*** زمینه ها ، عوامل و شاخص های تاثیرگذار بر سبک زندگی*** یادداشت منتشر شده

دکتر سید جواد هاشمی فشارکی

منتشر شده در ایثار پرس :  گروه : صفحه اول / ویژه / شناسه : 11835 /08 آبان 1401 - 19:52

http://www.isarpress.ir/?p=11835

 

زمینه ها ، عوامل و شاخص های تاثیرگذار بر سبک زندگی

در این نوشتار درجنبه اول زمینه ها ، عوامل و شاخص های تاثیرگذار بر سبک و شیوه زندگی افراد تبیین شده و درجنبه دوم  ، برون دادها و عوامل تاثیر گذار بر انتخاب سبک زندگی افراد بیان شده است .

1. سبک: به معنی راه، روال، روش، شیوه، طرز، طریق، طریقه، منوال می باشد.
2. انواع سبک : در بسیاری از حوزه موضوع سبک و سیاق کار وجود دارد . مانند سبک شعر ، نقاشی ؛ نگارش ، عکاسی ، موسیقی ، سبک معماری داخلی ، سبک مبلمان ، لباس و پوشاک ، راه رفتن ، سبک زندگی و .....
3. سبک زندگی (Life Style)، به علایق ، نظرات، رفتارها ، و شیوه زندگی خاص یک فرد، گروه، یا جامعه گفته میشود .
4. سبک زندگی / هدف زندگی : «رفتار اجتماعی و سبک زندگی تابع هدف و تفسیر ما از زندگی است، هر هدفی که ما برای زندگی معین کنیم، به‌طور طبیعی متناسب با خودش، سبک زندگی مشخصی را پیش روی می‌نهد. در هدف زندگی یک نقطه اصلی وجود دارد و آن ایمان است ، که جهت زندگی را مشخص میکند ، اسلام ، مسیحیت ، لیبرالیسم، کاپیتالیسم، کمونیسم باشد،
5. انواع سبک زندگی : سبک زندگی انسانی ( ارزشمدارانه ) ؛ سبک زندگی دینی ( اسلامی، مسیحی ، زرتشتی) ، زندگی اسلامی ( اسلام ناب ، اسلام امریکایی ، زندگی نفاق آمیز ) ، ضد انسانی ( ضد ارزش ) ، زندگی شیطانی ، سبک زندگی منحط غربی و استکباری ، پوچی و ماشینی و تابع مد ، ...
6. سبک زندگی اسلامی : زندگی بر اساس الگوهای دین اسلام، در قرآن و سنت بوده و هدف زندگی اعتلای ارزش‌های والای آدمی و رسیدن به ‌کمال الهی است. که برگرفته از حیات طیبه اسلامی و مبتنی بر توجه به تولید و آسایش همراه با احسان به دیگران است. ایمان و عمل صالح، ملاک و معیار اساسی سبک زندگی اسلامی و دستیابی به حیات طیبه است. و سبک زندگی بخش حقیقی و اصلی تمدن اسلامی است .

جنبه نخست ) زمینه ها ، عوامل و شاخص های تاثیرگذار بر سبک زندگی

الف ) ریشه و بنیانهای شکل گیری شخصیت فرد

عوامل زیر بر سبک زندگی و اینده فرد تاثیرگذارند :

1. حلیت : حلال زادگی و یا غیر آن
2. وراثت و ژنیتک : شرایط انعقاد نطفه و دوران بارداری و شیر دهی مادر
3. لقمه حلال : نوع درآمد والدین و نوع تغذیه

ب) سنگ زیر بنای شخصیت فرد

4. باورهای فرد : اعتقادات و باورها و ایدلوژی / باورها به مفاهیم هستی شناختی، انسان شناختی، خداشناختی و... که اشاره دارد به این که در فرد درونی شده و در لایه های زیرین عاطفی و شناختی او حضور دارند و به صورت خودآگاه یا ناخودآگاه، نقش تعیین کننده ای در رفتارها دارند.
5. ارزش ها: میزان توجه به ارزشهای اسلامی؛ الگوی(شخصیت) مورد نظر و مورد تایید( دینی- علمی-فرهنگی - سیاسی- ورزشی-هنری)؛ میزان توجه به فرائض دینی؛ میزان اعتقاد به حرام و حلال‌؛ میزان توجه به ارزشهای دینی به عنوان مبنای اخلاق و سلوک اجتماعی؛ میزان اهمیت عبادت خالق و خدمت به خلق؛ میزان توجه به روحیه گذشت و صداقت / ارزش‌ها (مادی گرایی و معنویت گرایی

ج ) بسترهای تاثیر گذار بر سبک زندگی

مولفه های زیر بر شکل گیری سبک زندگی بسیار تاثیرگذارند . وبعبارتی بسترهای زیر بعنوان کالبد فضای زیست میتواند سبک زندگی انتخابی فرد را سهل کرده و یا سخت کند:

6. محل سکونت : موقعیت محله و شهر سکونت
7. وضعیت خانه : ؛نوع منزل، متراژ ، اسباب و اثاثیه و تزئینات آن
8. معماری : فضای زیست انسان شامل

• معماری خانه : کمیت و کیفیت اطاق خواب والدین ، اطاق فرزندان ، سرویس ، حمام و...
• معماری محل کار : کارخانه ، شرکت خصوصی ؛ اداره دولتی ، فروشگاههای بزرگ ، مغازه و....
• معماری فضای تحصیل : کیفیت معماری مهد کودک ، مدرسه و دانشگاه
• معماری فضای تفریح : سینما ، بوستان شهری ، بیرون شهری ، محافل خصوصی ، ...
• معماری فضای ورزشی : مکان ورزشی محله ، مکان ورزشی مدرسه و دانشگاه ، ورزشگاههای بزرگ و...  

9.  شهرسازی: فضای شهر ویا روستا ؛ فضای محله؛ فضای عمومی شهری ، نمادهای شهری ، سیمای بصری شهر ؛ بوستانهای شهری ، میادین ؛ مرکز محله ، زمین های بازی و.....

د ) بسترهای تاثیر گذار بر سبک زندگی

مولفه های زیر تا حدودی بر خلق و خوی و رفتار اجتماعی در سبک زندگی تاثیرگذارند :

10. شرایط اقلیمی : نوع آب و هوای منطقه سکونت 
11. شرایط جغرافیایی : نوع جغرافیای زندگی مانند کوهستانی ، بیابانی ، ساحل و....
12. مولفه سلامت : به اموری نظر دارد که در سلامت جسمانی و روانی فرد ایفای نقش می کنند
13.  بحرانها و بلایای طبیعی : حوادث طبیعی و میزان رخدادهای آن بر سبک زندگی انتخابی تاثیر میگذارد

ه ) زمینه های تاثیر گذار بر سبک زندگی

مولفه های زیر بر وضعیت سبک زندگی فرد و اعضای خانواده وی تا حدودی تاثیرگذارند :

14. شغل : نوع شغل و حرفه و فعالیت فرد ؛ تناسب شغل و تحصیلات
15. تحصیلات : سطح تحصیلات، میزان تاثیر تاثیرات بر انتخاب الگوهای رفتاری
16. وضعیت اقتصادی : میزان درآمد فرد و خانواده

 

جنبه دوم  ) برون دادها و عوامل تاثیر گذار بر انتخاب سبک زندگی فرد

نتیجه سبک زندگی انتخابی فرد و خانواده وی بر موراد زیر تاثیر میگذارد و بعبارتی نتیجه هدف زندگی فرد و خانواده وی بر موضوعات زیر تاثیر مثبت و یا منفی می گذارد :

1. رفتار فردی : خود شناسی و رابطه انسان با خود ، نحوه پاسخ به امیال و غرائزفردی درخدمت به سعادت و انسانیت ، خوابیدن ، تفکر ،  انگیزه کار و فعالیت ؛ هدف در زندگی ، سرگرمی ، سیگار و...  کشیدن ، تقوای فردی ، بطالت عمر ، شراب خواری ، ورزش ، زود بیدارشدن ، خواب کافی ، کتاب خواندن ، سیگارکشیدن
2. روابط فرد با خالق خویش : عبودیت و عبادت و بندگی و تقوای الهی ، نذور و وقف ، ایمان به خدا ، شرک به خدا ، خدا باوری ؛ ندادن زکات ؛ ترک نماز ، ترک روزه ، انجام فرایض دینی ،
3. خانواده : تعامل بین زوجین؛ تعامل والدین با فرزندان؛ فرزندان بایکدیگر ، برنامه های خانوادگی ، مهمانی رفتن ها ، عروسک لخت و اواز خوان ، مراسم ختم ، هیات خانگی ، سفر رفتن ، تصاویر هنرپیشه های خارجی ، خیانت ، مهربانی تا خشونت ، کمک کردن
4. در خصوص فرزند : نوع تربیت ، نوع خرید ها و تامین نیازهای فرزند ، امکانات در اختیار داشتن ، میزان آزاد بودن ، عروسک سگ و گربه و اسباب بازی ، پرورش همدلی در فرزند ، تشویق ، جایزه ، کادو ، صحبت کردن

• آموزش رسمی فرزند : مکان ، برنامه های آموزشی و کمک اموزشی ، مربی ، همکلاسان ، اردو و....
• آموزش متفرقه فرزند : کلاس موسیقی ، کلاس زبان ، مربی ، برنامه ها ، متون آموزشی ....

5. آداب و رسوم : آداب و رسوم قومی ، خانوادگی و ..... اداب سفر ، اداب شوخی کردن
6. روابط قوم وخویش : صله ارحام ، قطع رحم ، مهمانی قوم و خویش ، مناسبتهای مذهبی و دید و بازدید ، قرض دادن ، کادو ، قطع رحم
7. مراسم عقد و عروسی : مکان ، برنامه مراسم ، مجری مراسم ، صوت ، اداب ازدواج.، ...
8. روابط همسایگی : معاشرت و احوال پرسی و رفع نیازهای همسایه و....
9. روابط و رفتارهای اجتماعی:  تعامل افراد با یکدیگر در جامعه ؛ روابط محرمیت در جامعه / ارزش‌ها و باورها تاثیر بر رفتار دارد ، جرم ، جنایت ، قتل ، نقض عهد ، امر به معروف ، نهی از منکر ، جهاد تبیین ، روزه خواری علنی ،، زنا ، قسم ناحق ، شهادت دروغ و کتمانش
10. حضور در اجتماع : مکانهای حضور ، الگوها و رفتارهای حضور در اجتماع ،رعایت محرم و نامحرم ، اختلاط زن و مرد ، حجاب مرد و زن ، اداب نگاه کردن ، خوردن مال یتیم، بد حجابی و یا بی حجابی علنی
11. روابط با دوست : معیارهای انتخاب دوست ، روابط با دوستان ، رفت و امد ، تاثیر گذاری بریکدیگر ، قرض دادن ، غیبت ، تهمت ، حرمت ، حفظ آبرو
12. روابط با حیوان : رعایت حقوق حیوانات ؛ نگهداری حیوان اهلی ، دوری از سگ و گربه در زندگی
13. روابط با طبیعت : حفظ محیط زیست ، در اداب اجتماعی ، در کارهای مهندسی ، ...
14. روابط وطن و میهن : میهن دوستی ، خیانت ، خدمت به وطن ، خسارت ، بدبینی ، میل به ماندن و یارفتن ، آینده
15. روابط با دشمنان : دشمن شناسی ، دشمن ستیزی ، عدم دوستی ، عدم تشابه به کفار ، عدم سیطره کفار بر مسلمین ، جاسوسی ، همراهی ، مبارزه ، اشوب ، فرار از جنگ ، با دشمنان خدا اظهار دوستی کردن ، تَبَرّی ، دشمن شناسی ، میزان بصیرت سیاسی
16. اخلاق حرفه ای : اداب کسب ، تعاملات بین همکاران ، ارباب رجوع ، تعهد حرفه ای ، مفاسد اداری ، ....
17. کسب و کار : شغل شریف ، شغل خلاف ، صداقت ، سلامت ، درست کار کردن ، کم کاری ، کارشکنی برای ارباب رجوع ، فرار از مسولیت ، زیراب زنی ، اسراف بیت المال ، خیانت ، تبانی ، سو استفاده شخصی ، رانت ، کارچاق کنی ، باندبازی ، سومدیریت ، ترک فعل ، ترک شغل ، خوردن ربا ، ساحری و جادوگری
18. وضعیت ظاهری فرد : ، ارایش مو وصورت ؛ زیور آلات ، طرز آرایش و پیرایش ظاهر ، جراحی‌های زیبایی  و مصرف مواد آرایشی ... اهمیت و نوع آرایش مورد نظر (خانم ها و آقایان از حیث آرایش صورت و...) گوشواره برگوش مرد ، خال کوبی
19. پوشش ظاهری : پوشش لباس ، کیف ، کفش ، کلاه ، جوراب ، مد و مارک ، رنگ ، تصاویر و نوشته های روی آنها ، میزان گرایش به مد، معیار اصلی در انتخاب پوشش؛ کراوات ، لباس پاره ، لباس تنگ و چسبان ، حجاب مرد و زن ، استفاده از طلا مرد و زن
20. مصارف فرهنگی: میزان استفاده و مراجعه به سینما، اماکن تئاتر؛ میزان استفاده از ماهواره، اینترنت؛ محتوای موسیقی هایی که مورد استفاده قرار می گیرد؛ محتوای  فیلم های سینمایی
21. مراکز دینی : میزان مراجعه به حرمها ، مزار شهدا ، نمازجمعه ، مسجد و هیات و ...
22. خرید : نوع خرید ؛ میزان خرید ، میزان نیاز به وسایل و لوازم مورد خریداری ، تجمل و تشریفات زاید ، اسراف در خرید
23. تغذیه: میزان مراجعه به غذاخوریها (رستوران های مدرن با غذاهای فرنگی، واحدهای صرف غذا و نوشیدنی در سینماها، اماکن تفریحی و ورزشی و...) نوع غذاخوریهای مورد استفاده، نوع غذاهای مورد استفاده در منزل ، نوع و نحوه غذا خوردن ، نوع نوشیدنی
24. کالاهای مصرفی: نوع و میزان استفاده از کالاهای لوکس؛ اولویت های مورد نظر در انتخاب کالاهای مصرفی
25. رسانه های دیداری و شنیداری : نوع رسانه مورد علاقه ، میزان اعتماد به رسانه مورد علاقه ؛ میزان تاثیر گذاری از رسانه مورد نظر ؛ نوع و شیوه تبلیغ کالاها وخدمات در رسانه ها ، نوع کالاهای مورد تبلیغ واقع شده رسانه برگزیده و مورد اعتماد در تبلیغ کالاها، رسانه برگزیده و مورد اعتماد در کسب اخبار
26. رسانه های مکتوب : نوع کتاب ، مجله ، روزنامه و.... مورد مطالعه ، میزان و فرهنگ مطالعه ، میزان آموزش و جذب مطالب ، ....
27. حضور در فضای مجازی : نوع فضا مجازی انتخابی ، انگیزه و علت حضور در فضای مجازی ، میزان و نحوه فعالیت در فضای مجازی ، اداب فعالیت در فضای مجازی ، نشر مطالب ، جهاد تبیین کردن ، ....
28. اوقات فراغت: تفریح و سرگرمی و چگونگی گذران اوقات فراغت، اماکن و وسائل تفریحی مورد استفاده ، شیوه گذران اوقات فراغت ، وسایل بازی ، نرم افزارهای بازی ، محیط بازی ، ... مجاز ، غیر مجاز ، حرام ؛ قمار
29. نام گذاری : نام های مورد علاقه(ایرانی، خارجی و اسلامی)، بیشترین نام های مورد استفاده، میزان رضایت از نام و علت نامگذاری روی فرزندان ، شرکت و ساختمان و ... ، نحوه صدا زدن
30. تردد وحمل و نقل : نوع وسیله عمومی ؛ خودرو شخصی ، فرهنگ رانندگی ، ...
31. نوع و محل سکونت: محل مورد نظر و انتظار؛ معیار انتخاب محل سکونت ، نوع واحد انتخابی ویلایی- آپاتمانی – برج نشینی – فرهنگ محل سکونت
32. لوازم زندگی : نوع مبلمان ، مجمسه های عریان  
33.  حوزه مصرف سکونت گاه: شهر و محله و نوع سکونت گاه انتخابی
34. شهر : شهر سازی ، نمادها و یادمانها
35. آموزش فرد : نوع دوره ها و آموزشهای عمومی و یا حرفه ای مورد علاقه و گذرانده و فراگرفته ، جهاد علمی ، ...
36. ورزش : نوع ورزش های انتخابی ، میزان ورزش کردن ، مکان ورزش کردن ، محیط مکانی فعالیت ورزشی ، مربی ورزشی ، هم ورزشی ها ، میزان رعایت حرمتهای شرعی ، دوچرخه‌سواری بانوان.....
37.  وهمچنین تاثیراتی که بر کم و کیف زمینه ها و بسترهای صدر الاشاره اثر خواهد بود .

سخن پایانی

جنبه اول (زمینه ها ، عوامل و شاخص های تاثیرگذار بر سبک و شیوه زندگی افراد ) و جنبه دوم  (برون دادها و عوامل تاثیر گذار بر انتخاب سبک زندگی افراد ) تاثیر متقابل دارد . یعنی هرکدام بر دیگری به تناسب وضعیت عینی آن تاثیر سازنده و یا مخرب دارد .

تمامی زمینه ها ، عوامل و شاخص های تاثیرگذار بر سبک زندگی بر مبنای دین مبین اسلام وجود دارد ولی بایستی متناسب با شرایط زمان و مکان احصا و فرهنگ سازی شود . تا تمدن نوین اسلامی شکل گیرد .

تمامی زمینه ها ، عوامل و شاخص های تاثیرگذار بر سبک زندگی بصورت شبیخون فرهنگی از سوی غربیها برای تحمیل سبک زندگی منحط غربی و ایجاد دهکده جهانی نظام سلطه در معرض تهاجم و تخریب می باشد و ضرورت دارد با آن مقابله شود .