کتاب: معماری و شهرسازی سنتی در کشورهای اسلامی
معرفی کتاب: معماری و شهرسازی سنتی در کشورهای اسلامی
در حوزه تفکر اسلامی، هنگامی که از گرایش آرمانی سخن می رود، تشیّع مقامی ویژه می یابد، زیرا چنین گرایشی به مفهوم امید به آینده‌ای درخشان توأم با عدالت اجتماعی، در جوهر اعتقادات شیعه نهفته است. این گرایش حاصل تأملات فلسفی یا استنتاجات عقلی صرف به روش فیلسوفان نیست، بلکه پشتوانة آن احادیث و اخباری است که ظهور حضرت امام مهدی (عج) را در آخر الزّمان بشارت داده‌اند. اهل شیعه و سنت هر دو در این نکته همرأیند که سیر تاریخ اسلام پس از خلفای راشدین به سوی انحطاط بوده است، اما در فرجام این سیر با هم اختلاف دارند. در نظر اهل سنت سیر تاریخ اسلام پس از خلفای راشدین دور شدن از وضع آرمانی بوده، اما شیعه باور دارد که این سیر، حرکت به سوی چنین وضعی است. بنابراین شیعیان بر این باورند که تاریخ بشری به رغم فراز و نشیب‌ها، فرجامی خجسته دارد و با ظهور امام صالحان مهدی موعود (عج) کار جهان به سامان می‌آید و آدمی به رستگاری دست می‌یابد. در این راستا نقش هنر و معماری در شکوفا نمودن جوهره انسان یک بحث اساسی است. اما هنری این توان را داراست که در جهت دادن و خلاقیت و ارایه خط سیر، به صنع الهی و خلاقیت خداوند نسبت مستقیم داشته باشد. خداوند در قرآن کریم و در بعثت انبیاء و مکاتب آسمانی همواره بنابرآن گذاشته که انسان از روزمرگی و پوچی و تعلقات دنیوی آزاد سازد. این شیوه الهی است، هنر دینی و مکتبی باید این خصیصه را داشته باشد و انسان را همواره به کوی تکامل رهنمون گردد.
بر‌این اساس، این کتاب با هدف بررسی برخی از اصول اساسی که اسلام برای جامعه مسلمانان و محیط زندگی آنها تنظیم نموده، شکل گرفته است. بر خلاف بسیاری از مطالعات پیشین، مطالعه فعلی کمک شایانی در راستای رسیدن به شناختی از اسلام به عنوان ارزشهای اجتماعی- نه بخشی از قوانین- خواهد نمود. بسیاری از مطالعات در زمینه روشن کردن ابعاد اجتماعی اسلام، شکست خوردهاند؛ زیرا به طور مثال آنها توضیح نمیدهند که چرا و چگونه اسلام تعامل اجتماعی و حفظ حریم خصوصی را لازم میدانسته است. این مسئله موجب گردیده تا خوانندگان برخی از این تحقیقات به این نتیجه برسند که اسلام بیش از یک قوه مقننه که مقررات خود را بر مردم و محیط ساختهشده آنها تحمیل می‌کند، نیست. ولیکن این مطالعه مربوط میشود به این‌که اسلام و علی‌الخصوص مذهب تشیع، یک راه زندگی با پیروی از آرمانهای اجتماعی است که بهره گیری از این آرمانها در شکلگیری محیط ساخته شده منعکس خواهد شد؛ و اگر قوانین و مقرارتی وجود دارد، تنها برای حمایت از این آرمانها، به وجود آمدهاند.
امید است که این کتاب معماران، طراحان و برنامه‌ریزان را در ارائه راهحلهای مناسبی که اصول اسلامی را جهت میدهد و به طور همسان مایحتاج زندگی مدرن را اغنا میسازد، یاری نماید. کتابی که پیش رو است، در چهار فصل ارائه گردیده، فصل اول به بررسی چارچوب ابعاد و اصول در اجتماع اسلامی می پردازد. این اصول در چهار بخش تفسیر میشوند که هر یک به نوبه خود مقیاس اجتماعی خاصی را نشان میدهند: جامعه، محله، خانواده و فرد.
در فصل دوم، معماری و شهرسازی در جوامع سنتی اسلامی با تأکید بر اصول و قواعد اسلام، مورد بررسی قرار می گیرد و اصول سنتی اسلامی در باب محیط زندگی مسلمانان تجزیه و تحلیل میشود و شامل بخشهای مختلفی است که هر یک در مقیاس بخصوصی مطرح میگردد: محیط زیست طبیعی، فضای شهری و خانه.
فصل سوم بر دیدگاههای اسلامی در خصوص توسعه و پذیرش ایدههایی از مفاهیم غیرمسلمانان و تلاش برای روشن شدن موضع اسلام در مورد بحث مدرنیته یا غربگرایی، متمرکز شده و نمونه‌هایی از معماری معاصر که از اصول سنتی اسلام در نقاط مختلف جهان بهره‌گیری کرده‌اند را مطرح می سازد؛ و در نهایت فصل چهارم این کتاب با ارائه پیشنهاداتی در زمینه الگوسازی اجرایی در معماری و شهرسازی اسلامی به پایان می رسد.
https://jaberdanesh.persianblog.ir/WlAq4lX5JltrwyjN0ap1-معرفی-کتاب-1-معماری-و-شهرسازی-سنتی-در-کشورهای-اسلامی
