دکترمحمد علی لسانی فشارکی³

 

رویکردهای خاورشناسان به مسئلۀ انسجام قرآن: سیر تحوّل تاریخی؛ ویژگی ها؛ زمینه ها

مقاله 7، دوره 16، شماره 1 - شماره پیاپی 41، بهار 1398، صفحه 139-159  

 

اصل مقاله (757.54 K)

 

 

 

Downloads\Documents\TQH_Volume 16_Issue 1_Pages 139-159.pdf

 

نوع مقاله: مقاله پژوهشیشناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/TQH.2019.21862.2143

 

نویسندگانمعصومه شیرازی  ¹؛ نصرت نیل ساز²؛ محمد علی لسانی فشارکی³

¹دانشکده علوم انسانی،دانشگاه تربیت مدرس²دانشگاه تربیت مدرس³عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگیچکیدهمطالعۀ قرآن به­عنوان یک متن مقدس، خصوصاً به­دلیل اشتراکات موضوعی با محتوای کتاب­های مقدس پیشین، همواره مورد توجه خاورشناسان بوده است. از آن­جا که نحوۀ چینش آیات قرآن و ترکیب محتوایی آن­ها برخلاف الگوی عهدین است، بارزترین خصیصۀ سبکی قرآن که در مواجهه ابتدائی غیرمتعارف می­نماید، ناپیوستگی و فقدان انسجام ظاهری است. در این جستار، روند تاریخی رویکردهای غربیان به انسجام قرآن، ویژگی­های رویکردها و عوامل و زمینه­های پیدایش و تحول آن­ها واکاوی شده است. سیر تطوّر تاریخی روندی سه­ مرحله­ای را نشان می­دهد: نفی کلّی انسجام قرآن؛ اذعان به انسجام سوره­های مکی و تردید در وجود پیوستگی در سور مدنی؛ تأکید بر لزوم بررسی سوره­های مدنی با فرض وجود انسجام در آن­ها. هم­چنین ویژگی­های این رویکردها دستخوش تغییراتی شده است، از جمله: تغییر رویکرد جدلی به رویکرد علمی؛ تحول از فهم انسجام قرآن در فرآیند تکوین تاریخی به فهم انسجام متن در نسخۀ نهائی؛ تغییر تصور ترکیب تصادفی به انگارۀ وحدت ادبی سوره­. عوامل پیدایش و دگرگونی رویکردها متعدد است که می­توان به مأنوس بودن ذهن غربی به نظم کتاب مقدس و نظم موضوعی، مراجعه به متن عربی به جای ترجمۀ قرآن، مطالعۀ قرآن به مثابۀ کلامی شفاهی و تفاوت دیدگاه­ها درباره نحوۀ تدوین قرآن اشاره کرد.کلیدواژه‌هاخاورشناسان؛ انسجام قرآن؛ سور مکی؛ سور مدنی؛ وحدت سورهموضوعاتخاورشناسان و قرآنعنوان مقاله [English]Orientalist’s Approaches towards the Issue of “Coherence of the Qur’an”; Chronology, Features, Backgroundsنویسندگان [English]masoumeh shirazi¹؛ Nosret Nilsaz²؛ Mohammadali Lesani Fesharaki³¹tarbiat modares university²Associate Professor​³Associate Professor​چکیده [English]The study of the Qur’an, especially due to the common subjects with the content of the former scriptures, has always been of interest for Orientalists. As the way in which the Qur’anic verses and their content composition are in contrast to the pattern of both Testaments, the most distinctive style of the Qur’an, which is presented unconventionally at the first glance, is its incoherence and lack of apparent coherence. In this research, the historical process of the western approaches on the coherence of the Qur’an, as well as, the characteristics, factors and backgrounds of these approaches are studied and analyzed. The chronological evolution shows a three-stage process: the complete negation of the coherence of the Qur’an, the admission of the coherence of Meccan sūrahs and falling doubt on the existence of coherence in Madanī sūrahs, and the emphasis on the necessity of examining Madanī sūrahs with the supposition of coherence in them. In addition, the features of these approaches have undergone some changes: change of the polemical approach into the scientific one, the alteration from understanding the Qur’an in a process of historical development to the understanding it in a canonical version, the transformation of the notion of a random combination to the hypothesis of sūrah unity. The causes of the emergence and transformation of the approaches are various, including: the familiarity of Western mind with the Biblical and thematic order, referring to the Arabic text rather than the translation of the Qur’an, attention to the oral nature of the Qur’an, and the differences in views on how the Qur’an was collected.کلیدواژه‌ها [English]Orientalists, Coherence of the Quran, Meccan Surahs, Medinan Surahs, Surah's Unityمراجع

1. قرآن کریم.
2. برک، ژاک، (1379ش)، بازخوانیقرآن:  نگاهینوبهاعجازنظم،زمان،زبانوحکمت درقرآن، ترجمه: محمودرضا افتخارزاده، تهران: نشر روزگار.
3. بلاشر، رژی، (1378 ش)،  در آستانه قرآن، ترجمه: محمود رامیار، تهران: دفتر نشر و فرهنگ اسلامی.
4. بلاشر، رژی، (1372‌ش)، درآمدی بر قرآن، ترجمه اسد الله مبشری، تهران: نشر ارغنون.
5. توکلی محمدی، نرجس، (1396 الف) ، تحلیل انتقادی مبانی و روش نیل رابینسون در باب پیوستگی متن (تناسب) قرآن کریم، استادان راهنما: احمد پاکتچی و اعظم پویازاده، رساله دکتری، تهران: دانشگاه تهران.
6. توکلی محمدی، نرجس؛ پویازاده، اعظم، (1396 ب)، «واکاوی کارکرد تحلیل گفتمان در اثبات پیوستگی متن قرآن کریم با تأکید بر رهیافت نیل رابینسون»، مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی، شماره 4، ص 25-54.
7. خرمشاهی، بهاء الدین؛ (1361 ش)، ذهن و زبان حافظ، تهران: نشر نو.
8. ذوقی، امیر، (1392ش)، «نگره­ای جدید درباره انسجام متنی سوره­های قرآن کریم»، مطالعاتقرآنوحدیث، شماره 12.
9. زمانی، محمد­حسن، (1385ش)، مستشرقان و قرآن، قم: بوستان کتاب.

10. سلماسی‌زاده، جواد، (1342‌ش)، سیر تاریخ ترجمه قرآن دراروپا و آسیا، تهران: ابن­سینا.

11. قانعی اردکانی، علی، (1391)، «نقد شبهات مستشرقان درباره تناسب آیات قرآن»، قرآن پژوهی خاورشناسان، ص 57-76.

12. قیطوری، عامر، (1385ش)، «قرآن و گذر از نظم خطی: یک بررسی زبان شناختی»، زبان و زبان­شناسی، ش 3، ص 17-31.

13. کریمی­نیا، مرتضی، (1389ش)، «پیش و پس از تئودور نولدکه؛ تاریخ قرآن نویسی در جهان اسلام»،  صحیفه مبین، شماره 48، ص 7-42.

14. گراهام، ویلیام، (1396ش)، «قرآن کلام شفاهی: مشارکتی اسلامی در فهم متن مقدس»، ویراستار: ریچارد مارتین،ترجمۀ نصرت نیل­ساز در نگرش­هایی به اسلام در مطالعات ادیان، به کوشش و ویرایش مهرداد عباسی، تهران: نشر حکمت.

15. گلدتسیهر، ایگناس، (1383ش)، گرایش‌های تفسیری در میان مسلمانان، ترجمه ناصر طباطبایی، تهران: ققنوس.

16. ­­­­­­­­­­­ گلدتسیهر، ایگناس، (1357ش)، درس­هایی دربارۀ اسلام، مترجم: علی­نقی منزوی، تهران: انتشارات کمان­گیر.

17. لوبون، گوستاو، (1358ش)،  تمدّن اسلام و عرب؛ مترجم: هاشم حسینی، تهران: کتابفروشی اسلامیه.

18. مکوند، محمود، (1394ش)، «بازخوانی انسجام متن قرآن در پرتو نظریه نظم متقارن (با تأکید بر دیدگاه میشل کویپرس) »، پژوهش­های قرآنی، ش 3، ص 4-33.

1. Adams, Charles J., (1987), "Qur’an: The Text and Its History", Encyclopedia of Religion, Vol. 12
2. Arberry, A. J., (1955), The Koran Interpreted, New York, Macmillan Publishing Company, vol 2.
3. Bell, Richard, (1953), Bell`s introduction to the Quran, completely revised and enlarged by W. Montgomery Watt, Edinburgh University Press.
4. Bobzin, Hartmut, (1996), "A Treasury of Heresies: Christian Polemics against the Quran", The Quran as text, Ed. Stefan Wild, pp.157-175, Leiden.
5. Bobzin, Hartmut, (2004), "Pre-1800 Preoccupations of Quranic studies", Encyclopedia of the Quran, General Editor: Jane Dammen McAuliffe, vol.4, pp.235-253, Leiden.
6. Bobzin, Hartmut, (2006),"Translations of the Qur’an", Encyclopedia of the Qur’an, General Editor: J. D. McAuliffe (ed), Leiden, vol 5, pp. 340-358.
7. Boullata, Issa J., (2004), "Literary Structures of the Qurān", Encyclopedia of the Quran, General Editor: Jane Dammen McAuliffe, vol.3, pp.192-204, Leiden.
8. Carlyle, Thomas, (1897), On heroes, hero-worship, and the heroic in history, London.
9. Cuypers, Michel, (2009), The Banquet; A reading of The Fifth Sura of The Quran, Paris, Convivium Press.
10. El-Awa, Salwa M. S., (2006), Textual relations in the Quran; Relevance, coherence and structure, New York, Routledge.
11. Goldziher, Ignaz, (1981), Introduction to Islamic theology and law, Princeton.  (Trans. of his Vorlesunge über den Islam)
12. Hirschfeld, Hartwig, (1902), New Researches into the Composition and Exegesis of the Qur'an, London, Royal Asiatic society.
13. Merrill, John E, (1947), "Dr. Bell's Critical Analysis of the Quran", Muslim World, XXXVII, pp.134-148.
14. Mir, Mustansir, (1986), Coherence in the Quran, Washington, American Trust Publications.
15. Mir, Mustansir, (1993), “The sura as a unity: A twentieth century development in Qur’an exegesis”, G.R. Hawting and Abdul-Kader A. Shareef (eds.) Approaches to the Qur’an, London: Routledge.
16. Motzki, Harald, (2001), “The Collection of the Quran: A Reconsideration of Western Views in Light of Recent Methodological Developments”, Der Islam 78, pp. 1-34.
17. Motzki, Harald, (2004) "Hadith: Origins and Developments", Hadith, (ed), Lawrance I. Conrad, Great Britain, pp.  xiii-Liii.
18. Neuwirth, Angelica, (2002),” Form and Structure of the Quran”, Encyclopedia of the Quran, General Editor: Jane Dammen McAuliffe, vol. 2, pp. 245-266, Leiden.
19. Noldeke, Theodor, (1911), "Quran", Encyclopedia of Brit, Edition 11, V 15, pp. 898-906.
20. Robinson, Neal, (2003), Discovering the Quran, second edition, London, scm press.
21. Robinson, Neal, (2001), "Hands Outstretched: Towards a Re-reading of Surat al-Md'ida", Journal of Qur'anic Studies, vol 3, p. 1-19.
22. Robinson, Neal, (1999), Islam a concise introduction, London/Richmond: Curzon Press.
23. Sale, George, (1734), a Preliminary Discourse, London. 
24. Wansbrough, John, (1977), Quranic Studies: Sources and Methods of Scriptural Interpretation, USA, 2004, first published.
25. Watt, W. Montgomery, (1970), Bell’s Introduction to The Quran, Edinburgh, University Press.
26. Welch, A.T, (1986), " AL-KUR`AN", Encyclopaedia of Islam, Leiden: Brill, vol.5, pp. 400-430.
27. Zahniser, A.H.M., (1991), "The word of God and the apostleship of Isa, A narrative analysis of Al Imran" (3:33-62), journal of Semantic studies, N.37, pp. 77-112.
28. Zahniser, A.H.M., (1991), “Sura as Guidance and Exhortation: The Composition of Surat al-Nisa’” in Humanism, Culture, and Language in the Near East: Studies in Honor of Georg Krotkoff, ed. Asma Afsaruddin and A.H. Mathias Zahniser (Winona Lake, Ind.: Eisenbrauns, 1997, pp. 71-86.
29. Zahniser, A.H.M., (1991), “Major Transitions and Thematic Borders in Two Long Sūras: al-Baqara and al-Nisā’” in Literary Structures of Religious Meaning in the Qur’an, ed. Issa J. Boulatta (Richmond: Curzon, 2000), p. 26–55.

آمار

تعداد مشاهده مقاله: 150

تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 207

 

 

http://tqh.alzahra.ac.ir/article_3990.html

 

http://tqh.alzahra.ac.ir/article_3990.html

 

مطالعه قرآن به عنوان یک متن مقدس، خصوصاً به دلیل اشتراکات موضوعی با محتوای کتاب های مقدس پیشین، همواره مورد توجه خاورشناسان بوده است. از آن جا که نحوه چینش آیات قرآن و ترکیب محتوایی آن ها برخلاف الگوی عهدین است، بارزترین خصیصه سبکی قرآن که در مواجهه ابتدائی غیرمتعارف می نماید، ناپیوستگی و فقدان انسجام ظاهری است. در این جستار، روند تاریخی رویکردهای غربیان به انسجام قرآن، ویژگی های رویکردها و عوامل و زمینه های پیدایش و تحول آن ها واکاوی شده است. سیر تطوّر تاریخی روندی سه مرحله ای را نشان می دهد: نفی کلّی انسجام قرآن؛ اذعان به انسجام سوره های مکی و تردید در وجود پیوستگی در سور مدنی؛ تأکید بر لزوم بررسی سوره های مدنی با فرض وجود انسجام در آن ها. هم چنین ویژگی های این رویکردها دستخوش تغییراتی شده است، از جمله: تغییر رویکرد جدلی به رویکرد علمی؛ تحول از فهم انسجام قرآن در فرآیند تکوین تاریخی به فهم انسجام متن در نسخه نهائی؛ تغییر تصور ترکیب تصادفی به انگاره وحدت ادبی سوره . عوامل پیدایش و دگرگونی رویکردها متعدد است که می توان به مأنوس بودن ذهن غربی به نظم کتاب مقدس و نظم موضوعی، مراجعه به متن عربی به جای ترجمه قرآن، مطالعه قرآن به مثابه کلامی شفاهی و تفاوت دیدگاه ها درباره نحوه تدوین قرآن اشاره کرد.

 

http://ensani.ir/fa/article/401579/%D8%B1%D9%88%DB%8C%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%84%D9%87-%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AC%D8%A7%D9%85-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D8%AA%D8%AD%D9%88%D9%91%D9%84-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C-%D9%88%DB%8C%DA%98%DA%AF%DB%8C-%D9%87%D8%A7-%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7