فقه معماری الگوی شهرسازی اسلامی

پایگاه اطلاع رسانی وسائل - استاد درس خارج فقه نظام عمران و شهری با تاکید بر اهمیت مباحث فقهی درباره شهرسازی و معماری گفت: بسیاری از بیماری‌ها و مشکلات امروزه ریشه در سبک زندگی ناسالم و معماری نادرست شهری و خانه سازی تمدن مدرن دارد.

 

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی فقه حکومتی وسائل، آیت‌الله محسن اراکی، استاد درس خارج فقه نظام عمران شهری، با اشاره به پویایی فقه شیعه و لزوم توجه به نیازهای امروز جامعه به‌ویژه درباره تبیین احکام فقهی در زمینه موضوعات نوپدید اظهار داشت: بنده افزون بر ۲۰ سال پیش یک مقاله تفصیلی با عنوان «کلیات فقه نظام شهری» نگاشتم که‌‌ همان ایام در برخی مجلات معتبر نیز منتشر شد و با توجه به توسعه روزافزون شهر‌ها و احداث منازل و شهرک‌های جدید، احساس کردم که نیاز است برای اولین بار درس خارج فقه «نظام شهرسازی» را در حوزه راه‌اندازی کنیم که البته در این‌باره شهردار سابق قم و برخی از مسؤولان پیشنهادهای خوبی ارایه کردند که در ‌‌نهایت در یکی دو سال گذشته این امر محقق شد.

 

پیشنهادی برای شهرسازی بر پایه الگوی اسلامی

 

این استاد شاخص حوزه علمیه قم اضافه کرد: این مهم به ویژه در شهر مقدس قم که مرکز علم و فقاهت است ضرورت و اهمیت بیشتری داشته و دارد و خوشبختانه با استقبال خوبی همراه شد و حتی‌‌ همان اوایل کار نیز پیشنهاد دادم که برای آزمایش، شهرکی برای رعایت معیارهای فقهی عمران شهری در قم مدنظر قرار گرفته تا بعد این الگو به سایر شهر‌ها و شهرک‎های تازه تاسیس کشور سرایت پیدا کند.

 

وی گفت: بنده این سخن را از روی شعار و احساسات و دشمنی اعلام نمی‌کنم؛ زیرا  بر مبنای یک نتیجه‌گیری علمی و مبتنی بر تحلیل واقعیات است.

 

فضای نفس کشیدن فراهم نیست

 

آیت‌الله اراکی افزود: این وضعیتی که امروز برای ما به واسطه این تمدن به وجود آمده طوری است که در فضای شهری مدرن نمی‌توانیم نفس بکشیم. این معضل فقط مربوط به کشور ما نیست بلکه در بسیاری از شهرهای بزرگ دنیا، شهروندان حتی نمی‌توانند به راحتی از هوای آزاد که اکسیژن سالمی داشته باشد استفاده کنند؛ از آن سو غذا‌ها هم سالم و چندان مفید نیست، کما اینکه بسیاری از بیماری‌های نوظهور اعم از سرطان و ایدز و ابولا و مرض قند و هپاتیت و دیابت و غیره محصول سبک زندگی ناشی از تمدن مدرن است.

 

وی گفت: همه این‌ها معلول این تمدن است نه اینکه به طور طبیعی برای انسان حاصل شده باشد؛ بلکه وقتی این مسایل را به طور دقیق رصد و ریشه‌یابی می‌کنیم متوجه می‌شویم که در نتیجه زندگی شهری با کیفیت فعلی پدید آمده است.

 

زنده بمانی در قوطی‌هایی به نام آپارتمان!

 

عضو منتخب مجلس خبرگان رهبری ادامه داد: این شهری که برای ما ساخته‌اند مطلوب نیست چه آنکه در این سبک معماری شهری، مردم گویی در فضای بسته مانند قوطی عمر خود را سپری می‌کنند. 

واقعیت آن است که مردم امروزه خیلی آسمان صاف و تمیز را مشاهده نمی‌کنند، از آن سو هوای طبیعی و سالم را استنشاق نمی‌کنند و به نوعی می‌شود گفت که حقیقت زندگی این نیست بلکه صرفاً یک جور زنده بمانی آن هم بسیار پرتنش و پرمحنت و توام با اضطراب و نگرانی شدید است.

 

وی اضافه کرد: ما معتقدیم یکی از نمادهای تمدن مادی جدید که منجر به این زندگی سخت و غیرسالم شده ناشی از سیستم شهری و معماری شهری برخاسته از همین تمدن نوین است و حال آنکه ما در فقه خود احکام و تعالیم زیادی مربوط به شهرسازی و خانه‌سازی داریم که اگر به درستی آن‌ها را تبیین کرده و به آن‌ها عمل کنیم، بسیاری از مشکلات کنونی از زندگی‌های فردی و اجتماعی رخت برمی‌بندد.

 

آنچه در فقه پویای شیعه بحث می‌شود

 

این استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم گفت: ما در فقه پویای شیعه اثنی عشری، فقه نظام عمران شهری داریم که البته در اینجا منظور جنبه‌های فنی قضیه نیست به اینکه حالا ساختمان باید از چه چیزی ساخته شود یا ابعاد آن چگونه باشد که در زلزله در امان باشد، زیرا ما این‌ها را در فقه بررسی کنیم و این از جمله وظایف کار‌شناسان و دانشمندان فنی عمران است.

 

وی افزود: آنچه در فقه بررسی می‌کنیم، نظامی است که برای عمران شهری در فقه ما وجود دارد و اگر این نظام پیاده شود با استفاده از دانش فنی مهندسان می‌توان  الگوی شهر و خانه سالم را پیاده کرد.

 

آیت‌الله اراکی یادآور شد: به عنوان مثال ما در فقه معماری و شهرسازی از این صحبت می‌کنیم که بر اساس فقه شیعی ارتفاع ساختمان‌ها و نحوه حفظ حریم خصوصی چطور باید باشد، حتی جالب است که در فقه ما حریم شهر‌ها، محدوده و حجم آن‌ها نیز تعریف و مشخص شده است و همه این‌ها در بحث احکام فقهی نظام عمران شهری گنجانده شده است.

 

شهر و خانه بانشاط در سایه عمل به آموزه‌های دینی

 

وی گفت: ما ادعا می‌کنیم اگر این نظام را از منابع دینی و فقهی خود استنباط کنیم و به دست متخصصان داده و الگوی شهر را منطبق بر موازین دینی بسازیم، بدین وسیله تحولی در شهر‌ها ایجاد می‌شود که ماحصل و دستاورد آن تزریق هر چه بیشتر آرامش و آسایش واقعی در زندگی افراد جامعه هم از بعد جسمی و هم از بعد روحی روانی است.

 

این استاد حوزه تاکید کرد: ما باید شهری بسازیم که در آن نیاز باشد افراد دست کم نیم ساعت ورزش کنند چه آنکه شهر از نگاه اسلامی باید به گونه‌ای باشد که شهروندانش تحرک طبیعی داشته باشند تا خود به خود سالم بار بیایند نه اینکه لزوماً اجباری در کار باشد که شاید مردم استقبال بکنند یا نه؛ از این منظر معتقدم جامعه‌ای که در آن ولو ۲۰ درصد افراد هم ورزش اجباری نکنند این امر نشان می‌دهد که یک پنجم آن جامعه بیمار هستند که این رقم خطرناکی است.  

 

دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی با تاکید بر اینکه برای داشتن انسان سالم باید شهر سالم داشته باشیم که منطبق بر موازین فقهی باشد، گفت: ما به علم روز و جوانب فنی و کار‌شناسی قضیه احترام می‌گذاریم زیرا علم، فن ابزار‌شناسی است اما اینکه از آن چگونه استفاده کنیم این مساله را فقه به ما می‌گوید.

 

نتایج مباحث فقهی در اختیار کار‌شناسان عمران قرار می‌گیرد

 

وی بیان داشت: ما این کار را از یکی دو سال پیش شروع کردیم و امیدواریم در ‌‌نهایت با تداوم درس خارج فقه شهرسازی و معماری به یک مجموعه از احکام فقهی عمران شهری دست یابیم و ماحصل کار را در اختیار فضلا و اهالی فن قرار دهیم؛ امیدواریم مسؤولانی پیدا شوند که یک کمیته مشترک فنی فقهی تشکیل دهند که با استفاده از این فقه نظام عمران شهری، الگوی شهر اسلامی سالم طراحی شده و به مرحله اجرا برسد تا بعد بتوان از آن برای دیگر شهر‌ها و مناطق الگوگیری کرد./102/825/م

منبع :

http://vasael.ir/fa/news-details/2813/فقه-معماری-الگوی-شهرسازی-اسلامی/