مدرس در این شهر از جلسه‌ی درس آیات عظام سید محمد فشارکى و شریعت اصفهانى بهره برد 

www.imna.ir/news/20904/

۱۰ آذر ۱۳۸۹ - ۱۰:۵۸

•  

به‌مناسبت سالروز شهادت آیت‌الله سیدحسن مدرس:

شهید مدرس به کمالات انسانی و فضائل اخلاقی آراسته بود

خبرگزاری ایمنا: شهید سیدحسن مدرس برحسب اسناد تاریخى و نسب‌نامه‌اى که حضرت آیت‌الله العظمى مرعشى نجفى (ره) تنظیم نموده از سادات طباطبایى زواره (از توابع اصفهان) است که نسبش پس از سى و یک پشت به حضرت امام حسن مجتبى علیه‌السلام مى‌رسد.

به گزارش ایمنا، یکى از طوایفى که مدرس، گل سرسبد آن به شمار مى رود طایفه‌ی میرعابدین است. این گروه از سادات در دهکده‌ی ییلاقى سرابه اقامت داشتند. سید اسماعیل طباطبائى (پدر شهید مدرس) که از این طایفه محسوب مى گشت و در روستاى مزبور به تبلیغات دینى و انجام امور شرعى مردم مشغول بود، براى آن که ارتباط طایفه‌ی میرعابدین را با بستگان زواره‌اى قطع نکند، تصمیم گرفت از طریق ازدواج پیوند خویشاوندى را تجدید و تقویت کرده، سنت حسنه‌ی صله‌ی ارحام را احیا کند.
بدین علت دختر سید کاظم سالار را که خدیجه نام داشت و از سادات طباطبایى زواره بود به عقد ازدواج خویش درآورد. ثمره‌ی این پیوند فرزندى بود که به سال 1278 ق چون چشمه‌اى پاک در کویر زواره جوشید. پدر وى را حسن نامید. همان کسى که مردمان بعدها از چشمه‌ی وجودش جرعه هایى نوشیدند.
پدرش غالباً در سرابه به امور شرعى و فقهى مردم مشغول بود ولى مادر و فرزند در زواره نزد بستگان خویش به سر مى بردند تا آن که حادثه‌اى موجب شد که پدر فرزندش را که شش بهار را گذرانده بود در سال 1293 به قمشه نزد جدش میرعبدالباقى ببرد و محله‌ی فضل آباد این شهر را به عنوان محل سکونت خویش برگزیند. این در حالى بود که میرعبدالباقى قبلاً از زواره به قمشه مهاجرت کرده و در این شهر به فعالیت هاى علمى و تبلیغى مشغول بود.
سید عبدالباقى بیشترین نقش را در تعلیم سید حسن ایفا نمود و او را در مسیر علم و تقوا هدایت کرد و به هنگام مرگ در ضمن وصیت نامه‌اى سید حسن را بر ادامه‌ی تحصیل علوم دینى تشویق و سفارش نمود. زمانى که سید عبدالباقى دار فانى را وداع گفت مدرس چهارده ساله بود.
وى در سال 1298 ق به منظور ادامه‌ی تحصیل علوم دینى رهسپار اصفهان گردید و به مدت 13 سال در حوزه‌ی علمیه‌ی این شهر محضر بیش از سى استاد را درک کرد. ابتدا به خواندن جامع المقدمات در علم صرف و نحو مشغول گشت و مقدمات ادبیات عرب و منطق و بیان را نزد اساتیدى چون میرزا عبدالعلى هرندى آموخت.
در محضر آخوند ملامحمد کاشى کتاب شرح لمعه در فقه و پس از آن قوانین و فصول را در علم اصول تحصیل نمود. یکى از اساتیدى که دانش حکمت و عرفان و فلسفه را به مدرس آموخت حکیم نامدار میرزا جهانگیرخان قشقایى است. مدرس در طول این مدت در حضور آیات عظام سید محمدباقر درچه‌اى و شیخ مرتضى ریزى و دیگر اساتید در فقه و اصول به درجه‌ی اجتهاد رسید و در اصول آن چنان مهارتى یافت که توانست تقریرات مرحوم ریزى را که حاوى ده هزار سطر بود، بنگارد.
شهید مدرس چکیده‌ی زندگینامه‌ی تحصیلى خود را در حوزه‌ی علمیه اصفهان در مقدمه‌ی شرح رسائل که به زبان عربى نگاشته، آورده است. وى پس از اتمام تحصیلات در اصفهان در شعبان 1311 ق وارد نجف اشرف شد و پس از زیارت بارگاه مقدس نخستین فروغ امامت و تشرف به حضور آیت الله میرزاى شیرازى در مدرسه‌ی منسوب به صدر سکونت اختیار نمود و با عارف نامدار حاج آقا شیخ حسینعلى اصفهانى هم حجره گردید.
مدرس در این شهر از جلسه‌ی درس آیات عظام سید محمد فشارکى و شریعت اصفهانى بهره برد و با سید ابوالحسن اصفهانى، سید محمدصادق طباطبائى و شیخ عبدالکریم حائرى، سید هبه الدین شهرستانى و سید مصطفى کاشانى ارتباط داشت و مباحثه هاى دروس خارج را با آیت الله حاج سید ابوالحسن و آیت الله حاج سیدعلى کازرونى انجام مى داد.
مدرس به هنگام اقامت در نجف، روزهاى پنجشنبه و جمعه‌ی هر هفته به کار مى پرداخت و درآمد آن را در پنج روز دیگر صرف زندگى خود مى نمود. پس از هفت سال اقامت در نجف و تأیید مقام اجتهاد او از سوى علماى این شهر به سال 1318 ق (در چهل سالگى) از راه ناصریه به اهواز و منطقه‌ی چهارمحال و بختیارى راهى اصفهان گردید.
مدرس پس از بازگشت از نجف و اقامت کوتاه در قمشه خصوصاً روستاى اسفه و دیدار با فامیل و بستگان، قمشه را به قصد اقامت در اصفهان ترک و در این شهر اقامت نمود. وى صبح ها در مدرسه‌ی جده‌ی کوچک (مدرسه‌ی شهید مدرس) درس فقه و اصول و عصرها در مدرسه‌ی جده‌ی بزرگ درس منطق و شرح منظومه مى گفت و در روزهاى پنجشنبه، طلاب را با چشمه هاى زلال حکمت نهج البلاغه آشنا مى نمود.
تسلط وى به هنگام تدریس در حدى بود که از این زمان به «مدرس» مشهور گشت. وى همراه با تدریس با حربه‌ی منطق و استدلال با عوامل ظلم و اجحاف به مردم به ستیز برخاست و با اعمال و رفتار زورمداران مخالفت کرد.
آیت الله شهید سید حسن مدرس در سنین جوانى به مقام رفیع اجتهاد رسید و از لحاظ علمى و فقهى مجتهدى جامع الشرائط، صاحب فتوا و شایسته‌ی تقلید بود و هر چند حاضر به چاپ رساله‌ی عملیه‌ی خود نشد، در فقه و اصول و سایر علوم دینى آثارى مفصل و عمیق از خود به یادگار نهاد.
مدرس با ورود به تهران در اولین فرصت درس خود را در ایوان زیر ساعت در مدرسه‌ی سپهسالار (شهید مطهرى کنونى) آغاز نمود و تأکید کرد که کار اصلى من تدریس است و سیاست کار دوم من است. وى در 27 تیرماه 1304ش که عهده دار تولیت این مدرسه گشت براى این که طلاب علوم دینى از اوقات خود استفاده بیشترى نموده و با جدیت افزون ترى به کار درس و مباحثه بپردازند براى اولین بار طرح امتحان طلاب را به مرحله‌ی اجرا درآورد و به منظور حسن اداره‌ی این مدرسه، نظام نامه‌اى تدوین کرد و امور تحصیلى طلاب را مورد رسیدگى قرار داد و براى احیا و آبادانى روستاها و مغازه هاى موقوفه‌ی مدرسه زحمات زیادى را تحمل کرد.
عصرهاى پنج شنبه اغلب در گرماى شدید تابستان به روستاهاى اطراف ورامین رفته و خود قنات هاى روستاهاى این منطقه را مورد بازدید قرار مى داد و گاه به داخل چاه ها مى رفت و در تعمیر آن ها همکارى مى کرد و از این که با چرخ از چاه گل بکشد هیچ ابایى نداشت. در این مدرسه شخصیت هایى چون آیت الله حاج میرزاابوالحسن شعرانى، آیت الله سید مرتضى پسندیده (برادر بزرگتر حضرت امام)، شیخ محمدعلى لواسانى و... تربیت شدند.
مدرس در اصفهان و در سنین جوانى، کتابى تحقیقى در فقه و اصول نگاشت که مقام فقهى او را به ثبوت مى رساند. از آن شهید رساله‌اى در فقه استدلالى به جاى مانده که اگر صاحبان فن و اهل نظر آن را بررسى کنند تصدیق مى نمایند که در صورت تکمیل، این کتاب هم تراز کتاب مکاسب شیخ انصارى است.
مدرس، اولین کسى بود که تدریس نهج البلاغه را در حوزه هاى علمیه رسمى کرد و نخستین مجتهدى بود که این کتاب را جزو متون درسى طلاب قرار داد. شخصیاتى چون حاج میرزا آقاعلى شیرازى و آیت الله العظمى بروجردى نهج البلاغه را نزد شهید مدرس آموختند.
از کارهاى مهم و درخور توجه این فقیه فرزانه، تدوین تفسیرى جامع براى قرآن بود که علاوه بر جمع آورى تفاسیر خطى و چاپى عده‌اى از دانشمندان را براى نیل بدین مقصود به همکارى دعوت نمود و در صورتى که این طرح تفصیلى جامع به اجرا در مى آمد روشى بسیار عالى و سبکى تازه و عمیق بود.
مدرس مدت ها فلسفه تدریس مى کرد و در عرفان مهارت داشت و در زندان خواف براى عده‌اى از مأموران قلعه‌اى که در آن به سر مى برد مثنوى را تفسیر مى کرد.
آثار قلمى مدرس به شرح زیر است:
تعلیقه بر کفایه الاصول آخوند خراسانى، رسائل الفقهیه، رساله‌اى در ترتب (در علم اصول فقه)، رساله‌اى در شرط متأخر (در اصول )، رساله‌اى در عقود و ایقاعات، رساله‌اى در لزوم و عدم لزوم قبض در موقوفه، کتاب حجیه الظن (در اصول)، شرح رسائل شیخ مرتضى انصارى، حاشیه بر کتاب النکاح مرحوم آیت الله شیخ محمدرضا نجفى مسجدشاهى، دوره‌ی تقریرات اصول میرزاى شیرازى، رساله‌اى در شرایط امام و مأموم، کتابى در باب استصحاب (در علم اصول)، کتاب احوال الظن فى اصول الدین، شرح روان بر نهج البلاغه، اصول تشکیلات عدلیه با (همکارى دیگران) و زندگینامه.
شهید مدرس علاوه بر داشتن هوش و دانش سرشار دینی و اجتماعی و دارا بودن مقام اجتهاد و عدالت و تقوی، وجود خویش را به کمالات انسانی و فضائل اخلاقی آراسته بود. او که منادی حق و عدالت و آزادی و استقلال بود، با هرگونه تبعیض ناروا و امتیازطلبی های غیرقانونی شدیداً مخالفت می کرد.
قناعت و ساده زیستی، عفو و اغماض، اجتناب از کینه ورزی، شهامت و شجاعت، قاطعیت و تدبیر، فصاحت و بلاغت کم نظیر، تیزبینی و دوراندیشی، مناعت طبع و عزت نفس، صبر و استقامت، ظلم ستیزی و ظالم گریزی، اخلاص و تواضع، نظم و انضباط، قانون مداری، عظمت و استقلال خواهی برای کشور، بی اعتنائی به فرهنگ مزورانه استعمارگران و بیگانگان، عشق به مناجات و عبادت و عرفان، رسیدگی به محرومان و مستمندان، سعه صدر و حسن تدبیر، صداقت در رفتار و گفتار، برخی از صفات برجسته این مرد الهی و نماینده ملت ایران در مجلس شورا بود.

کد خبر 20904

• https://www.imna.ir/news/20904/%D8%B4%D9%87%D9%8A%D8%AF-%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3-%D8%A8%D9%87-%DA%A9%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%8A-%D9%88-%D9%81%D8%B6%D8%A7%D8%A6%D9%84-%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82%D9%8A-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%87-%D8%A8%D9%88%D8%AF