهش‌های تاریخ روشنفکری ایرانی است با بحث‌های جاری در رشته تاریخنگاری جهانی، پیرامون معنای مدرنیته. می‌توان ردپای این مباحث را در نشریات تخصصی مانند بررسی تاریخ آمریکا، نشریه تاریخ ایده‌ها و تاریخ و نظریه، نشریه تاریخ جهان و نقد و بررسی تاریخ روشنفکری دنبال کرد.
این کتاب ظهور ایدئولوژی اسلامی در ایران را نه به عنوان شکست غربی شدن و مدرن شدن بلکه پروژه‌ای می‌داند جهت تبدیل اسلام به یک ایدئولوژی سیاسی که با جهان‌بینی‌های فرامذهبی و عرفی مدرن سازگار است. مذهب به مثابه یک جهان‌بینی، نظامی فراگیر از انگاره‌هاست که برای هستی انسان و از جمله بعد سیاسی آن معنا و هندف خلق می‌کند. همچنین در چارچوب روش‌شناسانه‌ای تاریخ روشنفکری مدرن ایران را از سرچشمه‌های آن در قرن سیزدهم هجری که پیشامدرن و پیشاملی بود تا زمان انسجام کامل آن از طریق درگیر شدن فعال با گفتار جهانی شرق‌شناسی، ملی‌گرایی و سوسیالیسم در قرن بیستم دنبال می‌کند.
نویسنده در این کتاب نشان می‌دهد که چگونه ملی‌گرایی ایرانی در قرن بعد بیشتر تحت تاثیر اندیشه عثمانی جوان، جمهوری‌خواهی ترکیه، ضد مدرنیته آلمانی و مارکسیسم روسی بود تا ایدئولوژی‌های ملی‌گرای لیبرال غربی. جدی‌ترین گسست این کتاب از تاریخ روشنفکری غالب و تاریخنگاری ایرانی به طور کلی برخورد آن با سوسیالیسم و به‌ویژه شکل شرقی یا شوروی آن، به مثابه تاثیری خلاق بر تشکیل مدرنیته ایرانی است.
تاریخنگاری ملی به پشتوانه حمایت دولتی و البته به دلایل آشکار ایدئولویک این واقعیت را انکار یا تحریف کرده است. شوربختانه همان جانبداری ایدئولوژیک در پژوهش‌های مسلط که خارج از دسترس دولت ایران هستند نیز به چشم می‌خورد. ناگفته پیداست که به رسمیت شناختن ادای سهم جریان چپ به تاریخ روشنفکری ایران به معنای پذیرش انواع پروژه‌های روشنفکری و سیاسی سوسیالیستی و کمونیستی که غالبا در تضاد و تقابل با یکدیگرند، نیست. این کتاب نقدی بر جریان چپ نیز هست بدون آنکه به آن با دیده تحقیر بنگرد یا منکر ادای سهم مهم آن به تاریخ روشنفکری ایرانی مدرن باشد.
روایت این کتاب در آستانه انقلاب 1357 به پایان می‌رسد با این‌همه روششناسی آن می‌تواند به عنوان الگویی برای بررسی سیر تطور نحله‌های فکری با عنایت به وقایع، رخدادها و اندیشه‌هایی که پس از انقلاب بر سرنوشت کشور تاثیر گذاشتند نیز به کار گرفته شود. روششناسی که دلالت دارد بر نوع نگاهی در تاریخنگاری که هم بر وجود پیوستگی‌های ملی و بین‌المللی میان نحله‌های فکری مختلف گواهی می‌دهد و هم شاهدی است بر وجود فصول مشترک جدی میان تاریخ‌های محلی، منطقه‌ای و جهانی. بافت ایدئولوژیک خاص انقلاب، در حالی که نه محتوم بود و نه قابل پیش‌بینی، تنها در درون چارچوب روشنفکری و فرهنگی خاص ایران دهه 1350 معنا می‌داد.
گرایش‌های روشنفکری در اواخر دهه 1350 به هم نزدیک و تبدیل به یک ایدئولوژی انقلابی شدند و فضای سیاسی را که رژیم ناگهان خالی کرده بود اشغال کردند. پروژه رستاخیز، که با همکاری ملغمه عجیبی از کمونیست‌های سابق و تکنوکرات‌های تحصیل‌کرده آمریکا تدوین شده بود تظاهر به مشروطه را رها کرده و به جای آن نظامی تک حزبی و علنا شاه محور قرار دادند. با شکست این طرح شاه سیاستی کاملا معکوس در پیش گرفت و باز کردن فضای سیاسی را با برداشتن گام‌هایی تردیدآمیز به سوی احیای حکومت مشروطه‌خواهی اعلام کرد.
مطالب این کتاب در هفت فصل تنظیم شده است. تبارشناسی مدرنیته آمرانه: الگوی روسی عثمانی، حلقه برلین، طراحی جهان‌بینی ملی‌گرایی ایرانی، سرکوب مشروطه‌خواهی: روشنفکران به‌مثابه ابزارهای دیکتاتوری مدرن، حلقه‌های مفقوده روشنفکری: انتقاد از اروپایی‌گری و ترجمه مدرنیته، برهه هژمونی سوسیالیسم در میانه قرن بیستم، سلطنت انقلابی، تشیع سیاسی و مارکسیسم اسلامی، نتیجه رستاخیز نافرجام: جولانگاه روشنفکری کاملا باز برای مخالفان فصل‌های کتاب را تشکیل می‌دهد. همچنین مباحث کتاب علاوه بر درگیر شدن نقادانه با منابع دست دوم فراوانی به زبان انگلیسی از مطالعه نزدیک انبوهی از منابع دست اول فارسی از جمله کتاب‌ها، نشریات، خاطرات، اسناد خصوصی، عمومی، روزنامه‌ها و اعلامیه‌های سیاسی بهره‌برداری شده است.
کتاب «هم شرقی هم غربی» تاریخ روشنفکری مدرنیته ایرانی نوشته افشین متین با ترجمه حسن فشارکی در 414 صفحه، شمارگان 770 نسخه و بهای 70 هزار تومان از سوی نشر شیرازه منتشر شد.
**********
https://www.ibna.ir/vdcjhae8yuqehiz.fsfu.html
تاریخ انتشارچهارشنبه ۱۴ آبان ۱۳۹۹ - ۰۹:۰۴
۰
بررسی دیدگاه‌های رابرت دال درباره رابطه درونی دموکراسی و سرمایهداری
رابرت دال در کتاب «درباره دموکراسی» به سراغ تعریف دموکراسی و چگونگی رابطه آن با مقوله‌هایی مانند جامعه و سیاست پرداخته است.
واژه دموکراسی از زبان یونانی می‌آید و معنـی آن تقریبا «حکومت مردم» است. مسائل مربوط به دموکراسی چندین هزار سـال مـورد بحث بوده اما هیچ تعریف جهان‌شمولی که همه آن را قبـول داشته باشند برای آن وجود ندارد. یکی از دلایل آن هم این است که دموکراسی همـواره در حال توسعه و تغییر است. اما نکاتی هم وجود دارند که بسیاری در مورد ارتباط آن با دموکراسی توافق دارند، مثلا ارزش و حقوق برابر انسان‌ها، آزادی اندیشه، آزادی چاپ و نشر و بیان، برابری انسان‌ها در مقـابل قانون و نیز برگزاری انتخابات آزاد.
از دهه ۱۹۵۰ که به‌طور عمده نهضت‌های استقلال‌طلبی در آفریقا، آمریکای لاتین و آسیا برای رهایی از یوغ استعمار آغاز شد، کوشش برای تأسیس نظام‌های دموکراتیک سرلوحه کار کوشندگان و گروه‌های سیاسی بوده است. هر چند فرجام نهضت‌های استقلال‌طلب لزوما استقرار نظام‌های دموکراتیک نبوده و بعضا به دیکتاتوری انجامیده، همین نهضت‌ها تلاش برای ایجاد چنین نظام‌هایی را آغاز کردند.
کتاب در نظر دارد در توضیح مفهوم و کاربرد دموکراسی، نه به منزله یک دیدگاه نظری که بر بینش فلسفی انسان‌محورانه استوار بوده یا بر پایه دیدگاهی برخاسته از فرهنگ و تمدن معینی مستقر باشد، بلکه به مثابه دانشی عملی که امکان رهایی نسبی انسان از ظلم و سرسپردگی را فراهم می‌آورد.
در بخش اول کتاب رابرت دال (مولف کتاب) به سراغ دموکراسی و چگونگی تحول آن رفته است. در بخش دوم با عنوان دموکراسی آرمانی به پرسش‌هایی مانند دموکراسی چیست؟ چرا دموکراسی؟ و چرا برابری سیاسی پاسخ داده است. بخش سوم با عنوان مردم‌سالاری واقعی مولف به موضوعاتی مانند دموکراسی در مقیاس‌های متفاوت، قوانین اساسی، احزاب و نظام‌های انتخاباتی و بخش چهارم شرایط مطلوب و نامطلوب جامعه را بررسی کرده است با تاکید بر این پرسش‌ها که کدام زمینه‌ها به نفع دموکراسی هستند؟ چرا سرمایهداری بازار به نفع دموکراسی است؟
چرا باید از دموکراسی حمایت کرد؟
«درباره دموکراسی»، منبعی است برای آموزش حکمرانی بر پایه دموکراسی که متدها و بینش‌های رابرت دال در این زمینه را به مخاطب منتقل می‌کند. این اثر مختصر و مفید، چکیده‌ای از درس‌های عمیق و تاثیرگذار او درباره نقطه‌های قوت و ضعف دموکراسی محسوب می‌شود.
از دیدگاه او یک فرد برای اداره کردن یک سرزمین علاوه بر دانش نیاز به اراده‌ای پولادین در برابر فساد ناشی از قدرت دارد، که این مقاومت عظیم تنها از فداکاری و وابستگی به منافع ملت به جای منافع شخصی نشات می‌گیرد. رابرت دال با اعتقاد بر اینکه دموکراسی به ما کمک می‌کند تا جلوی حکومت خودکامگان شرور و بی‌رحم گرفته شود، می‌گوید: «شاید اساسی‌ترین و ماندگارترین مسئله در سیاست همانا گریز از حکمروائی خودکامگان باشد. در سرتاسر تاریخ مکتوب، منجمله زمان خود ما، راهبرانی وجود دارند که به دلیل خودبزرگ‌بینی، بدگمانی، نفع شخصی، ایدئولوژی، ملی‌گرائی، دین‌باوری، اعتقاد به برتریت ذاتی خودشان، یا احساسات و هیجانات صرف از قابلیت‌های استثنائی دولت برای اعمال زور و خشونت استفاده کرده‌اند تا به اهداف شخصی خودشان خدمت کرده باشند. بهای انسانی حکمروائی خودکامگان کمتر از قربانیان بیماری، قحطی و جنگ نبوده است.»
نویسنده در ادامه برای تایید سخنش به حکومت استالین در شوروی سابق اشاره می‌کند و می‌گوید: «چند مثال از قرن بیستم را در نظر بگیرید. در دوره حکمرانی ژوزف استالین در اتحاد جماهیر شوروی (1929 - 1953) چندین میلیون انسان به دلایل سیاسی به زندان افتادند، که غالبا به علت ترس بیمارگونه استالین از توطئه بر ضد او بود. حدود بیست میلیون نفر در اردوگاه‌های کار جان سپردند. یا به علل سیاسی اعدام شدند، یا در اثر قحطی ناشی از فشار استالین به دهقانان برای پیوستن به مزارع دولتی جان دادند. گرچه بیست میلیون دیگر از قربانیان حکمروائی استالین احتمالا زنده ماندند، ولی متحمل رنج‌های فراوانی شدند. یقینا، تاریخ حکمروائی مردمی نیز بدون معایب جدی نیست. حاکمان دموکرات نیز، مانند سایر حکمروایان گاهی نسبت به مردمی که خارج از مرزهای زندگی می‌کرده‌اند، یعنی مردم کشورهای دیگر _ خارجی‌ها، مستعمرات و غیره _ با بی‌عدالتی و بی‌رحمی رفتار کرده‌اند. ولی حتی در این قبیل نیز موارد حکومت‌های دموکراتیک نسبت به خارجی‌ها رفتارشان بدتر از حکومت‌های غیردموکراتیک نبوده است، بلکه غالبا رفتار بهتری داشته‌اند.
تشبیه رابطه سرمایهداری و دموکراسی به زن و شوهر
به اعتقاد نویسنده دموکراسی و سرمایهداری بازار شبیه زن و شوهری هستند که گرفتار زندگی پرآشوب و کشکمش‌های درونی شده‌اند ولی با این حال هر دو به زندگی‌شان ادامه می‌دهند چرا که هیچکدام مایل به جدا شدن از دیگری نیستند. در نتیجه، سرمایهداری بازار در بلندمدت نوعا به رشد اقتصادی انجامیده است؛ و رشد اقتصادی نیز به نفع دموکراسی است. اولا رشد اقتصادی، با از بین بردن فقر شدید و بهبود سطح زندگی، به کاهش تضادهای اجتماعی و سیاسی کمک خواهد کرد. علاوه بر این، زمانی نیز که کشمکش‌های اقتصادی ظاهر می‌شوند، رشد، منابعی بیش از آنچه که در دسترس است در اختیار طرفین کشمکش می‌گذارد و در نتیجه امکان به دست آمدن توافقی مرضی‌الطرفین را فراهم می‌سازد.
سرمایهداری بازار همچنین به خاطر پیامدهای سیاسی و اجتماعی‌اش نیز برای مردم مفید است. این سرمایهداری یک لایه میانین وسیعی از پولداران به وجود می‌آورد که نوعا خواهان آموزش، خودمختاری، آزادی شخصی، حقوق مالکیت، حاکمیت قانون و مشارکت در حکومت هستند. همانگونه که ارسطو برای اولین‌بار گفت، طبقات متوسط متحدان طبیعی انگاره‌ها و نهادهای دموکراسی هستند. بالاخره و شاید مهم‌تر از همه، اقتصاد سرمایهداری آزاد با توزیع بسیاری از تصمیم‌گیری‌های اقتصادی بین افراد و شرکت‌های نسبتا مستقل، از نیاز به یک حکومت مرکزی قوی و حتی اقتدارگر اجتناب می‌کند.
کتاب «درباره دموکراسی» نوشته رابرت دال به ترجمه حسن فشارکی از سوی نشر شیرازه کتاب ما در 272 صفحه به بهای 40 هزار تومان منتشر شده است.
**********
خبرگزاری کتاب ایران، اولین و تنها خبرگزاری تخصصی کتاب است که فعالیت خود را به‌طور رسمی از 24 آبان‌ماه 1385 آغاز کرده است. این خبرگزاری، زیر نظر «خانه‌کتاب و ادبیات ایران» که نهادی غیردولتی و غیرانتفاعی است، فعالیت می‌کند.
هدف از این فعالیت، اطلاع‌رسانی خبری در حوزه کتاب و کتابخوانی و سایر موضوعات مرتبط نظیر چاپ، نشر و گرافیک است.
اخبار خبرگزاری کتاب شامل خبرهای داخلی و خارجی بوده که در موضوعات چاپ و نشر، دین، ادبیات، اندیشه دانش و فن‌آوری، اجتماعی، سیاسی، تاریخ و جغرافیا، کودک و نوجوان و هنر بر روی پایگاه اینترنتی آن به نشانی: www.ibna.ir منتشر می‌شود.
نقل اخبار خبرگزاری توسط رسانه‌های گروهی و سایر کاربران با ذکر منبع مجاز است. این خبرگزاری، علاوه بر نشر خبر به انتشار گزارش‌ها و گفت‌وگوهای ویژه و نیز بررسی و تحلیل عملکردهای گوناگون دولتی و غیردولتی در حوزه کتاب و کتابخوانی می‌پردازد.
همچنین نقد کتاب از دیگر بخش‌های خبرگزاری کتاب است که می‌کوشد منتخبی از تازه‌ترین آثار موجود در بازار نشر را با دیدگاه علمی و انتقادی بررسی کند.
